Kích cầu tiêu dùng trong nước, tạo đà cho thực hiện mục tiêu tăng trưởng

Có phục hồi nhưng chưa bứt phá

Trong tháng 8 nhờ các chính sách kích cầu và trùng vào dịp lễ lớn của đất nước, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 2,2% so với tháng trước và tăng 10,6% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 8 tháng năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 9,4% so với cùng kỳ (nếu loại trừ yếu tố giá tăng 7,2%) - cao hơn mức tăng trung bình 8,6% của năm ngoái, nhưng vẫn thấp hơn mức tăng trên 11% của năm 2022, 2023 và các năm trước dịch Covid.

Sự phục hồi của dịch vụ tiêu dùng có phần đóng góp không nhỏ nhờ khách du lịch quốc tế. Theo số liệu thống kê, 8 tháng năm 2025, Việt Nam đã thu hút được 13,9 triệu lượt khách quốc tế, tăng 21,7% so với cùng kỳ. Dịch vụ, du lịch sôi động góp phần đẩy tiêu dùng nội địa tăng cao.

“Tiêu dùng phục hồi tích cực” - Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã nhiều lần nhấn mạnh điều này khi báo cáo Chính phủ về tình hình kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng cho rằng: “Tiêu dùng trong nước tuy tăng trưởng tích cực, nhưng chưa có đột phá”. Đây cũng là một trong những lý do khiến nhiệm vụ tăng trưởng năm 2025 còn nhiều thách thức.

Thực tế, dù tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ trong 8 tháng tăng 9,4%, cao hơn tốc độ 8,9% cùng kỳ năm 2024, nhưng lại thấp hơn mức 20,7% và 11,1% của cùng kỳ năm 2022 và 2023; đồng thời cũng thấp hơn cùng kỳ năm 2019, trước khi xảy ra đại dịch Covid-19 (12,1%). Hơn nữa, nếu loại trừ yếu tố giá, mức tăng chỉ còn 7,2%, thấp hơn mức 8% của cùng kỳ 2024.

Nhìn chung, tăng trưởng tiêu dùng vẫn đang ở mức khoảng 10% và chưa có sự bứt phá để ghi nhận phục hồi rõ rệt ở nhu cầu tiêu dùng của người dân. Điều này cho thấy tâm lý tiêu dùng của người dân vẫn còn thận trọng, trong bối cảnh kinh tế vĩ mô đang dần ổn định nhưng áp lực chi phí sinh hoạt chưa hạ nhiệt hoàn toàn.

Khảo sát của Vietnam Report cho thấy năm 2025 còn tiềm ẩn nhiều khó khăn đối với tăng trưởng của DN bán lẻ. Thứ nhất, biến động thuế quan và dòng chảy thương mại quốc tế, Thứ hai, biến động tỷ giá và Thứ ba là áp lực chi phí vận hành - những yếu tố có mối liên hệ chặt chẽ, tạo thành vòng xoáy tác động đa chiều lên hoạt động kinh doanh.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 179/CĐ-TTg ngày 29/9/2025 về việc đẩy mạnh thực hiện các giải pháp phát triển thị trường trong nước, góp phần quan trọng thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt trên 8%. Công điện nêu, trong những tháng cuối năm 2025 và thời gian tới, tình hình thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; thiên tai, bão lũ thất thường khó dự báo; căng thẳng địa chính trị, xung đột quân sự, bất ổn tại một số khu vực, thương mại, đầu tư toàn cầu tăng trưởng chậm lại, rủi ro gia tăng…, tác động trực tiếp đến phát triển kinh tế - xã hội của nước ta.

Cộng hưởng “chất xúc tác” khơi dòng chảy tiêu dùng

Trong năm 2025, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP đạt trên 8%, với ba phần chính đóng góp là: tiêu dùng nội địa; xuất khẩu và đầu tư công. Trong đó, tiêu dùng nội địa sẽ chiếm 60 - 65% tùy từng năm. Để đạt tăng trưởng GDP như vậy, tổng mức tăng bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng phải đạt tốc độ 12%, đây là mục tiêu thách thức. Nhưng dưới góc nhìn của cộng đồng DN bán lẻ, dù còn nhiều ẩn số song nhìn chung, phục hồi là xu hướng chủ đạo trong năm 2025. Động lực tăng trưởng đến từ sự cộng hưởng của hai yếu tố: nỗ lực tái cấu trúc chiến lược từ bên trong DN và chính sách hỗ trợ từ môi trường vĩ mô.

Trước hết, nền tảng vĩ mô thuận lợi và chính sách kích cầu tiêu dùng từ Chính phủ đang đóng vai trò như "chất xúc tác" thúc đẩy niềm tin thị trường và khơi thông dòng chảy tiêu dùng.

Các biện pháp như giảm thuế VAT, đẩy mạnh chuẩn hóa hoạt động hộ kinh doanh, chống hàng giả và gian lận thương mại không chỉ khuyến khích nhu cầu mua sắm mà còn tạo lập môi trường cạnh tranh minh bạch, qua đó giúp các DN chân chính - tuân thủ thuế và quy định - có cơ hội khẳng định năng lực và mở rộng thị phần.

Theo TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, tiêu dùng là một trong những động lực rất quan trọng tạo nên tăng trưởng kinh tế. Trong cấu phần tạo nên tăng trưởng năm 2024, tiêu dùng đóng góp khoảng 60%, đầu tư đóng góp 35%, chênh lệch xuất nhập khẩu ròng đóng góp 5%. Năm nay, mức đóng góp có thể tương tự nếu cải thiện được động lực tiêu dùng. TS Cấn Văn Lực cho rằng, một số biện pháp có thể triển khai ngay như đẩy nhanh thanh toán các khoản trợ cấp cho người nghỉ hưu sớm hoặc chuyển công tác; thúc đẩy du lịch nội địa và quốc tế; có chính sách khuyến khích người dân ưu tiên sử dụng hàng hóa trong nước… Những giải pháp như vậy không chỉ cải thiện tổng cầu mà còn giúp cộng đồng DN trong nước vượt qua quãng thời gian hoạt động xuất khẩu phải chịu sức ép từ môi trường quốc tế.

Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn đề xuất, bên cạnh những chính sách kích cầu tiêu dùng đã được triển khai như giảm lãi suất, đẩy mạnh cho vay tiêu dùng..., cần tăng cường các chính sách thương mại nội địa, như khuyến khích người Việt ưu tiên sử dụng hàng Việt thông qua các hội chợ, tuần lễ tiêu dùng nội địa và chương trình khuyến mãi.

Ông Tuấn đặc biệt nhấn mạnh tiềm năng phát triển kinh tế đêm, khi Việt Nam còn nhiều dư địa trong bối cảnh du lịch đang phục hồi và phát triển mạnh mẽ. Theo ông, để kích thích chi tiêu và sử dụng dịch vụ, cần phát triển các sản phẩm du lịch ban đêm, bởi du khách không thể đến Việt Nam du lịch mà 22 giờ đã về nơi lưu trú để nghỉ ngơi.

Trong Công điện số 179, Thủ tướng yêu cầu, đặc biệt đẩy mạnh Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" nhằm khẳng định chất lượng sản phẩm, hàng hóa sản xuất trong nước; Thúc đẩy các chương trình du lịch, kết hợp với sự kiện văn hóa, lễ hội; đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa, giải trí; cung cấp các gói tín dụng hỗ trợ sản xuất kinh doanh và tiêu dùng với quy trình, điều kiện vay thuận lợi; đẩy mạnh xúc tiến thương mại nhằm hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm hàng hóa sản xuất tại địa phương…

Theo Bộ Tài chính, để kích cầu, cần triển khai hiệu quả chương trình phát triển thị trường trong nước; đẩy mạnh Cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam; tổ chức tốt lễ hội mua sắm, các chương trình kích cầu quy mô cả nước như Hội chợ mùa Thu, Hội chợ Tết, Hội chợ mùa Xuân, đồng thời tập trung triển khai chương trình kích cầu du lịch 2025, phát triển sản phẩm du lịch mới gắn với khai thác giá trị văn hóa, đón dòng khách quốc tế cuối năm; hoàn thiện Đề án phát triển công nghiệp giải trí…

Thứ hai, năng lực nội tại được xem là yếu tố quyết định thành bại. DN chỉ có thể tận dụng thời cơ nếu sở hữu tầm nhìn chiến lược rõ ràng, sức mạnh thương hiệu và năng lực thực thi hiệu quả. Nhiều đơn vị đã sớm mạnh dạn thay đổi chiến lược để tìm kiếm động lực tăng trưởng mới. Nửa cuối năm 2025 sẽ là thời điểm bản lề, quyết định không chỉ tốc độ phục hồi mà còn định hình cấu trúc cạnh tranh của toàn ngành trong giai đoạn tới.