Mối liên quan giữa rối loạn giấc ngủ và Covid-19
Mặc dù đã khỏi bệnh Covid-19 gần 2 tháng nhưng chị N.T.Q. (46 tuổi, quê Thanh Hóa) thường xuyên rơi vào tình trạng mất ngủ: Khó đi vào giấc ngủ, ngủ chập chờn, thức giấc 2 - 3 lần, mỗi ngày chỉ ngủ được 2 - 3 tiếng khiến chị mệt mỏi và phải nhập Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai để điều trị.
Bác sĩ Bùi Nguyễn Hồng Bảo Ngọc - Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, bệnh nhân N.T.Q. (46 tuổi, quê Thanh Hóa) vào viện ngày 30/4 do mất ngủ, lo lắng sau nhiễm SARS-CoV-2.
Theo lời kể của bệnh nhân, sau khi khỏi bệnh Covid-19 khoảng 1,5 tháng, chị Q. bỗng nhiên có biểu hiện mất ngủ, khó đi vào giấc ngủ, dù lên giường ngủ lúc 22 giờ như bình thường nhưng rất lâu sau đó mới ngủ được và sáng ngủ dậy rất sớm. Trung bình một đêm chị Q. chỉ ngủ được 3 tiếng nên tinh thần rất mệt mỏi, làm việc không hiệu quả.
Các biểu hiện mất ngủ của bệnh nhân ngày một tăng dần, đêm ngủ chập chờn, phải thức dậy giữa đêm 3 - 4 lần, sau đó mỗi lần 20 - 30 phút mới ngủ lại được, có những đêm thức trắng. Kèm theo đó là hàng loạt các biểu hiện lo lắng, stress, có cơn hồi hộp đánh trống ngực, run tay chân, vã mồ hồi, người mệt mỏi, cảm giác choáng váng, ù tai, buồn nôn, ăn uống kém ngon miệng… Các biểu hiện kéo dài 2 tuần bệnh nhân đi khám và điều trị tại viện tỉnh Thanh Hóa, triệu chứng không thuyên giảm nên đã đến khám tại Viện Sức khỏe Tâm thần và được các bác sĩ chẩn đoán mắc chứng rối loạn giấc ngủ sau nhiễm SARS-CoV-2.
Theo bác sĩ Ngọc, trường hợp này, ngoài được điều trị bằng hóa dược, bệnh nhân được mở rộng kiến thức về cách vệ sinh giấc ngủ, nâng cao thể trạng, đề phòng biến chứng biểu hiện rối loạn giấc ngủ và đã hồi phục giấc ngủ lại như xưa sau 3 ngày điều trị. Đến nay, tình trạng bệnh nhân đã cải thiện, tỉnh táo, tiếp xúc được, đỡ lo lắng căng thẳng, ăn uống ngon miệng. Ban đêm bệnh nhân đã ngủ được 8 - 9 tiếng, ngủ liền từ 21 - 6 giờ sáng, sáng tỉnh táo.
Theo các bác sĩ Viện Sức khỏe tâm thần, mất ngủ là 1 triệu chứng hay gặp ở thời kì sau nhiễm Covid-19. Các nghiên cứu chỉ ra cơ chế gây tình trạng rối loạn giấc ngủ sau nhiễm Covid-19 nói chung là do tình trạng viêm thần kinh và sự gián đoạn của hàng rào máu não. Tình trạng viêm thần kinh được xác định bởi phản ứng tăng các chất trung gian gây viêm như: các cytokine; chemokine (TNFα; interleukin 1β, IL-6, IL-17A) và protein phản ứng C. Đồng thời, làm tăng chất trung gian viêm nguồn gốc miễn dịch như: cyclooxigenase 2 (COX 2), NOS, ET-1, VEGF, IGF-1 và các tế bào miễn dịch. Trong đó, các cytokine đóng vai trò chủ đạo trong việc phá vỡ hàng rào máu não gây tổn thương viêm hệ thống thần kinh trung ương, ảnh hưởng đến khả năng dẫn truyền thần kinh.
Mối liên quan giữa giấc ngủ và nhiễm SARS-CoV-2 là hai chiều. Giấc ngủ đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh miễn dịch tế bào cũng như dịch thể và thiếu ngủ có thể làm giảm phản ứng miễn dịch càng làm trầm trọng hơn triệu chứng Covid-19.
Cải thiện tình trạng rối loạn giấc ngủ
Để cải thiện tình trạng rối loạn giấc ngủ, TS Nguyễn Văn Dũng - Viện Phó Viện Sức khỏe tâm thần khuyến cáo, khi có rối loạn giấc ngủ, người dân nên có sự tư vấn của chuyên khoa để bảo đảm được điều trị tốt nhất. Nếu chưa đến được cơ sở chuyên khoa thì cần tự chăm sóc bản thân như bảo đảm đủ lượng vitamin, calo hàng ngày, luyện tập thể dục hàng ngày, bù đủ nước, điện giải và cần phải quan tâm đến vệ sinh giấc ngủ. Đặc biệt, người dân không tự ý sử dụng các loại thuốc bổ, tự mua thuốc điều trị hay dùng thuốc nam.
Liên quan đến vấn đề vệ sinh giấc ngủ, Thạc sĩ Nguyễn Thị Thanh Hà - Phó phòng Tâm lý lâm sàng, Viện Sức khỏe Tâm thần chia sẻ, những người gặp rối loạn giấc ngủ cần quan tâm đến môi trường ngủ sạch sẽ thông thoáng, lựa chọn trang phục rộng rãi thoải mái bảo đảm lưu thông khí huyết cho cơ thể. Căn phòng càng giản tiện các thiết bị, đồ dùng càng tốt.
“Bệnh nhân nên tạo nhịp sinh học đi học vào một giờ cố định, bảo đảm không gian yên tĩnh hoặc có thể nghe nhạc nhẹ khi ngủ. Ngoài ra, người bệnh có thể kết hợp ngâm chân bằng nước ấm, dược liệu, hoặc tập thể dục nhẹ nhàng trước khi ngủ. Trước khi đi ngủ nên tránh tiếng ồn mạnh, sử dụng chất lích thích hay tập thể dục quá nặng, ăn nhiều đồ dầu mỡ. Người dân nên tránh việc suy nghĩ quá nhiều về công việc trong ngày, tập trung nhiều hơn vào thực tại để duy trì giấc ngủ tốt hơn” - bác sĩ Hà lưu ý.
"Bệnh viện Bạch Mai từ chỗ tiếp đón 800 - 1.100 bệnh nhân trong đại dịch Covid-19, đến nay, có ngày lên tới 8.000 bệnh nhân tới khám, đi kèm là 8.000 người nhà. Khi trở lại tiếp nhận khám, chữa bệnh, số lượng người bệnh tới các khoa tăng đáng kể, tăng đến hơn 100%. Các nhóm bệnh nhân tổn thương tâm lý và tổn thương giấc ngủ cũng xuất hiện nhiều. Trong đó, số lượng bệnh nhân tới khám, điều trị rối loạn giấc ngủ so với thời kỳ trước đại dịch Covid-19 đã tăng 700%. Nếu như phòng khám lâm sàng trước đây tiếp nhận từ 30 - 50 bệnh nhân thì hiện tại đã tăng lên hàng trăm bệnh nhân. Người bệnh chủ yếu phàn nàn về rối loạn giấc ngủ sau Covid-19." - TS Nguyễn Văn Dũng - Viện Phó Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai
