Tuesday, 08:12 13/08/2013
Làm sao thoát cảnh èo uột tại sàn giao dịch hàng hóa?
Kinhtedothi - Đặt lệnh giao dịch tại Sàn giao dịch Cà phê Buôn Mê Thuột. Ảnh: Giang Nam
KTĐT - Dù từ năm 2002 đã xuất hiện nhiều sàn giao dịch nông, thủy sản… song phải đến khi Luật Thương mại ra đời năm 2005 cùng với Nghị định 158/2006/NĐ-CP quy định chi tiết về hoạt động mua bán hàng hóa qua sở giao dịch hàng hóa (GDHH), những nền móng về quản lý Nhà nước đối với loại hình giao dịch này mới chính thức được thiết lập. Tuy nhiên, đánh giá về hoạt động các sàn GDHH thời gian qua, các chuyên gia cho rằng, tình hình vẫn rất "èo uột" và loại hình này còn khá mới mẻ đối với người dân và cả DN.
Chưa có sàn giao dịch hàng hóa đúng nghĩa
Trên cơ sở Nghị định 158, đến nay Bộ Công Thương mới cấp phép thành lập Sở GDHH Việt Nam - VNX (tháng 9/2010) và Sở GDHH INFO (tháng 4/2013), cùng với Trung tâm GD cà phê Buôn Mê Thuột (BCEC) với tư cách là mô hình thí điểm. Tuy nhiên, từ khi đi vào hoạt động, giao dịch tại các sàn ngày càng thưa thớt. Theo ông Vũ Đình Thưởng - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Công Thương), hiện Việt Nam gần như chưa có sàn GDHH đúng nghĩa.
Nếu năm 2011, giao dịch cà phê robusta trên BCEC đạt 696,97 tỷ đồng thì đến năm 2012 chỉ còn 173,14 tỷ đồng. Tương tự, Sở GDHH Việt Nam bắt đầu hoạt động tháng 4/2011 với 4 mặt hàng cà phê robusta, cà phê arabica, cao su và thép cuộn cán nóng thì từ năm 2012, phần lớn chỉ là giao dịch cà phê, còn thép gần như chưa có giao dịch. Nửa đầu năm 2012, tổng giao dịch các hợp đồng mới đạt gần 849 tỷ đồng. Tham gia sàn phần lớn là chủ đầu tư cá nhân, chủ yếu dừng ở mức… thăm dò thị trường. Đáng chú ý tháng 8/2012, VNX đã gặp sự cố về hệ thống công nghệ thông tin nên đang tạm dừng hoạt động.
Về nguyên nhân của tình trạng trên, bà Lê Việt Nga - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) lý giải, DN vẫn khó chủ động được nguồn hàng khi tham gia giao dịch qua sở GDHH. Dù mục đích chính của sàn là tạo công cụ bảo hiểm rủi ro về giá hàng hóa, song các nhà đầu tư tham gia vẫn chủ yếu nhằm đầu cơ tài chính. Đặc biệt, còn có cả sự hạn chế của hành lang pháp lý, trong đó chưa có văn bản cho phép nhà đầu tư giao dịch qua sở GDHH trên thế giới, chưa có văn bản hướng dẫn chế độ thanh toán trong hoạt động mua bán qua sở GDHH...
Đại diện Công ty Luật Runssin&Vecchi Việt Nam cũng cho rằng, chưa phát triển do nguồn nhân lực mỏng, lại không đủ thẩm quyền đưa ra các đề xuất nhằm đảm bảo quản lý tốt thị trường, trong khi lĩnh vực đảm nhiệm khá rộng lớn.
Sớm hoàn thiện khung pháp lý
Theo đề xuất của Công ty Luật Runssin & Vecchi Việt Nam, trong ngắn hạn, cần thành lập ngay cơ quan quản lý sở GDHH cấp vụ, có thể thuộc Bộ Công Thương hoặc Bộ Tài chính. Nếu các sở GDHH hoạt động hiệu quả, có thể đưa vụ này sáp nhập với Ủy ban chứng khoán (cách mà nhiều nước trên thế giới đã áp dụng), hoặc thành lập một ủy ban hoạt động tương đối độc lập thuộc Bộ Tài chính hay Chính phủ.
Được biết, Bộ Công Thương đang nghiên cứu các tiêu chuẩn của hàng hóa và thông lệ điều khoản hợp đồng nhằm mở rộng danh mục mặt hàng mới trên Sở GDHH. Song lãnh đạo Bộ khuyến cáo, bản thân DN trong nước cần khẳng định được mình đủ khả năng đứng ra giao dịch loại hàng hóa này, thì Bộ mới có cơ sở để xem xét phê duyệt.
Dự kiến trong năm nay, Bộ Công Thương sẽ ban hành thông tư quy định điều kiện cho thương nhân giao dịch trên các sở GDHH nước ngoài, trách nhiệm của đơn vị môi giới với vốn của nhà đầu tư tham gia giao dịch ra nước ngoài. Đồng thời, Bộ cũng triển khai Nghị định 52 về thương mại điện tử, trong đó có thông tư quy định các quy chuẩn đối với sở GDHH nhằm đảm bảo rủi ro về mặt thương mại điện tử. Bên cạnh đó, dự kiến VNX sẽ quay trở lại hoạt động trong tháng 9/2013, Sở GDHH INFO cũng đi vào hoạt động đầu năm 2014. Những động thái mạnh mẽ hơn của Nhà nước được giới DN kỳ vọng sẽ "tạo đà" cho hình thức kinh doanh hiện đại này phát triển.
Kinhtedothi - Đặt lệnh giao dịch tại Sàn giao dịch Cà phê Buôn Mê Thuột. Ảnh: Giang Nam |
| "Để sở GDHH hoạt động hiệu quả, các quy định của Nhà nước nên tạo thuận lợi cho DN hình thành và phát triển hình thức kinh doanh này. Bên cạnh đó, do sở GDHH là một hình thức kinh doanh khá mới mẻ nên để thay thế được những hình thức kinh doanh truyền thống, rất cần hỗ trợ của Nhà nước để tập hợp người mua, người bán. Ngoài ra, vì quy mô của các sở GDHH tại Việt Nam còn khiêm tốn nên tổ chức được những cuộc hội thảo, trao đổi kinh nghiệm với các sở GDHH lớn trên thế giới là vô cùng cần thiết." - Ông Đoàn Hồng Quân -Phó Tổng Giám đốc Sở GDHH INFO |
