Lan tỏa nhận thức về chuyển dịch năng lượng ở các khu vực khai thác than

Sự kiện nhằm tạo điều kiện cho báo chí tiếp cận thông tin, tìm hiểu thực tế và trao đổi sâu về quá trình chuyển dịch năng lượng tại các vùng than của Việt Nam diễn ra từ 21 - 22/8 tại Quảng Ninh (Press Trip 2025). 

Bà Vũ Chi Mai - Giám đốc dự án CASE tại Việt Nam, thuộc Chương trình Hỗ trợ Năng lượng GIZ (GIZ ESP) thông tin, đoàn Press Trip 2025 sẽ đến tham quan thực tế Công ty CP than Núi Béo về lao động, tuyển dụng, đào tạo, nâng cao kĩ năng tay nghề cho người lao động, chính sách đãi ngộ, bình đẳng giới tại doanh nghiệp, câu chuyện chuyển hướng khai thác: phát triển sản xuất đi đôi với bảo vệ môi trường; làm việc với Ban Môi trường Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) về ứng dụng KH&CN trong ngành than, chiến lược chuyển đổi xanh, tìm hiểu về điều kiện làm việc và cơ chế đãi ngộ nhằm duy trì bền vững nguồn nhân lực, đời sống người dân quanh khu vực...

Theo bà Vũ Chi Mai, việc lan tỏa, tuyên về chuyển dịch năng lượng tại các khu vực than, vai trò của truyền thông giới các cơ quan báo chí rất quan trọng để có cái nhìn chân thật đúng đắn nhất trong cộng đồng. 

"Với chương trình thực tế sẽ tạo cơ hội để báo chí và doanh nghiệp hiểu hơn về những thách thức và cần chuyển đổi để có thể tuyên truyền sâu rộng. Con đường đi thông thoáng, có thế tiến lui, phải trái... Để làm sao chuyển dịch năng lượng phù hợp với Việt Nam, hay thế giới. Quá trình chuyển dịch năng lượng rất mong có thêm thông tin đáng tin cậy để lan tỏa ra cộng đồng hướng tới một nền kinh tế xanh, sạch, bền vững" - bà Vũ Chi Mai nói.

Đồng thời khẳng định, những bài viết chính xác, khách quan và sâu sắc từ các nhà báo sẽ không chỉ góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng mà còn thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng công bằng tại Việt Nam, phù hợp với xu thế.

Theo ông Nguyễn Anh Dũng - Giám đốc các dự án năng lượng Chuyên gia chuyển dịch năng lượng Quỹ châu Á,  chuyển dịch năng lượng đã trở thành xu hướng toàn cầu do yếu tố môi trường, điều hòa khí hậu, mức độ phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch. Đây là giai đoạn hình thành đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh năng lượng. Vấn đề năng lượng tái tạo như điện gió điện mặt trời, điện ngoài khơi, điện hạt nhân... đang sẽ dần thay thế cho các nhà máy điện truyền thống. 

Tuy nhiên, chuyển dịch thay thế nhà máy điện than cần xem xét toàn diện đến yếu tố kinh tế - kỹ thuật - xã hội để tối ưu tốc độ chuyển dịch, bao gồm về môi trường, người lao động, chủ sở hữu, hệ thống điện, địa phương, do đó phải có lộ trình thống nhất... Tất cả đều được phân tích tính toán rồi mới đưa ra phương án tối ưu để chuyển dịch. 

Từ thực tế chuyển dịch năng lượng kinh nghiệm quốc tế trong chuyển đổi các nhà máy điện than, ông Lê Văn Hoàng - Cố vấn năng lượng GIZ ESP nhìn nhận, tiến độ giảm điện than nằm trong lộ trình trong Quy hoạch điện VIII đã quy định.

Năng lượng sạch và năng lượng hóa thạch đang diễn ra mạnh trên thế giới. Việc khai thác than, lượng tiêu thụ than trên thế giới đang có xu hướng giảm, công suất điện than xây mới năm 2024 giảm thấp nhất trong 2 thập kỷ. Do đó, động lực chính quá trình chuyển dịch năng lượng, phát thải thấp ưu tiên hàng đầu bảo vệ khí hậu, nhưng mục tiêu chính là bảo đảm an ninh năng lượng... Hiện có rất nhiều chính sách về đầu tư năng lượng sạch, lợi ích của doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Vận hành linh hoạt, khi điện năng lượng tái tạo vào, đơn cử, điện gió, điện mặt trời khi phát huy vào giờ cao điểm thì điện than giảm phát công suất phát, ban đêm lúc đó lại tăng mới có thể phát triển. "Quá trình chuyển dịch năng lượng chính là động lực kinh tế. Mọi vấn đề cần phải cân nhắc về con người, tài chính khi đóng cửa nhà máy than..." - ông Lê Văn Hoàng cho hay.

Đồng quan điểm, bà Nghiêm Thị Ngoan - Cố vấn năng lượng GIZ ESP đã chia sẻ về vấn đề chuyển dịch lao động ngành than - hiện trạng và cơ hội mới. Hiện tuổi thọ của các nhà máy Việt Nam còn khá trẻ. Tỷ lệ tăng trưởng ngành điện gió điện mặt trời mở ra nhiều cơ hội việc làm, kéo theo suy giảm việc làm trong ngành điện than nhưng không quá nhanh nên cần chuẩn bị sẵn sàng các phương án. Cơ hội việc làm trong lĩnh vực năng lượng tái tạo có thể bù đắp việc làm suy giảm trong ngành than... "Đây mới chỉ là những khảo sát chứ chưa phải là báo cáo cơ sở vì có sự thay đổi" - bà Nghiêm Thị Ngoan nói.