Lan tỏa “văn hóa tuân thủ pháp luật” từ thực tiễn đời sống và sự tự giác của người trẻ

Từ lẽ phải của pháp luật đến niềm tin pháp lý xã hội

Điểm gặp gỡ đặc biệt của hai tác phẩm đến từ hai thế hệ, hai vị trí xã hội khác nhau chính là cách tiếp cận rất đời, rất thực tế khi đưa việc tuân thủ pháp luật ra khỏi tầng khái niệm khô cứng, để đặt vào hành vi ứng xử hàng ngày của cán bộ, người dân và thế hệ trẻ. Chính điều đó đã tạo nên sức thuyết phục và giá trị lan tỏa bền vững cho thông điệp “thượng tôn Hiến pháp và pháp luật”.

Chia sẻ về lý do lựa chọn đề tài, tác giả Phan Thị Thu Hà cho biết, trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới, việc kiến tạo và duy trì văn hóa tuân thủ pháp luật không chỉ là yêu cầu tất yếu, mà còn là nền tảng bảo đảm sự vận hành hiệu quả của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Khái niệm “văn hóa tuân thủ pháp luật” những năm gần đây được nhấn mạnh trong các phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm và chính thức thể hiện trong Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị, với yêu cầu đưa việc thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trở thành chuẩn mực ứng xử của mọi chủ thể trong xã hội.

Bám sát tinh thần đó, bài viết của chị Phan Thị Thu Hà đã phản ánh sinh động quá trình sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật từ chính trải nghiệm công tác nhiều năm ở cơ sở. Không nặng lý luận, bài viết là chuỗi trải nghiệm nghề nghiệp được chắt lọc, cho thấy khi cán bộ thực sự hiểu rõ bản chất, mục tiêu và lợi ích xã hội của pháp luật, thì việc thực thi sẽ trở nên thuyết phục và nhân văn hơn.

Tác giả Phan Thị Thu Hà nhấn mạnh, bản chất của pháp luật là lẽ phải và sự đồng thuận xã hội. Khi cán bộ “cảm” được cái đúng, cái hợp lý trong từng quy định, họ sẽ có tình cảm với pháp luật, từ đó truyền tải được tinh thần ấy đến người dân trong quá trình giải quyết công việc. Sự thấu hiểu và đồng cảm hai chiều chính là nền tảng quan trọng để xây dựng niềm tin pháp lý.

“Tôi chỉ viết đúng những gì mình tâm niệm, mình thấm thía, rất giản dị. Pháp luật của chúng ta, xét đến cùng, là lẽ phải. Khi mình cảm được lẽ phải đó, đối thoại với người dân cũng dễ hơn, tạo được sự đồng cảm và tin cậy” - chị Phan Thị Thu Hà chia sẻ.

Từ trải nghiệm nhiều năm làm công tác tư pháp và quản lý nhà nước, tác giả đã đề xuất nhiều giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng, thi hành và bảo vệ pháp luật ở cơ sở. Những giải pháp này được Ban Tổ chức đánh giá cao bởi tính khả thi, góp phần lan tỏa lối sống “thượng tôn pháp luật” trong đội ngũ cán bộ, công chức và cộng đồng dân cư – đúng với tinh thần xây dựng người Hà Nội văn minh, thanh lịch trong kỷ nguyên mới.

Người trẻ tuân thủ pháp luật từ giảng đường

Nếu tác phẩm của tác giả Phan Thị Thu Hà cho thấy vai trò nêu gương của cán bộ công quyền, thì bài viết của Nguyễn Vân Khánh, sinh viên Trường Đại học Luật Hà Nội, tạo ấn tượng bởi cách tiếp cận trẻ trung, gần gũi, hướng thẳng đến lực lượng sinh viên – những chủ nhân tương lai của xã hội pháp quyền.

Chia sẻ về cảm xúc khi nhận giải, Nguyễn Vân Khánh bày tỏ: “Em vừa bất ngờ vừa xúc động. Điều khiến em vui nhất là những trăn trở của mình về văn hóa tuân thủ pháp luật đã được lắng nghe và lan tỏa”.

Từ góc nhìn của một sinh viên Luật, tác giả trẻ cho rằng văn hóa tuân thủ pháp luật không thể được hình thành bằng sự ép buộc hay nỗi sợ chế tài, mà phải bắt đầu từ nhận thức và sự tự giác lựa chọn tuân thủ như một cách sống.

Pháp luật cần được đặt trong những tình huống quen thuộc của đời sống sinh viên, từ giảng đường, ký túc xá đến không gian mạng, để người trẻ hiểu vì sao cần tuân thủ và lựa chọn tuân thủ như một giá trị sống.

Đáng chú ý, bài viết nhấn mạnh yêu cầu đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật: chuyển từ cách truyền đạt khô cứng sang kể những câu chuyện cụ thể, sử dụng ngôn ngữ giản dị và hình thức truyền tải phù hợp với giới trẻ. Đây chính là cách để pháp luật “đi vào đời sống” một cách nhẹ nhàng nhưng bền vững.

“Khi pháp luật được đặt trong những điều nhỏ nhất của đời sống, người trẻ sẽ tiếp cận dễ hơn và dần hình thành thói quen tuân thủ một cách tự nhiên. Đây cũng chính là hướng đi bền vững cho công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong bối cảnh chuyển đổi số và sự thay đổi nhanh chóng của thế hệ trẻ” – Nguyễn Vân Khánh chia sẻ.

Từ hai tác phẩm đoạt giải Nhất có thể thấy điểm chung xuyên suốt là quan niệm rõ ràng: pháp luật không chỉ là hệ thống quy định cần chấp hành, mà là một giá trị văn hóa cần được bồi đắp mỗi ngày, từ hành vi, thái độ của cán bộ công quyền đến ý thức tự giác của người trẻ. Chính cách tiếp cận xuất phát từ đời sống, từ con người và những trải nghiệm thật đã làm cho thông điệp thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trở nên gần gũi, thuyết phục và có sức lan tỏa.

Cũng từ tinh thần đó, chỉ sau một tháng phát động (từ ngày 6/11 đến ngày 6/12/2025) với 3.848 bài viết gửi về từ đông đảo các tầng lớp Nhân dân, Cuộc thi viết “Văn hóa tuân thủ pháp luật” năm 2025 đã vượt ra ngoài khuôn khổ một hoạt động chuyên môn, trở thành diễn đàn xã hội rộng mở, nơi pháp luật được nhìn nhận không chỉ bằng lý trí, mà bằng trải nghiệm, cảm xúc và trách nhiệm công dân.

Khi tinh thần thượng tôn Hiến pháp và pháp luật được lan tỏa từ thực tiễn đời sống, từ những câu chuyện thật, con người thật, thì đó chính là nền tảng vững chắc để xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.