Làng nghề mộc cao cấp Vạn Điểm từng bước trở thành điểm du lịch nổi tiếng
Kinhtedothi - Đến làng nghề Vạn Điểm, xã Phú Xuyên (TP Hà Nội) du khách sẽ thấy nơi đây như một công xưởng sản xuất đỗ gỗ. Những người thợ cần mẫn làm việc suốt ngày với tiếng đục đẽo, tiếng cưa, tiếng búa… vang lên khắp nơi. Với lịch sử nghề mộc hơn một thế kỷ, Vạn Điểm đã trở thành một trong những làng nghề mộc nổi tiếng ở Việt Nam.
Nghề truyền thống tổ tiên để lại
Vạn Điểm là ngôi làng lớn nhất và nằm ở vị trí trung tâm xã Vạn Điểm (cũ). Đây là ngôi làng cổ có niên đại từ thời các vua Hùng, giàu truyền thống lịch sử. Nghề mộc truyền thống của làng Vạn Điểm đã có từ lâu đời, người dân đã không còn nhớ nghề mộc xuất hiện tại đây từ bao giờ, qua bao thăng trầm của đất nước nhưng dân làng vẫn gìn giữ được nghề truyền thống của tổ tiên để lại.
Khoảng 40 năm trước, khởi đầu chỉ có vài xưởng sản xuất nhỏ lẻ, chủ yếu sửa chữa bàn ghế hỏng tạo ra các sản phẩm theo mẫu có sẵn, sau lan ra khắp cả thôn, xã và vùng lân cận. Đến đầu những năm 1990, làng nghề Mộc Vạn Điểm chuyển sang sản xuất các sản phẩm đồ gỗ mỹ nghệ cao cấp. Năm 2001, làng Vạn Điểm đã được UBND tỉnh Hà Tây (cũ) nay là Thành phố Hà Nội cấp bằng công nhận làng nghề mộc cao cấp.
Nhắc đến nghề mộc Vạn Điểm không thể không nhắc đến một trong những người mở xưởng đầu tiên ở làng, đó là ông Nguyễn Văn Thọ (SN 1944), chủ doanh nghiệp tư nhân Đức Tín. Xuất phát từ nghề buôn bán đồ cổ và sửa chữa đồ cũ (chủ yếu là giường, tủ và đồ thờ cúng bằng gỗ), ông đã đưa nghề mộc về làng Vạn Điểm và từ đó tạo dựng lên một làng nghề nức tiếng gần xa.
Năm 1992, ông đứng ra thành lập doanh nghiệp chuyên sản xuất đồ gỗ cao cấp xuất khẩu. Lúc đầu, với số vốn ít ỏi vài chục triệu đồng, ông chỉ có một nhóm thợ, chủ yếu là người thân, họ hàng và bà con hàng xóm. Chỉ vài năm sau, do biết tìm tòi, sáng tạo nhiều mẫu mã, đầu tư máy móc thiết bị phù hợp, đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng nên quy mô doanh nghiệp của ông ngày càng mạnh hơn.
Hàng hoá của công ty được bán khắp các tỉnh, thành trong cả nước. Từ năm 1995 đến nay, doanh nghiệp Đức Tín đã tham gia xuất khẩu đồ gỗ với đủ chủng loại đi khắp các nước trên thế giới, như: Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Campuchia, Tiệp Khắc, Hungari, Hàn Quốc...
Không chỉ là người khởi đầu, ông Thọ còn dành nhiều tâm huyết cho việc tạo dựng và phát triển làng nghề. Là chủ doanh nghiệp nhưng ông luôn hết mình tham gia công tác xã hội, từng là Chủ tịch hiệp hội làng nghề Vạn Điểm; Phó chủ tịch hiệp hội sản xuất kinh doanh thủ công mỹ nghệ của tỉnh Hà Tây (cũ) và là phó chủ tịch Hiệp hội làng nghề Việt Nam.
Từ điểm khởi đầu một vài xưởng sản xuất của những người thân trong gia đình ông Thọ, đến nay nghề mộc ở Vạn Điểm đã lan ra khắp xã và các vùng lân cận. Làng nghề Mộc Vạn Điểm hiện có 90% gia đình tham gia sản xuất đồ gỗ cao cấp, trên 30 doanh nghiệp, 800 cơ sở sản xuất, quy mô ngày càng được mở rộng, phải huy động hàng nghìn lao động vệ tinh từ các nơi khác đến làm việc tại địa phương.
Sản phẩm của Làng nghề đa dạng: Bàn nghế chạm khắc, khảm trai; những bộ đồ thờ sơn son thiếp vàng tinh xảo; đồ gỗ nội thất trong nhà như giường, tủ, kệ ti vi, tranh gỗ… được sản xuất công phu qua những đôi bàn tay của nghệ nhân làng nghề đã khắc họa được tâm hồn sản phẩm qua từng nét chế tác tỉ mỉ, công phu, người tiêu dùng đánh giá cao. Hiện nay, sản phẩm nhiều nhất của làng nghề vẫn là bàn ghế, sập gụ, tủ chè có giá từ vài chục đến vài trăm triệu đồng.
Ông Nguyễn Cảnh Hưng, Giám đốc HTXNN Vạn Điểm cho biết: “Tất cả các thôn trên địa bàn đều có nghề mộc, trong đó làng nghề mộc cao cấp Vạn Điểm chuyên sản xuất các mặt hàng đồ gỗ mỹ nghệ bằng gỗ quý tự nhiên nhập khẩu từ Nam Phi và một số nước Châu Âu, như: Lim, gụ, hương, trắc, mun, gõ đỏ....Hiện nay, làng nghề mộc Vạn Điểm chủ yếu sản xuất hàng tiêu dùng, thị trường chủ yếu là trong nước”.
Mong sớm mở rộng cụm công nghiệp làng nghề
Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề xã Vạn Điểm Hoàng Kỳ Tài cho biết, các hộ gia đình làm nghề thường chia thành các nhóm buôn bán làm theo công đoạn, xẻ gỗ, gia công sản xuất và chế biến. Mỗi nhóm gia đình đảm nhận một công đoạn tạo nên các mắt xích trong chuỗi cung ứng từ gỗ nguyên liệu đến sản phẩm gỗ của làng nghề. Nghề mộc phát triển, nhưng lại chưa quy hoạch xây dựng khu cụm công nghiệp sản xuất tập trung nên các hộ dân lập xưởng sản xuất ngay trong khu dân cư đông đúc. Vì thế ở Vạn Điểm, ban ngày người ta hay bắt gặp thấy những người phụ nữ quanh năm bịt kín mặt, cần mẫn ngồi đánh giấy ráp ven đường, hay những anh thợ luôn phủ một lớp bụi gỗ trên người.
Tuy nhiên, các gia đình vẫn có nhu cầu mở rộng nhà xưởng, lắp đặt thêm thiết bị máy để mở rộng sản xuất nên diện tích nhà xưởng hiện nay vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu sản xuất và chế biến của các hộ gia đình. Nhiều hộ phải tận dụng phần diện tích nhà ở để làm xưởng sản xuất, trụ sở giao dịch, giới thiệu sản phẩm.
Để tháo gỡ khó khăn của làng nghề, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề xã Vạn Điểm Hoàng Kỳ Tài nêu giải pháp: Trước mắt, các gia đình cũng như doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ trên địa bàn xã mong muốn dự án mở rộng cụm công nghiệp làng nghề sớm được triển khai, qua đó giúp các cơ sở làm nghề thuận lợi về mặt bằng để mở rộng sản xuất, kinh doanh.
Cùng với đó, tổ chức tham gia hội chợ, triển lãm như: Tích cực tham gia trưng bày sản phẩm tại nhiều sự kiện lớn của thủ đô như ở Hoàng Thành Thăng Long do sở du lịch tổ chức; Trưng bày tại các nhà bát giác do Sở Công thương tổ chức…
Thông qua hội chợ giúp các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất tìm kiếm khách hàng, tìm kiếm thị trường, kí kết hợp đồng kinh tế, cung cấp cho đơn vị có nhu cầu sử dụng sản phẩm trong cả nước, thúc đẩy kinh tế phát triển, tạo công ăn việc làm cho hội viên, nhân dân trong và ngoài xã, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống, bảo tồn duy trì và phát triển nghề truyền thống của quê hương.
Để từng bước tạo dựng và phát triển thương hiệu sản phẩm của các làng nghề, UBND Thành phố Hà Nội đã lựa chọn một trong các làng nghề để hỗ trợ thông qua Quyết định số 4298/QĐ-UBND ngày 30/9/2021 về việc phê duyệt danh sách làng nghề, đại diện làng nghề, nội dung và mức kinh phí hỗ trợ xây dựng thương hiệu và xác lập quyền sở hữu nhãn hiệu tập thể làng nghề.
Những người thợ làng nghề mộc Vạn Điểm cần mẫn hoàn thiện sản phẩm
Do sự phát triển của nghề mộc, làng Vạn Điểm đã hình thành điểm du lịch rộng 70ha, với khu tập trung các hộ làm nghề, trưng bày sản phẩm, khu dịch vụ ăn uống và các dịch vụ khác. Đến với Vạn Điểm, du khách được tham quan làng nghề, giếng đá cổ, nhà cổ, cây đa - cây di sản…kết hợp trải nghiệm, lưu trú, chiêm bái Đình, Chùa, đền thờ Tổ làng nghề mộc cao cấp là di tích lịch sử được xếp hạng cấp Quốc gia.
Từ khi UBND TP Hà Nội công nhận và trao quyết định công nhận điểm du lịch làng nghề cho UBND xã Vạn Điểm (cũ) hồi đầu năm 2023, thì cũng từ đó đến nay, làng nghề mộc Vạn Điểm đã thu hút hàng nghìn lượt khách du lịch mỗi năm. Đây là yếu tố thúc đẩy kinh tế xã hội địa phương phát triển.
