Trong Luật Thủ đô 2024, chính sách xã hội, an sinh xã hội, phúc lợi xã hội quy định tại Điều 27; điểm đ khoản 1, 4 Điều 43.
Nghị quyết số 15-NQ/TW đã đề ra chủ trương : “Phát triển hệ thống an sinh xã hội toàn diện, bao phủ toàn dân, mở rộng đối tượng thụ hưởng chính sách, tạo điều kiện cho người dân tiếp cận tối đa các dịch vụ xã hội thiết yếu”.
Thể chế hoá chủ trương này, Luật Thủ đô 2024 đã quy định “Xây dựng hệ thống chính sách xã hội, an sinh xã hội, phúc lợi xã hội của Thủ đô bảo đảm đa dạng, toàn diện, hiện đại, bền vững, bao phủ toàn dân; tạo điều kiện cho người dân tiếp cận tối đa các dịch vụ xã hội thiết yếu về y tế, giáo dục, văn hóa, thể dục, thể thao, trợ giúp xã hội, trợ giúp pháp lý, nước sạch, nhà ở xã hội, tiếp cận thông tin” (khoản 1 Điều 27).
Luật Thủ đô 2024 quy định một số chính sách đặc thù về an sinh xã hội, phúc lợi xã hội. Cụ thể :
a) Về chính sách xã hội
Luật giao quyền cho HĐND TP quy định việc hỗ trợ từ ngân sách nhà nước cho đối tượng cần hỗ trợ giảm nghèo, giải quyết việc làm, vay mua nhà ở xã hội; hỗ trợ công nhân, người lao động trong các khu công nghiệp vay mua nhà ở xã hội; Hỗ trợ chuyển đổi nghề, tìm việc làm cho hộ dân tộc thiểu số nghèo sinh sống ở xã vùng dân tộc thiểu số và miền núi làm nghề nông, lâm nghiệp trong trường hợp không bố trí được đất sản xuất (khoản 2 Điều 27).
b) Về chính sách an sinh, phúc lợi xã hội
Luật giao quyền cho HĐND TP quy định đối tượng và mức hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện đối với người thuộc hộ nghèo, người thuộc hộ cận nghèo, đối tượng khác, bảo hiểm y tế đối với người khuyết tật, người thuộc hộ cận nghèo, người cao tuổi từ 70 tuổi trở lên, hỗ trợ đối với các đối tượng khác theo mức cao hơn hoặc hỗ trợ cho đối tượng chưa được quy định trong văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên; hỗ trợ khám sức khỏe miễn phí hằng năm cho người cao tuổi trên địa bàn TP (khoản 3 Điều 27).
Đây là chính sách an sinh xã hội ưu việt của TP nhằm góp phần ngăn chặn bệnh tật từ sớm, từ xa, giảm chi phí điều trị và tăng chất lượng sống cho người cao tuổi, cần thiết và phù hợp với bối cảnh khi TP Hà Nội có tốc độ già hóa dân số nhanh nhưng số năm sống khỏe mạnh lại khá thấp.
Luật giao HĐND TP quy định rõ đối tượng, nội dung, mức hỗ trợ và trình tự, thủ tục thực hiện các chính sách xã hội, an sinh xã hội, phúc lợi xã hội của TP; từng bước mở rộng phạm vi đối tượng thụ hưởng và bố trí ngân sách phù hợp với điều kiện thực tiễn và khả năng cân đối của ngân sách TP (khoản 4 Điều 27).
c) Áp dụng ưu đãi đầu tư
Ưu đãi đầu tư đối với tổ chức, cá nhân có các dự án đầu tư vào cơ sở trợ giúp xã hội ngoài công lập, các cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện, cơ sở cung cấp dịch vụ cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng nhằm huy động nguồn lực xã hội cùng với Nhà nước thực hiện chính sách an sinh xã hội, phúc lợi xã hội.
Quy định tiền ủng hộ, tài trợ của các tổ chức, doanh nghiệp cho các hoạt động tư vấn, tuyên truyền, phòng, chống ma tuý, cai nghiện ma tuý, phát triển các mô hình mới về cai nghiện ma túy, quản lý sau cai nghiện và tiền khuyến khích, động viên cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có thành tích trong công tác phòng, chống ma túy được tính là chi phí hợp pháp của doanh nghiệp khi hạch toán và được trừ vào thu nhập trước khi tính thuế đối với cá nhân cư trú tại TP (khoản 4 Điều 43).
PGS.TS Bùi Thị An - Đại biểu Quốc hội khóa XIII, Viện trưởng Viện Tài nguyên Môi trường và Phát triển cộng đồng đánh giá Luật Thủ đô 2024 đã có những bước đột phá, tạo cơ chế đặc thù cho Thủ đô phát triển. Bên cạnh đó, Luật cũng đã phân cấp một cách triệt để để quản trị Thủ đô được tốt hơn, hiệu quả hơn.
Liên quan vấn đề an sinh xã hội, PGS.TS Bùi Thị An cho hay, Hà Nội luôn quan tâm đến chính sách này, quan tâm đến chất lượng cuộc sống không chỉ những người có hộ khẩu thường trú ở Thủ đô mà cả các cư dân ở địa phương khác đến sinh sống và làm việc tại Thủ đô.
Khi Luật Thủ đô được triển khai là điều kiện để chính sách an sinh xã hội được cải thiện hơn, thực hiện một cách triệt để hơn, đúng với khẩu hiệu "không ai bị bỏ lại phía sau".
PGS.TS Bùi Thị An cũng kỳ vọng tới đây Thủ đô phát triển bứt phá, TP phát triển theo kinh tế xanh, an sinh xã hội sẽ được nâng lên. Trong đó, nâng cao chất lượng cuộc sống, thu nhập, hạ tầng xã hội khác sẽ được tốt lên và người dân sẽ được hưởng lợi.
