Mạnh tay triệt tiêu SIM rác

Và việc dừng hoạt động các đại lý buôn bám SIM vi phạm đang được coi là một trong những phương án mới nhất trong “cuộc chiến” này.

Nhiều đại lý vẫn là “nguồn cung” SIM rác

Từ đầu năm 2023, Bộ TT&TT cùng các nhà mạng đã liên tục tổ chức các đợt "càn quét" nhằm chấm dứt tình trạng SIM rác, SIM không chính chủ trên thị trường. Qua đó nhằm chặn đứng vấn nạn tin nhắn rác, cuộc gọi lừa đảo đã hành hạ người dùng nhiều năm qua. Sau hàng loạt hành động mạnh tay này, thị trường viễn thông đã có nhiều thay đổi đáng kể.

Theo số liệu, sau đợt tiến hành đối soát với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Bộ TT&TT đã xử lý và lọc ra 19,6 triệu thuê bao có thông tin không trùng khớp. Sau khi thông báo, đã có 7,15 triệu thuê bao tiến hành chuẩn hóa lại thông tin. Qua đó, các DN viễn thông đã loại bỏ 12,5 triệu SIM không chính chủ trên hệ thống. Đây là các SIM mà chủ thuê bao không tiến hành cập nhật, chuẩn hóa lại thông tin dù đã quá hạn.

Tuy nhiên trên thực tế, người dùng vẫn tiếp tục phải đối mặt với hàng loạt cuộc gọi không mong muốn, quảng cáo gây phiền toái, thậm chí là cả cuộc gọi, tin nhắn lừa đảo. Một trong những lý do chính là đến nay, việc mua SIM rác, SIM không chính chủ vẫn còn rất dễ dàng, đặc biệt là từ các cửa hàng, đại lý cung cấp mặt hàng này trên thị trường.

Theo khảo sát, tại Kim Mã (quận Ba Đình, Hà Nội), một tuyến phố chuyên bán SIM điện thoại, chỉ cần vài chục nghìn đồng, bất cứ ai cũng có thể sở hữu SIM đã kích hoạt sẵn mà không phải xuất trình giấy tờ, căn cước công dân. Rõ ràng, sau nhiều nỗ lực chuẩn hóa thông tin thuê bao và thanh tra toàn quốc để loại bỏ SIM rác, việc mua SIM vẫn hoàn toàn dễ dàng như trước.

Nói về tình trạng trên, Thứ trưởng Bộ TT&TT Phạm Đức Long cho biết, thống kê từ các nhà mạng, trong số SIM được bán ra thị trường có đến 80% phát hành qua kênh đại lý ủy quyền, 10% được bán trực tiếp từ nhà mạng (các cửa hàng giao dịch của nhà mạng) và 10% qua kênh chuỗi (các hệ thống bán lẻ điện thoại lớn). Như vậy, trong số này, kênh bán SIM qua các đại lý được đánh giá là nguồn cung cấp nhiều SIM rác, SIM không chính chủ nhất.

"Thực tế, để bán được SIM điện thoại di động, không ít đại lý đã sử dụng thông tin cá nhân của người dân (mượn hoặc thuê lại) để đăng ký thông tin thuê bao rồi bán cho người dùng khác, dẫn đến tình trạng thuê bao chính chủ, nhưng người sử dụng thì... không chính chủ" - Thứ trưởng Phạm Đức Long nói thêm.

Theo Bộ TT&TT, tính đến ngày 31/8/2023, các nhà mạng đã rà soát, có khoảng 8,6 triệu thuê bao đứng tên hơn 10 SIM. Trong đó, đã có 3,6 triệu chủ thuê bao đến cam kết, chuẩn hóa lại thông tin; hơn 5 triệu SIM đã bị khóa một chiều, hai chiều và thu hồi…

Siết ngay từ nguồn

Để ngăn chặn những cuộc gọi rác, lừa đảo, các nhà mạng cam kết thực hiện nhiều biện pháp mạnh mẽ để xử lý tình trạng SIM không chính chủ, SIM rác. Một trong những biện pháp được các nhà mạng cam kết là ngừng phân phối SIM qua kênh đại lý ủy quyền nếu có vi phạm từ 10/9. Hoặc cao hơn nữa là chỉ phân phối SIM qua kênh trực tiếp của nhà mạng cùng các hệ thống kênh chuỗi lớn, uy tín như Thegioididong, FPT Shop…

Thứ trưởng Bộ TT&TT Phạm Đức Long cho rằng, chỉ có kiểm tra thuê bao chặt chẽ mới hạn chế tình trạng SIM rác và SIM không chính chủ trên thị trường. Nếu phát hiện có hành vi vi phạm, Bộ TT&TT sẽ áp dụng biện pháp đình chỉ hoạt động đối với DN từ 3 - 12 tháng, tùy mức độ vi phạm.

Bộ TT&TT đã triển khai 82 đoàn thanh tra việc chấp hành pháp luật về quản lý thông tin thuê bao dịch vụ viễn thông di động mặt đất. Đối tượng thanh tra bao gồm: các tổ chức, cá nhân đăng ký nhiều SIM, các điểm cung cấp dịch vụ viễn thông sử dụng thông tin của người khác hoặc sử dụng thông tin của họ để đăng ký nhiều SIM. Mục đích của đợt thanh tra này là nhằm ngăn chặn việc SIM được kích hoạt số lượng lớn, đẩy ra thị trường; đồng thời xử lý các trường hợp sử dụng SIM đăng ký thông tin của người khác.

Theo Thứ trưởng Phạm Đức Long, việc quản lý thông tin thuê bao đã được đặt ra từ lâu. Tuy nhiên, trong quá trình xử lý, nhất là đối với những thuê bao nghi có thông tin không chính xác, không có cơ sở dữ liệu chuẩn để đối chiếu. Sau khi Bộ Công an hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư mới có căn cứ để đối soát và quyết tâm triển khai công tác trên.

Hiện có 3 nhà mạng Viettel, VNPT, MobiFone đã thực hiện kết nối, thử nghiệm đối soát trực tuyến với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư khi phát triển thuê bao mới. Một số DN chưa kết nối trực tuyến thì đang thực hiện đối soát một lần/tháng. Đối với các thuê bao có giấy tờ chưa trùng khớp với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thì DN yêu cầu người dùng cập nhật thông tin thuê bao.

Nhờ giải pháp đối soát trực tuyến với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, hiện nay có 85% thuê bao SIM phát triển mới được đối soát trực tuyến. Số còn lại 15% là của các nhà mạng cung cấp dịch vụ không tần số, nhà mạng "ảo", do chưa đáp ứng được yêu cầu kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, sẽ được thực hiện đối soát thủ công. Bộ TT&TT đang chỉ đạo các nhà mạng còn lại trong tháng 9 này phải hoàn thiện, bảo đảm vấn đề bảo mật để kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, khi phát triển thuê bao mới.

Hằng tháng, các nhà mạng phải báo cáo số liệu về Bộ TT&TT, nếu đối soát với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư không đúng thì nhà mạng đó sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, hiện nay có tình trạng các đại lý đang thuê người đứng tên để đăng ký thuê bao. Người dân chỉ đơn giản nghĩ là đứng giùm tên thuê bao, vô tình tạo ra những SIM có thông tin chính chủ nhưng lại không được chính chủ sử dụng. Những SIM này được các đại lý bán cho khách hàng nên vẫn còn tình trạng SIM không chính chủ bán ra thị trường.