Thực tế đó đòi hỏi phải có một công cụ kiểm soát, căn chỉnh lối sống “ảo”, lệch chuẩn do lạm dụng mạng xã hội, nhằm ngăn chặn những hệ lụy đáng tiếc về văn hóa nói chung và ý thức giao thông nói riêng.
Hệ lụy vô cùng phức tạp
Mới đây hình ảnh hai cô gái cố tình chơi đùa, chụp ảnh, quay video trên đường ray khiến tàu phải phanh gấp tại tỉnh Vĩnh Phúc đã gây nhiều bức xúc trong cộng đồng xã hội. Đó chỉ là một trong rất nhiều hành vi vô ý thức, gây mất an toàn giao thông được lan truyền trên mạng xã hội trong suốt thời gian dài vừa qua. Càng ngày các hình thức sống “ảo”, câu like, câu view trên mạng xã hội bất chấp gây mất trật tự, ATGT càng diễn biến phức tạp, đa dạng hơn.
Có người ngồi xổm trên băng chuyền máy bay để tạo dáng chụp ảnh, có người cố tình dừng xe giữa cao tốc, cầu vượt sông chỉ để chộp lấy vài bức hình đẹp rồi đăng lên facebook hoặc tiktok. Thậm chí, Hà Nội còn có cả phố cà phê sát đường tàu, khách đứng, ngồi tạo dáng chụp ảnh khi tàu chạy sạt qua bên mình, bất chấp rủi ro có thể mất đi tính mạng, sức khỏe để có vài tấm hình đẹp đăng lên trang cá nhân. Hay hàng loạt thanh thiếu niên sẵn sàng thách thức “tử thần”, chạy xe máy bốc đầu, lạng lách, thả hai tay… để quay video đăng lên câu like.
Không chỉ ghi lại và đăng tải những khoảnh khắc “ngông nghênh” khi tham gia giao thông, nhiều người còn lập cả fanpage để báo chốt, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong xử lý vi phạm. Không ít cá nhân lợi dụng mạng xã hội, quay lại hình ảnh CSGT làm việc để gây áp lực đòi bỏ qua vi phạm, hoặc nghiêm trọng hơn là tống tiền.
Thực tế đó cho thấy mạng xã hội đã mang đến rất nhiều hệ lụy phức tạp cho lĩnh vực giao thông, làm suy thoái ý thức, ảnh hưởng nghiêm trọng tới mục tiêu xây dựng, bồi đắp văn hóa giao thông, đặc biệt là trong giới trẻ hiện nay.
Có thể thấy, nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng này là sự thiếu hiểu biết, lệch lạc ý thức của một bộ phận không nhỏ người dân từ thanh niên cho đến người trưởng thành, mọi tầng lớp, nghề nghiệp trong xã hội. Không chỉ tự quay phim, chụp ảnh đăng tải lên mạng xã hội những hành vi vi phạm luật giao thông, gây nguy hiểm cho bản thân và cộng đồng, nhóm người này còn cổ xúy cho những việc làm tương tự, khiến mạng xã hội có lúc trở thành một kênh thông tin với những hiệu ứng xấu cho văn hóa giao thông.
Tuy nhiên cũng cần nhìn nhận rõ rằng, các trang mạng xã hội vẫn chưa được kiểm soát đầy đủ, chưa có hình thức xử lý thích đáng với người đăng tải và những hình ảnh phản cảm, gây bức xúc dư luận trong lĩnh vực giao thông.
Chính sự buông lỏng này đã biến facebook, tiktok… trở thành môi trường lý tưởng cho những hành vi vi phạm luật, phá hoại văn hóa giao thông ngày càng nở rộ. Mức phạt hành chính vài triệu đồng và việc bắt buộc gỡ bỏ hình ảnh, video clip không phù hợp chưa tạo nên áp lực thực sự, đủ tính răn đe với người dùng mạng xã hội.
Bên cạnh đó, hiện quy định của pháp luật mới chỉ tập trung xử lý người đăng tải mà chưa xem xét hành vi cổ xúy của người xem, người like và bình luận ủng hộ, tâng bốc những hình ảnh phản cảm, trái luật trên mạng xã hội.
Chính vì vậy vẫn có hàng nghìn người ngày ngày chịu ảnh hưởng từ những hình ảnh sai trái, dần trở nên vô cảm, thờ ơ trước những hành vi vi phạm luật giao thông, gây nguy hiểm cho người khác. Sự thờ ơ đó thậm chí đang biến tướng thành trào lưu tâng bốc, khiến nhiều người bất chấp tất cả để có được tấm hình, đoạn phim câu like, câu view.
Mạnh tay dọn “rác” trên mạng xã hội
Để giải quyết tận gốc vấn nạn chụp ảnh, quay video những hành vi vi phạm luật, gây mất trật tự, an ninh, ATGT đăng tải lên mạng xã hội cần có những biện pháp mạnh tay. Vừa qua, thông tin nhiều cá nhân bị khởi tố hình sự, xử phạt hành chính về những hành vi nêu trên đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của người dân, đặc biệt là các bậc phụ huynh. Tuy nhiên, chừng đó là chưa đủ.
Đối với người dùng mạng xã hội, đặc biệt những người thích câu like, câu view, một trong những hình thức xử phạt hiệu quả nhất là buộc đóng tài khoản, xóa trang cá nhân, fanpage, thậm chí là cấm dùng mạng xã hội trong một thời gian nhất định. Việc xóa trang, cấm sử dụng mạng xã hội cũng là lời cảnh tỉnh cho chính các đơn vị sở hữu, quản lý, vận hành mạng xã hội.
Nếu để đăng tải hình ảnh vi phạm luật giao thông cũng như những việc làm sai trái khác sẽ ngày càng nhiều người bị cấm sử dụng, đồng nghĩa với việc mạng xã hội sẽ bị giảm số lượng người dùng, khiến trang mạng xã hội giảm doanh thu và tầm ảnh hưởng.
Đối với người đăng tải hình ảnh vi phạm luật giao thông, ngoài phạt tiền, khởi tố hình sự có thể bổ sung thêm hình thức lao động bắt buộc, đồng thời đăng tải hình ảnh những người này phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình lên chính tài khoản do họ tạo dựng. Hình thức này có thể tạo nên ảnh hưởng mạnh mẽ, nhất là trong giới trẻ hiện đại.
Ngoài ra, những người xem, bày tỏ sự ủng hộ, tâng bốc hành vi sai trái cũng cần phải chịu trách nhiệm tương đương với người đăng tải. Bản chất hành vi cổ xúy cũng mang lại hệ lụy xấu không kém những việc làm sai trái, vi phạm luật, vì vậy cần có hình thức xử phạt thích đáng với người cổ xúy.
Nhà quản lý các trang mạng xã hội cũng cần đưa ra công cụ kiểm soát hữu hiệu với hành vi cổ xúy tiêu cực này. Ví dụ như khóa like, khóa bình luận ủng hộ những hình ảnh, clip phản cảm; phối hợp với cơ quan chức năng xác định cá nhân chủ tài khoản mạng xã hội có hành vi hưởng ứng cái sai để xử phạt…
Bên cạnh đó, cần tăng cường hiệu quả thực tế công tác tuyên truyền, giáo dục về ATGT, đặc biệt là cho giới trẻ. Các biện pháp giao dục về ATGT hiện nay vẫn chủ yếu tập trung vào lý thuyết, chưa có nhiều hình thức trực quan sinh động. Nhiều bạn trẻ vẫn chưa ý thức được việc chụp ảnh, quay clip hành vi vi phạm giao thông đăng tải lên mạng xã hội mang đến những hệ lụy phức tạp như thế nào.
Để khắc phục khoảng trống ý thức đó, xây dựng và bồi đắp văn hóa giao thông, gia đình, nhà trường và xã hội phải cùng chung tay, đưa ra nhiều hình thức giáo dục thực tế hơn nữa. Ví dụ như cho học sinh, sinh viên gặp gỡ trực tiếp nạn nhân của các vụ tai nạn giao thông; đối thoại với người dùng mạng xã hội để lắng nghe những phê phán về việc đăng tải hình ảnh phản cảm, vi phạm pháp luật; xem trực tiếp các tình huống mô phỏng tai nạn giao thông…
Nếu không mạnh tay với vấn nạn đăng tải hình ảnh vi phạm luật giao thông, bất chấp tất cả để câu like, câu view, ý thức và văn hóa giao thông của các thế hệ về sau sẽ ngày càng bị ảnh hưởng tiêu cực nhiều hơn. Đã đến lúc cả xã hội phải chung tay chấm dứt vấn nạn này.
