Cùng với các tiêu chí về hạ tầng, việc tổ chức lại hình thức sản xuất của các hợp tác xã (HTX) theo tiêu chí số 13 là nhiệm vụ trọng tâm.
Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Hà - Trưởng phòng Kinh tế huyện Mê Linh, trong 3 địa phương nêu trên, xã Tam Đồng đã cơ bản chuyển đổi xong theo Luật HTX năm 2012. Tuy nhiên, các HTX tại địa phương này hiện vẫn hoạt động chủ yếu ở quy mô thôn. Trong khi đó, 2 xã Chu Phan và Hoàng Kim đang gặp khá nhiều khó khăn trong tổ chức lại sản xuất. Cụ thể, xã Hoàng Kim đã hoàn thành việc hợp nhất các HTX quy mô thôn thành HTX quy mô toàn xã. Dù vậy, do mới kiện toàn nên hoạt động còn khá lúng túng. Việc chuyển đổi mô hình HTX tại xã Chu Phan thậm chí còn nan giải hơn. Hai HTX quy mô thôn tại địa phương này chưa thể tiến hành hợp nhất do vướng mắc liên quan tới kiểm kê tài sản. Để có thể hoàn thành chương trình xây dựng NTM, bên cạnh điều kiện cần thiết là phải chuyển đổi các HTX theo luật, điều kiện đủ đặt ra đối với các HTX là cần xây dựng được những mô hình kinh tế hiệu quả. Đây sẽ là một trở ngại trên con đường về đích NTM của Hoàng Kim, Tam Đồng và Chu Phan.
Thực tế tại huyện Mê Linh, không chỉ 3 xã theo kế hoạch về đích NTM năm nay đang gặp khó trong chuyển đổi và phát triển các mô hình sản xuất. Thống kê của Phòng Kinh tế huyện cho thấy, phần lớn trong tổng số 77 HTX chỉ ở quy mô thôn; hoạt động manh mún, nhỏ lẻ. Lợi nhuận trung bình hàng năm của các HTX cũng mới đạt khoảng 18 triệu đồng/HTX. Ông Đoàn Văn Trọng - Chủ tịch UBND huyện Mê Linh cho biết, địa phương xác định việc hoàn thành mỗi tiêu chí đều có vai trò quan trọng và không thể xem nhẹ trong mục tiêu xây dựng NTM. Hiện, huyện đang tập trung thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức trách nhiệm của xã viên, thành viên các HTX, cũng như các phòng, ban ngành đối với nhiệm vụ phát triển kinh tế tập thể. Chỉ đạo các hội, đoàn thể (Đoàn Thanh niên, Hội Nông dân…) nghiên cứu, đề xuất trong kế hoạch công tác năm 2017, phấn đấu xây dựng ít nhất 7 mô hình HTX. Tiếp tục phối hợp với Quỹ hỗ trợ phát triển HTX (thuộc Liên minh HTX TP) hỗ trợ cho vay đối với các HTX đủ điều kiện và có nhu cầu vay vốn phát triển sản xuất (trong năm 2016, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX đã cho vay đối với 40 dự án với tổng kinh phí gần 9,6 tỷ đồng)… Ông Trọng cho biết thêm, mới đây, huyện Mê Linh và Liên minh HTX TP đã ký kết chương trình phối hợp về phát triển kinh tế tập thể năm 2017 với 10 nội dung cụ thể, đồng thời phân công nhiệm vụ, tổ chức triển khai đến từng phòng, ban ngành chức năng. Đây sẽ là động lực, điều kiện thuận lợi để địa phương chuyển đổi thành công khoảng 20% số HTX còn lại, cũng như hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM trong năm 2017.
