Phản ứng không mong muốn chỉ là tạm thời
Theo Trung tâm Kiểm soát & Phòng ngừa Bệnh tật Hoa Kỳ (US-CDC), những phản ứng không mong muốn thường gặp nhất khi tiêm vaccine phòng Covid-19 của hãng Moderna và Pfize-BioNTech là: Đau và sưng tại chỗ tiêm; mệt mỏi; đau đầu; cảm giác lạnh; sốt. Ngoài ra, người được tiêm cũng có thể có một số biểu hiện sau đây: Đau cơ và khớp; phản ứng sưng chậm hơn, nề đỏ hoặc có ban tại vị trí tiêm; sưng hạch nách hoặc hạch thượng đòn.
| Lô hàng 117.000 liều vaccine đầu tiên về đến Việt Nam, được khử khuẩn trước khi đưa về kho bảo quản |
US-CDC cũng đã thống kê trên 22 triệu người được tiêm vaccine vừa qua và cho thấy, phần lớn đối tượng được tiêm gặp những phản ứng này và không quá trầm trọng. Các phản ứng có thể dự đoán được trước. Các triệu chứng hay gặp là đau đầu (22,4%), mệt mỏi (16,5%) và chóng mặt (16,5%).
Hầu hết các phản ứng không mong muốn chỉ là tạm thời và sẽ tự hết trong vòng vài ngày. Do vậy, các chuyên gia khuyến cáo, trong vòng vài ngày sau khi tiêm vaccine, người được tiêm nên chú ý các phản ứng này để có kế hoạch phù hợp với công việc và cuộc sống hằng ngày. Việc thông tin và nhận ra được những phản ứng không mong muốn này là điều cần thiết đối với việc triển khai tiêm vaccine cho cộng đồng.
Dấu hiệu của việc “hệ miễn dịch có đáp ứng”
Các phản ứng không mong muốn sau khi tiêm vaccine không phải là không phổ biến. Khi tiêm vaccine phòng cúm mùa, người được tiêm có thể thấy sốt, mệt mỏi cùng với một số phản ứng khác. Vaccine phòng Zona có thể gây ra rét run, đau cơ, khó chịu trong bụng.
Giám đốc điều hành của Trung tâm Tiêm chủng Quốc tế tại Đại học Y tế Công cộng Johns Hopkins cho biết: “Ở một khía cạnh nào đó, phản ứng nhẹ và vừa là những dấu hiệu tốt vì điều này thể hiện hệ thống miễn dịch đáp ứng lại với vaccine”.
| Sau khi tiêm vaccine, các phản ứng không mong muốn toàn thân và tại chỗ là điều không tránh khỏi |
Điều mấu chốt ở đây là so sánh giữa những phản ứng khó chịu nhất thời và hiệu quả lâu dài của việc phòng bệnh truyền nhiễm nhóm A nguy hiểm đã gây ra hơn 110 triệu người mắc và 2,4 triệu người tử vong trong vòng 1 năm qua. Câu chuyện này cũng giống như việc chúng ta mới tập thể thao, chúng ta cũng có cảm giác mệt mỏi, đau cơ nhưng điều đó chỉ là nhất thời, hiệu quả của tập luyện sẽ đem lại cho chúng ta sức khỏe dẻo dai.
Người lớn tuổi có thể ít tác dụng phụ không mong muốn hơn
Một số thống kê cho thấy, những người tầm 50 tuổi và nhiều hơn có thể ít phản ứng không mong muốn hơn những người trẻ tuồi.
Theo số liệu của US-CDC, chỉ có 25% người tuổi từ 50 đến 64 và 4% người từ 65 đến 74 tuổi được tiêm vaccine trong khoảng thời gian từ tháng 14/12/2020 và 13/1/2021 có phản ứng không mong muốn. Trong đó, 65% số người dưới 50 có các phản ứng này. Các nhà khoa học đang tiếp tục nghiên cứu vấn đề này và điều này có thể liên quan đến đáp ứng miễn dịch thường giảm theo lứa tuổi. Sau khi tiêm liều thứ hai, hầu hết người được tiêm đều có phản ứng không mong muốn.
Cách xử lý phản ứng không mong muốn thế nào?
Mặc dù những phản ứng không mong muốn có thể ảnh hưởng ít nhiều đến hoạt động động hằng ngày của người được tiêm. Tuy nhiên, các phản ứng này thường tự hết sau vài ngày. Nếu có biểu hiện đau hoặc khó chịu, một số thuốc giảm đau (không phải steroid, bán không cần đơn) có thể được dùng để giảm đau. Các bác sĩ cũng khuyên dùng thuốc hạ sốt trong những trường hợp cần thiết. Các chuyên gia của US-CDC khuyên rằng, không nên dùng thuốc giảm đau trước khi tiêm, do vậy, chúng ta sẽ sử dụng thuốc này nếu có chỉ định.
| Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm virus SARS-CoV-2 cho người dân |
Một số người có phản ứng dị ứng nhẹ xuất hiện muộn hơn từ 5-10 ngày sau khi tiêm như nổi ban, ngứa, sưng đỏ, có thể dùng một số thuốc kháng histamine (bán không cần đơn) hoặc dùng thuốc bôi ngoài tại chỗ. Tuy nhiên, tốt nhất là nên tư vấn nhân viên y tế để có hướng xử trí phù hợp.
Những phản ứng như sưng hạch có thể tự mất đi sau vài tuần, hoàn toàn không có hại.
Theo dõi và báo cáo những phản ứng không mong muốn
Theo thống kê sau 1 tháng tiêm vaccine này, US-CDC thông báo 4-5 trường hợp có phản ứng dị ứng nặng, ảnh hưởng tới sức khoẻ. Vì lý do này, US-CDC có khuyến cáo, bất cứ ai đã từng bị dị ứng với thành phần trong vaccine phòng Covid-19 (thông tin được đăng tải trên website của FDA) không nên tiêm vaccine này. Những người có tiền sử dị ứng, nhất là sốc phản vệ nên được theo dõi trong 30 phút sau khi tiêm, những người khác nên được theo dõi trong vòng 15 phút.
Việc giám sát các phản ứng không mong muốn khi tiêm vaccine phòng Covid-19 từ khi thử nghiệm lâm sàng đến khi tiêm trong cộng đồng là việc rất cần thiết. Đây là công việc không những của nhân viên y tế, những người làm công tác y tế dự phòng và của cả những người được tiêm vaccine.
Mặc dù có vaccine với hiệu quả phòng bệnh nhất định, các biện pháp phòng bệnh như đeo khẩu trang, khử khuẩn, giữ khoảng cách, không tập trung và khai báo y tế luôn là những yêu cầu cần thiết và phải thường xuyên được thực hiện nghiêm túc trong cộng đồng.
