| Nước lũ cuốn trôi nhiều ô tô và các phương tiện khác ở Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc. (Ảnh: AFP) |
Mưa lớn gây thiệt hại nặng nề
Theo các chuyên gia, trận mưa lũ “nghìn năm có một” xảy ra ở Hà Nam (Trung Quốc) vừa qua gây thiệt hại nặng nề về tài sản và tính mạng con người, khiến hơn 7,5 triệu dân chịu ảnh hưởng bởi lũ lụt, 56 nạn nhân thiệt mạng và hơn 1,5 triệu người phải sơ tán, thiệt hại ước tính hơn 10 tỷ USD.
Liên quan đến trận mưa lũ lịch sử tại khu vực này, trao đổi với phóng viên, ông Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, thời điểm này đang là mùa mưa ở khu vực Trung Quốc nên việc xuất hiện các đợt mưa lớn là bình thường và không phải là trái mùa.
Tuy nhiên, với lượng mưa đạt hơn 600 mm trong vòng sau 24 giờ thì đúng là quá lớn và được cơ quan khí tượng Trung Quốc đánh giá là trận mưa lớn chưa từng có suốt 1.000 năm qua ở tỉnh Hà Nam, Trung Quốc.
Theo ông Mai Văn Khiêm, hiện chưa có nghiên cứu đánh giá cụ thể nguyên nhân đợt mưa lớn cực đoan này. Tuy nhiên, một trong những nguyên nhân gây ra các hiện tượng thiên tai khốc liệt và hiếm gặp này được gắn với sự kiện biến đổi khí hậu.
Theo nhận định, biến đổi khí hậu dẫn đến sự thay đổi về tần suất, cường độ, quy mô không gian, thời gian và quy luật hoạt động của các cực đoan thời tiết và khí hậu: Nhiệt độ nóng lên có thể làm cho các nhiễu động của hệ thống khí quyển như dải hội tụ nhiệt đới, các xoáy, bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, giông, tố lốc,... trở nên mạnh hơn và xảy ra nhiều hơn.
Dự báo lượng mưa, nhất là mưa cực đoan vẫn là thử thách lớn
Đánh giá về công tác dự báo mưa lớn, đặc biệt là dự báo mưa cực đoan, ông Mai Văn Khiêm cho rằng, trong những năm qua, với sự phát triển của khoa học và công nghệ, dự báo khí tượng thủy văn trên thế giới đã có những bước tiến bộ nhất định. Tuy nhiên, dự báo lượng mưa lớn vẫn là một thử thách lớn đối với bài toán nghiệp vụ trên thế giới, đặc biệt là mưa cực đoan.
“Theo thống kế thực tế không phải những năm gần đây thường xuất hiện các cơn bão có đường đi rất kỳ dị hoặc cùng lúc xuất hiện 2 - 3 cơn hoặc các tổ hợp nguy hiểm tương tác, mà trong quá khứ cũng đã xảy ra nhiều trường hợp như vậy tạo ra các thiên tai có nguồn gốc khí tượng thủy văn gây thiệt hại rất lớn về người và tài sản của nhân dân”, ông Mai Văm Khiêm thông tin.
Nguyên nhân xảy ra 2 - 3, thậm chí 3 - 4 cơn bão hoạt động đồng thời là do hoạt động của dải hội tụ nhiệt đới thường được hình thành trong những tháng mùa mưa bão (từ tháng 6 - 11 hàng năm). Dải hội tụ nhiệt đới này thường kéo dài hàng nghìn km. Trên dải hội tụ luôn tồn tại các trung tâm khí áp thấp, nếu điều kiện thuận lợi các trung tâm khí áp thấp này sẽ mạnh lên và tạo thành những cơn bão hoặc áp thấp nhiệt đới.
Việc dự báo những cơn bão hoạt động đồng thời và những tổ hợp thời tiết tương tác lẫn nhau là rất phức tạp và khó khăn, đòi hỏi phải theo dõi liên tục để phát hiện những sự thay đổi nhỏ của hoàn lưu khí quyển. Hiện tại do hệ thống quan trắc khí tượng thủy văn ở trên Biển Đông nói riêng và ở vùng biển Thái Bình Dương nói chung còn hạn chế và thưa thớt dữ liệu nên rất khó khăn cho công tác dự báo những cơn bão có hướng di chuyển phức tạp hoặc bị tương tác bởi những cơn bão khác.
Mưa lũ lớn ở Hà Nam, Trung Quốc liệu có ảnh hưởng tới Việt Nam?
Trước những diễn biến bất thường về mưa lũ trong nước năm 2020, dư luận đang quan tâm thời gian tới mưa lũ ở Việt Nam được dự báo sẽ diễn ra như thế nào và trận mưa nghìn năm có một tại Trung Quốc vừa qua có ảnh hưởng đến nước ta hay không?
Về vấn đề này, ông Mai Văn Khiêm lý giải, mưa lớn xảy ra trên hệ thống sông Hoàng Hà, nằm phía trên của hệ thống sông Dương Tử, sâu vào trong đất liền nằm ở phần phía Bắc của Trung Quốc, nguyên nhân là do có một khối không khí biển lấn từ phía Đông vào kết hợp với vùng xoáy thấp, gây mưa lớn trên hệ thống sông Hoàng Hà, thủ phủ Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam của Trung Quốc. Tỉnh Hà Nam nằm ở miền Trung của Trung Quốc, cách khá xa Việt Nam, nên trận mưa lũ lịch sử tại đây không ảnh hưởng đến Việt Nam.
Cơ quan khí tượng thủy văn Việt Nam nhận định, hiện tượng ENSO sẽ duy trì trạng thái trung tính đến đầu năm 2022. Dự báo tình hình không khí lạnh năm 2021 có nhiều nét tương đồng năm 2020, cường độ có thể không mạnh bằng. Bắc Bộ năm nay dự báo có mùa Đông khô với nhiều ngày nắng hanh, đêm lạnh.
Về dự báo bão, năm 2021 dự báo bão sẽ tập trung vào tháng 10 và 11, có thể kéo sang tháng 12 nhưng không dồn dập như năm 2020. Bão và mưa lớn ở miền Trung, đặc biệt ở khu vực Trung và Nam Trung Bộ xảy ra nhiều vào tháng 10 và tháng 11, có thể sang cả tháng 12.
