Muôn vàn cạm bẫy lừa đảo trực tuyến tinh vi và liều lĩnh

"Bắt cóc online" - thủ đoạn thao túng tâm lý đầy kịch tính

Thời gian gần đây, cơ quan công an tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đã liên tiếp triệt phá nhiều vụ lừa đảo theo hình thức "bắt cóc online". Đây là một thủ đoạn mới nhắm vào tâm lý non nớt và dễ hoảng sợ của học sinh, sinh viên.

Không giống như bắt cóc truyền thống, nạn nhân trong các vụ việc này hoàn toàn không bị tiếp xúc trực tiếp nhưng lại bị khống chế và điều khiển từ xa thông qua các cuộc gọi video và ứng dụng nhắn tin. Kịch bản của những kẻ lừa đảo thường bắt đầu bằng một cuộc gọi từ người tự xưng là cán bộ cơ quan chức năng (công an, viện kiểm sát). Để tạo sự tin tưởng, chúng sử dụng công nghệ để dựng lên những bối cảnh giả như đang ở trong phòng làm việc của công an, có người mặc sắc phục, thậm chí quay video cả "nghi phạm" đang bị lấy lời khai.

Mới đây, Công an phường Ô Chợ Dừa, TP Hà Nội kịp thời ngăn chặn vụ lừa đảo, giả danh công an đe dọa một nữ sinh nhằm thực hiện việc "bắt cóc online". Kể lại trong trạng thái còn chưa hết hoảng sợ, nữ sinh này cho biết: "Người ta bảo là cháu đang liên quan đến một đường dây rửa tiền, hàng cấm. Người ta lấy cho cháu xem cả chú công an mặc đồng phục, xong rồi có quay cả nghi phạm ngồi đối diện đấy".

Bằng những lời lẽ đe dọa và thao túng tâm lý chuyên nghiệp, chúng yêu cầu nạn nhân phải giữ bí mật tuyệt đối, không được tiết lộ cho gia đình hay bạn bè vì vụ án đang trong quá trình điều tra bí mật và có cả người trong ngành cảnh sát tham gia. Nỗi sợ hãi bị đẩy lên đỉnh điểm khiến các nạn nhân trẻ tuổi mất đi khả năng phán đoán.

Theo chỉ dẫn của kẻ lừa đảo, các em tự tìm đến khách sạn hoặc phòng trọ để "tự cách ly", cắt đứt mọi liên lạc với thế giới bên ngoài. Từ đây, chúng tiếp tục hướng dẫn nạn nhân cài đặt các ứng dụng liên lạc trực tuyến để tham gia vào một "vở kịch" do chúng đạo diễn. Nạn nhân bị ép phải quay video, chụp ảnh bản thân trong tình trạng bị trói, bị bịt miệng, khóc lóc cầu cứu, sau đó gửi cho gia đình để tạo hiện trường giả về một vụ bắt cóc thật sự. Mục đích cuối cùng là thúc ép gia đình chuyển một khoản tiền lớn để chứng minh ngoại phạm hoặc chuộc con.

Một trường hợp tương tự xảy ra tại Phú Thọ, một nữ sinh lớp 12 cũng tự giam mình nhiều giờ đồng hồ trong một phòng trọ sau khi bị các đối tượng lừa đảo với thủ đoạn tương tự. May mắn, cả hai vụ việc trên đều được cơ quan công an địa phương phát hiện và giải cứu kịp thời.

Theo nhận định của cơ quan chức năng, bắt cóc trực tuyến thực chất là một biến tướng của thủ đoạn mạo danh cán bộ nhà nước đã được cảnh báo nhiều lần. Tuy nhiên, với sự trợ giúp của công nghệ, các màn kịch lừa đảo ngày càng trở nên tinh vi và có sức ảnh hưởng tâm lý nặng nề hơn, đặc biệt với giới trẻ.

Từ giả mạo cơ quan chức năng đến gặp mặt trực tiếp

Không chỉ dừng lại ở các kịch bản phức tạp như "bắt cóc online", tội phạm mạng còn sử dụng nhiều hình thức giả mạo khác để tiếp cận và chiếm đoạt tài sản của người dân. Một trong những chiêu thức phổ biến là mạo danh nhân viên các công ty dịch vụ thiết yếu như điện lực, viễn thông.

Anh Tuấn - một nhân viên ngành điện lực, đã trực tiếp nhận được cuộc gọi từ một đối tượng tự xưng là nhân viên điện lực, thông báo gia đình anh chưa thanh toán tiền điện tháng trước và dọa cắt điện. Dù biết đây là lừa đảo, anh vẫn nhận thấy sự tinh vi khi chúng hoạt động theo nhóm, phân vai rõ ràng giữa nhân viên chăm sóc khách hàng và nhân viên kỹ thuật để dẫn dụ nạn nhân kết nối qua Zalo, từ đó yêu cầu cài đặt ứng dụng lạ hoặc cung cấp thông tin tài khoản ngân hàng để kiểm tra.

Đáng báo động hơn, các đối tượng lừa đảo giờ đây đã không còn chỉ hoạt động từ xa. Chúng đã trở nên liều lĩnh đến mức sẵn sàng dàn dựng các cuộc gặp mặt trực tiếp để tăng tính thuyết phục. Anh Sung - một nạn nhân, chia sẻ về trải nghiệm của mình khi nhận được cuộc gọi từ một người tự xưng là nhân viên chi cục thuế, thông báo rằng số điện thoại đăng ký mã số thuế của anh bị trùng với một người khác.

Ban đầu, anh Sung nghi ngờ đây là một cuộc gọi lừa đảo xuyên biên giới và thách thức đối tượng gặp mặt trực tiếp, tin rằng chúng sẽ không dám xuất hiện. Nhưng thật bất ngờ, chúng đã đồng ý và hẹn gặp anh tại một địa điểm cụ thể. "Bình thường nếu hẹn gặp trực tiếp thì ai cũng nghĩ là những đối tượng này đang ở Campuchia thôi thì làm sao mà hẹn gặp mình trực tiếp được. Thế nhưng, đến lúc hẹn gặp thì họ đến tận nơi để hẹn gặp thật" - anh Sung kể lại.

Khi đến điểm hẹn, anh Sung đã gặp một đối tượng lừa đảo bằng xương bằng thịt. Bằng sự bình tĩnh và cảnh giác, anh đã nhanh trí nhắn tin đến tổng đài chính thức của cơ quan thuế và ngay lập tức nhận lại mã OTP, xác thực rằng số điện thoại thuộc về duy nhất mình anh. Nhận thấy hành vi lừa đảo đã bị bại lộ, đối tượng nhanh chóng rời đi.

Vụ việc này là một lời cảnh tỉnh đanh thép về sự manh động và liều lĩnh của tội phạm mạng hiện nay, chúng sẵn sàng đối mặt với nạn nhân, tiềm ẩn những nguy cơ khôn lường về an toàn tính mạng.

Nâng cao cảnh giác trước bẫy lừa đảo trên không gian mạng

Trước sự bùng nổ của các thủ đoạn lừa đảo tinh vi, việc trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ là vô cùng cấp thiết. Các chuyên gia an ninh mạng và cơ quan chức năng liên tục đưa ra khuyến cáo, trong đó nhấn mạnh một số nguyên tắc vàng.

Trong đó, nguyên tắc đầu tiên là phải luôn cảnh giác với các cuộc gọi từ số lạ, đặc biệt là những cuộc gọi tự xưng là công an, viện kiểm sát, nhân viên ngân hàng, hay công ty dịch vụ. Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, số tài khoản ngân hàng, mật khẩu hay mã OTP cho bất kỳ ai qua điện thoại. Cơ quan chức năng khẳng định họ không bao giờ làm việc với người dân qua điện thoại theo cách này. Khi nhận được những cuộc gọi có dấu hiệu nghi vấn, cách tốt nhất là dập máy ngay lập tức, bởi càng kéo dài cuộc trò chuyện, đối tượng càng có cơ hội thao túng tâm lý.

Đối với các gia đình có con trong độ tuổi đi học, việc đồng hành và trang bị kiến thức cho con em là cực kỳ quan trọng. Cha mẹ phải luôn luôn kết nối điện thoại của mình với cả cái điện thoại của con, định vị được qua tài khoản iCloud để có thể định vị được con em mình ngay kể cả điện thoại bị tắt hay rút sim. Việc thường xuyên trò chuyện, cảnh báo con về các chiêu trò trên mạng sẽ giúp các em có thêm hành trang để tự bảo vệ mình.

Những bẫy lừa đảo trên không gian mạng ngày càng giăng ra dày đặc với những thủ đoạn biến hóa khôn lường. Để không trở thành nạn nhân, mỗi người không chỉ cần cảnh giác mà còn phải chủ động trang bị kiến thức và kỹ năng sử dụng công nghệ an toàn. Bởi trong kỷ nguyên số, đôi khi chỉ một cú "click" sai lầm cũng có thể khiến chúng ta phải trả giá bằng sự an toàn, tiền bạc của chính mình và người thân.