Mỹ tuyên bố đạt "thỏa thuận cuối cùng" với Trung Quốc về thương vụ TikTok

Phát biểu trên chương trình Face the Nation của đài CBS, Bộ trưởng Scott Bessent khẳng định các bên đã hoàn tất mọi chi tiết về thương vụ TikTok. Thỏa thuận mang tính bước ngoặt này dự kiến sẽ được Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình "chính thức hóa" trong cuộc gặp thượng đỉnh vào ngày 30/10 tới tại Hàn Quốc.

"Chúng tôi đã đạt được một thỏa thuận cuối cùng về TikTok", ông Bessent nói, đồng thời cho biết thỏa thuận khung ban đầu được thống nhất tại Madrid (Tây Ban Nha). "Tôi tin rằng cho đến hôm nay, tất cả các chi tiết đã được làm rõ, và việc đó sẽ dành cho hai nhà lãnh đạo hoàn tất giao dịch", vị bộ trưởng cho biết thêm.

Dù vậy, ông Bessent không tiết lộ thêm nhiều chi tiết mới về thương vụ, và nhấn mạnh mình "không phải là một phần của phía thương mại trong giao dịch". "Nhiệm vụ của tôi là khiến phía Trung Quốc đồng ý phê duyệt giao dịch, và tôi tin rằng chúng tôi đã hoàn thành xuất sắc việc đó trong 2 ngày qua", Bộ trưởng tài chính Mỹ phát biểu. 

Dù vậy, Bộ trưởng Bessent không tiết lộ thêm nhiều chi tiết mới về thương vụ, khi nhấn mạnh ông "không phải là một phần của phía thương mại trong giao dịch. "Nhiệm vụ của tôi là khiến phía Trung Quốc đồng ý phê duyệt giao dịch, và tôi tin rằng chúng tôi đã hoàn thành xuất sắc việc đó trong hai ngày qua", vị bộ trưởng cho biết. 

Ông Bessent đưa ra bình luận trên từ thủ đô Kuala Lumpur (Malaysia), nơi Tổng thống Trump bắt đầu chuyến công du 5 ngày tới châu Á, bao gồm việc tham dự Hội nghị Cấp cao lần thứ 47 của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Cuộc gặp rất được mong đợi giữa ông Trump và ông Tập Cận Bình dự kiến diễn ra bên lề Hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc.

Cấu trúc "liên doanh" và số phận của thuật toán

Thương vụ mua lại TikTok từ chủ sở hữu ByteDance của Trung Quốc, với giá trị ước tính khoảng 14 tỷ USD, được định hình sau khi Tổng thống Trump ký một sắc lệnh hành pháp vào ngày 25/9. Sắc lệnh này mở đường cho một cấu trúc doanh nghiệp mới có trụ sở tại Mỹ với đa số nhà đầu tư là người Mỹ, nhằm giữ cho TikTok tiếp tục hoạt động tại đây.

Thỏa thuận được Nhà Trắng mô tả là một "sự thoái vốn đủ điều kiện" hoặc một "liên doanh" có trụ sở tại Mỹ. Theo các phác thảo ban đầu, phần lớn các nhà đầu tư Mỹ và quốc tế sẽ sở hữu khoảng 65% công ty mới. Ngược lại, ByteDance và các nhà đầu tư Trung Quốc sẽ chỉ nắm giữ dưới 20% cổ phần.

Quan trọng hơn cả tỷ lệ sở hữu là quyền kiểm soát ứng dụng. Sắc lệnh của ông Trump trao quyền giám sát thuật toán của TikTok cho các nhà đầu tư mới. Họ cũng sẽ nắm đa số ghế trong hội đồng quản trị, cụ thể là 6 trên 7 ghế, và hội đồng này cũng sẽ có đa số là người Mỹ.

Về thuật toán vốn gây tranh cãi của TikTok, ByteDance sẽ cấp phép một bản sao của nó cho ứng dụng tại Mỹ. Giới chức Washington khẳng định cơ chế này sẽ đặt thuật toán ra ngoài tầm kiểm soát của Bắc Kinh.

Về phía các nhà đầu tư Mỹ, Tổng thống Trump đã chỉ ra rằng họ bao gồm các chủ sở hữu truyền thông có khuynh hướng chính trị bảo thủ như Rupert Murdoch và Larry Ellison. Nhà Trắng cũng xác nhận một tập đoàn các nhà đầu tư Mỹ, bao gồm cả Oracle (do tỷ phú Larry Ellison đồng sáng lập), sẽ có cổ phần trong TikTok dưới quyền quản lý mới.

Nút thắt pháp lý được gỡ bỏ?

Thỏa thuận mua lại TikTok về cơ bản đã đáp ứng các yêu cầu của một đạo luật lưỡng đảng được Quốc hội Mỹ thông qua vào tháng 4 năm 2024. Đạo luật này, được cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden ký thành luật khi ông còn tại vị, yêu cầu ByteDance phải bán TikTok nếu không muốn ứng dụng này bị cấm hoàn toàn tại Mỹ.

Đạo luật năm 2024 bắt nguồn từ những lo ngại sâu sắc ở Washington rằng quyền sở hữu của Trung Quốc đối với ứng dụng video ngắn đang phổ biến khắp thế giới này có thể cho phép Bắc Kinh truy cập dữ liệu cá nhân của hàng triệu người Mỹ, hoặc sử dụng nguồn cấp video cho các nội dung mang tính tuyên truyền.

Đáng chú ý, đây không phải là lần đầu TikTok gặp rắc rối. Ngay trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump từng đe dọa cấm TikTok như một động thái trả đũa Trung Quốc về cách xử lý đại dịch Covid-19.

Tuy nhiên, thái độ này đã thay đổi sau khi Tổng thống Trump đắc cử nhiệm kỳ thứ hai. Bản thân ông Trump, với tài khoản cá nhân sở hữu 15 triệu người theo dõi trên TikTok, từng thừa nhận vai trò của nền tảng này trong việc giúp ông giành thắng lợi trong chiến dịch tái tranh cử của mình vào năm ngoái.

Bất chấp những tuyên bố của Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, không phải ai ở Washington cũng cảm thấy yên tâm trước thương vụ TikTok. Hạ nghị sĩ John Moolenaar, Chủ tịch Ủy ban Hạ viện về Trung Quốc và là người xuất hiện cùng thời điểm với ông Bessent trên chương trình Face the Nation, đã bày tỏ sự dè dặt: "Chừng nào người Trung Quốc còn liên quan, tôi nghĩ vẫn có lý do để mất lòng tin".

Khi được hỏi về việc ByteDance và các chi nhánh vẫn sở hữu tới 20% cổ phần, ông Moolenaar khẳng định "vẫn lo lắng về điều đó", khi cho rằng các công ty Trung Quốc vẫn phải báo cáo với Chính phủ Bắc Kinh và họ "sẽ tận dụng mọi lợi thế có được". Dù vậy, nhà lập pháp này vẫn bày tỏ sự tin tưởng rằng Tổng thống Trump đang nỗ lực tuân thủ luật pháp trong khi vẫn giữ ứng dụng này cho người dân Mỹ.

Đáng chú ý, thỏa thuận TikTok không chỉ là một thương vụ thương mại đơn lẻ. Bộ trưởng Bessent cho biết nó là một phần của khuôn khổ rộng lớn hơn cho một thỏa thuận thương mại tiềm năng giữa Mỹ và Trung Quốc. Khi hai nhà lãnh đạo gặp nhau vào ngày 30/10, các vấn đề khác dự kiến sẽ được thảo luận bao gồm việc Trung Quốc mua đậu nành và nông sản của Mỹ, cân bằng thương mại và giải quyết cuộc khủng hoảng fentanyl ở Mỹ. Đây cũng là nguyên nhân khiến Tổng thống Trump áp thuế 20% đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc.