Tội phạm “tín dụng đen” chuyển hướng với nhiều thủ đoạn tinh vi
Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật nêu rõ, năm 2022, đối với công tác phòng, chống tội phạm về trật tự xã hội, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan ban hành, triển khai nhiều kế hoạch, giải pháp nhằm thực hiện mục tiêu kéo giảm số vụ phạm tội về trật tự xã hội; phòng, chống tội phạm trong và sau dịch Covid-19; kịp thời giải quyết những vấn đề phức tạp nổi lên trên các tuyến, địa bàn trọng điểm, triệt phá nhiều băng, nhóm tội phạm hình sự các loại, trong đó việc trấn áp mạnh tội phạm liên quan đến hoạt động “tín dụng đen” tạo được chuyển biến tích cực. Trên toàn quốc, số vụ phạm tội về trật tự xã hội giảm 9,75%. Về cơ bản các vụ án rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng đều được khẩn trương điều tra làm rõ; hầu hết các loại tội phạm đều giảm.
Tuy nhiên, tình hình tội phạm còn diễn biến phức tạp, nổi lên các vấn đề như: Tội phạm giết người tăng 7,43%; cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự (tăng 36,24%); một số loại tội phạm diễn biến phức tạp, tính chất nghiêm trọng như các tội phạm về ma túy, cướp, cướp giật. Trong đó, tội phạm tham nhũng, chức vụ tăng 33.33%.
Đồng thời, đối tượng sử dụng ma túy dẫn đến ảo giác, người có tiền sử bệnh tâm thần giết người gây lo lắng, bất an trong Nhân dân; Tội phạm liên quan đến “tín dụng đen” chuyển hướng hoạt động với nhiều thủ đoạn tinh vi, gây khó khăn cho công tác phát hiện, điều tra, xử lý; Tội phạm xâm hại trẻ em diễn biến phức tạp, gây bức xúc trong dư luận; Tội phạm mua, bán người có dấu hiệu phức tạp trở lại sau khi mở cửa biên giới; Tội phạm xâm phạm sở hữu (cướp, cướp giật, lừa đảo chiếm đoạt tài sản) tuy giảm về số vụ nhưng tính chất còn nghiêm trọng.
Theo Báo cáo công tác của Viện KSNDTC năm 2022, VKSND các cấp tiếp tục chú trọng và tăng cường công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát các hoạt động tư pháp trong lĩnh vực hình sự. Nhiều biện pháp đạt kết quả tích cực hơn so với năm 2021 như: Số cuộc kiểm sát trực tiếp tăng 13,8%; số kiến nghị yêu cầu khắc phục vi phạm tăng so với năm 2021 và được tiếp thu, thực hiện đạt 99,2% chỉ tiêu Quốc hội giao. Trong năm 2022, chưa để xảy ra trường hợp oan thuộc trách nhiệm của Cơ quan điều tra Viện KSNDTC. Tỷ lệ thu hồi tài sản trong các vụ án về tham nhũng xảy ra trong hoạt động tư pháp đạt 82,6% (vượt 22,6% so với chỉ tiêu trong Nghị quyết số 96 của Quốc hội).
Báo cáo công tác của TANDTC năm 2022 cũng nêu rõ, chất lượng, hiệu quả giải quyết, xét xử các loại vụ việc tiếp tục được đảm bảo. Theo đó, từ ngày 01/10/2021 đến ngày 31/7/2022, các Tòa án đã giải quyết 71,07% số vụ việc đã thụ lý. Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án là 0,88%, đáp ứng yêu cầu mà Nghị quyết Quốc hội đề ra. Về các vụ án hình sự, các Tòa án đã giải quyết, xét xử được 85,2% các vụ việc đã thụ lý. Việc xét xử các vụ án hình sự bảo đảm nghiêm minh, đúng pháp luật, chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người không có tội. Đã xử lý nghiêm các vụ án kinh tế, tham nhũng gây ra những thiệt hại đặc biệt lớn, được dư luận xã hội rất quan tâm, do những người có chức vụ, quyền hạn thực hiện.
Xử lý vi phạm trong lĩnh vực môi trường chưa đủ sức răn đe
Thẩm tra các nội dung này, cùng với đánh giá cao các kết quả đã đạt được, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cũng cho biết, Ủy ban Tư pháp lưu ý, thời gian qua, lợi dụng tình hình dịch bệnh Covid - 19, đã xảy ra một số vụ án tham nhũng có quy mô, phạm vi lớn, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, xảy ra ở nhiều cấp, ngành, địa phương, có sự tham gia của một số cán bộ cấp cao lợi dụng chính sách của Nhà nước làm trái quy định để vụ lợi.
Ủy ban Tư pháp cũng chỉ ra, tội phạm trên không gian mạng, tội phạm về chứng khoán thị trường, tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với nhiều phương thức, thủ đoạn mới, tinh vi hơn, nhiều hành vi vi phạm được thực hiện trong một thời gian dài mới phát hiện, xử lý. Cùng với đó là tình trạng nhận hối lộ của một số cán bộ thuộc cơ quan bảo vệ pháp luật để làm ngơ cho các đối tượng thực hiện hành vi phạm tội xảy ra trong thời gian dài, gây bức xúc trong dư luận.
Thu hồi tài sản từ các vụ án kinh tế, tham nhũng tăng
Đối với công tác thi hành án dân sự, hành chính và hoạt động thừa phát lại, Ủy ban Tư pháp cho rằng, Chính phủ đã chủ động triển khai nhiều biện pháp đồng bộ, nhờ đó kết quả thi hành xong về việc đạt 68,20% (tăng 1,98%), về tiền đạt 31,18% (tăng 5,93%). Công tác thu hồi tài sản bị chiếm đoạt trong các vụ án về kinh tế, tham nhũng được quan tâm thực hiện, đã thi hành xong 1.493 việc, với 10.327 tỷ đồng (tăng 8.319 tỷ đồng). Tuy nhiên, số lượng bản án có điều kiện thi hành chuyển kỳ sau còn ở mức cao, tỷ lệ thi hành án về tiền chỉ chiếm 31,18% trên tổng số án có điều kiện thi hành.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cũng cho rằng, kết quả phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm trên một số lĩnh vực còn chưa tương xứng với tình hình thực tế, trong đó, tội phạm và vi phạm pháp luật trong lĩnh vực môi trường, an toàn thực phẩm xảy ra nhiều nhưng việc phát hiện, xử lý chưa đủ sức răn đe, chủ yếu là xử lý hành chính.
“Tỷ lệ giải quyết tố giác, tin báo tội phạm là 81,18%, chưa đạt chỉ tiêu của Quốc hội giao. Việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt, tạm giữ, tạm giam vẫn còn vi phạm. Vẫn còn 15 trường hợp khởi tố oan”, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nói.
Đối với công tác của ngành kiểm sát, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nêu rõ, bên cạnh những thành tựu đạt được, tỷ lệ giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, tỷ lệ điều tra, khám phá các tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng đều giảm mạnh so với năm 2021 và chưa đạt yêu cầu của Quốc hội. Còn 73,6% tố giác, tin báo tạm đình chỉ giải quyết, 11/12 vụ án tạm đình chỉ điều tra từ năm 2020 đến nay chưa được phục hồi.
Thẩm tra báo cáo công tác của ngành Tòa án, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho rằng dù các Tòa án đã có nhiều cố gắng trong công tác giải quyết án dân sự, hành chính, nhưng tỷ lệ giải quyết vụ việc chưa đạt chỉ tiêu của Quốc hội (dân sự đạt trên 78%, hành chính trên 60%); còn một số vụ việc dân sự quá hạn giải quyết do nguyên nhân chủ quan. Vẫn còn một số trường hợp thu thập, đánh giá chứng cứ chưa đầy đủ dẫn tới bản án, quyết định bị hủy, sửa. Còn một số trường hợp vi phạm về thời hạn chuyển giao văn bản tố tụng, trả lại đơn khởi kiện…
Đánh giá mức độ một số vụ việc để đề xuất giải pháp ngăn ngừa hữu hiệu
Thảo luận về các báo cáo, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, các hành vi chống người thi hành công vụ có biểu hiện nghiêm trọng như lao xe vào Cảnh sát giao thông, cầm dao chém Công an ngay ở trụ sở UBND… có chiều hướng gia tăng, do đó phải có biện pháp bảo vệ người thi hành công vụ, vừa bảo đảm tôn trọng người dân nhưng cũng phải bảo đảm an toàn cho lực lượng chức năng.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cũng nhận định, xâm hại trẻ em tuy số lượng có giảm, nhưng một số vụ việc phát hiện thì có tính chất nghiêm trọng. Do đó, ngành Tòa án cần sớm xét xử một số vụ việc điển hình để bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật.
Ngành Tòa án cần nghiên cứu Luật Hôn nhân và Gia đình về quy định sau khi vợ chồng ly hôn thì giao quyền nuôi con thế nào bởi nhiều vụ việc xâm hại trẻ em xảy ra do năng lực người nuôi con không bảo đảm, cần quy định chặt chẽ hơn.
Về báo cáo phòng, chống tội phạm, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đề nghị cần phân tích, đánh giá mức độ tội phạm, nhất là hành vi, hành động phạm tội tàn ác trong một số vụ việc, nhất là với trẻ em để tìm ra nguyên nhân chủ yếu để đề xuất giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn các vụ việc tương tự.
“Báo cáo cần làm rõ thêm nguyên nhân rất nhiều vụ án kinh tế lớn thời gian qua được xử lý nghiêm nhưng chưa có dấu hiệu suy giảm mà còn tăng thêm trên. Cần nghiên cứu các giải pháp để đẩy lùi loại tội phạm này”- Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh. Đồng thời, đề nghị làm rõ trách nhiệm cơ quan tổ chức cá nhân, trách nhiệm chính quyền địa phương khi để xảy ra các vụ cháy lớn gây hậu quả nghiêm trọng thời gian gần đây.
Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm đặc biệt nhấn mạnh: Công tác phát hiện, điều tra các vụ án về kinh tế, tham nhũng có nhiều bước tiến mới, đã góp phần cảnh tỉnh, răn đe, tạo môi trường lành mạnh để phát triển kinh tế - xã hội. Ban Chỉ đạo Trung ương phòng, chống tham nhũng mới đây đã họp và cũng đã có kết luận, có đánh giá về những việc này. Tinh thần này phải được thể hiện ở trong báo cáo, nhất là trong thẩm tra để nêu rõ được những vấn đề đó.
Bộ trưởng nêu quan điểm, làm một vụ cảnh tỉnh cả một vùng, cả một lĩnh vực và cơ bản là chúng ta đã ngăn chặn được bước đầu tham nhũng. Tham nhũng ngày càng tinh vi, đấu tranh càng phức tạp, càng khó khăn. Mình cứ ra được cái khiên này thì nó lại có mác khác, luôn luôn có cạnh tranh như vậy.
Đồng thời dẫn chứng, một vụ về chứng khoán thôi, điều chỉnh lại những chính sách về chính chứng khoán, cách thức quản lý về chứng khoán, thực sự là một kênh huy động vốn của nhà nước để làm tăng thêm nguồn lực xã hội và làm lành mạnh thị trường chứng khoán. Một vụ án về thị trường trái phiếu doanh nghiệp thôi, chúng ta cũng phải suy nghĩ đến những chính sách về kênh huy động vốn này để tạo nguồn lực cho xã hội và cũng lành mạnh, không để kẽ hở để các tội phạm lợi dụng những chính sách này để có những hoạt động kinh tế.
"Những việc đó tôi cho là rất nổi bật trong công tác xử lý tội phạm và chấp hành quy định của pháp luật thì phải được nhấn mạnh và nâng cao"- Bộ trưởng nêu.
