Tại hội thảo, báo cáo về việc đánh giá công nhận tốt nghiệp THPT của các quốc gia trên thế giới, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục, Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam Phạm Xuân Thanh đưa ra nhận định: Sau 7 lần cải tiến, các kỳ thi THPT ở Việt Nam vẫn chưa thay đổi được những căng thẳng và lo âu cho nhiều tầng lớp trong xã hội và các cơ quan công quyền liên quan với những áp lực lớn, chi phí cao và chi phí lớn của các gia đình có con em dự thi.
Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2017 và 2018 đã mang lại được những thay đổi tích cực lớn cho xã hội nói chung, cộng đồng đều hài lòng với những kết quả này. Tuy nhiên, đó vẫn là một kỳ thi quốc gia đòi hỏi sự huy động cùng lúc nhiều nguồn lực phục vụ cho một kỳ thi chung toàn quốc và chưa đảm bảo loại bỏ được một vài yếu tố tiêu cực can thiệp vào kết quả thi.
Liệu chúng ta có cần duy trì một kỳ thi tốt nghiệp THPT được tổ chức như hiện hành, được ông Phạm Xuân Thanh nêu ra tại hội thảo. Nhất là khi cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đòi hỏi mọi ngành nghề, mọi hệ thống phải thay đổi căn bản về tư duy và các phương pháp làm việc. Bên cạnh đó, chúng ta đang thực hiện Nghị quyết 29 về đổi mới phương thức thi và công nhận tốt nghiệp THPT theo hướng giảm áp lực và tốn kém cho xã hội mà vẫn đảm bảo độ tin cậy, trung thực, đánh giá đúng năng lực học sinh, làm cơ sở cho việc tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học…
Từ đánh giá các ưu nhược điểm của 3 xu hướng đánh giá và công nhận tốt nghiệp THPT trên thế giới và 7 lần cải cách thi cử của Việt Nam trong giai đoạn từ 1975 đến nay, nhóm nghiên cứu đã xây dựng Mô hình đánh giá để công nhận thi tốt nghiệp THPT phù hợp với xu hướng của các nước phát triển trên thế giới. Tuy nhiên, sẽ có điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh kinh tế - xã hội của Việt Nam và một số điểm trong dự thảo Luật Giáo dục.
Với những thực tiễn trên, PGS.TS Nguyễn Phương Nga – Chủ nhiệm đề tài “Nghiên cứu đề xuất phương án đánh giá xét công nhận tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học đáp ứng yêu cầu chương trình GDPT mới” đã giới thiệu mô hình công nhận thi tốt nghiệp THPT được đề xuất.
Phương án 1, gồm 2 thành tố. Thành tố 1, các trường THPT sẽ cấp Giấy chứng nhận hoàn thành chương trình THPT cho những học sinh đã học xong chương trình THPT và đạt các điều kiện quy định của Bộ GD&ĐT.
Thành tố 2, thi tốt nghiệp THPT quốc gia. Học sinh đã có Giấy chứng nhận hoàn thành chương trình học THPT sẽ đăng ký tham dự kỳ thi THPT quốc gia để được cấp Bằng tốt nghiệp THPT của Sở GD&ĐT.
Kỳ thi được tổ chức 2 lần/năm và có thể 3 lần/năm do Sở GD&ĐT chịu trách nhiệm tổ chức thi.
Thí sinh được lựa chọn thời điểm thi phù hợp với kế hoạch cá nhân.
Kỳ thi được tổ chức tại các Trung tâm Khảo thí đặt tại các tỉnh/thành.
Thí sinh chỉ phải thi 3 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn (tiếng Việt) và ngoại ngữ nằm trong chương trình học lớp 12.
Phương án 2 cũng bao gồm hai thành tố. Thành tố 1, các trường THPT tổ chức thi tại trường cho những học sinh đã học xong chương trình THPT theo các đề thi do Trung tâm Khảo thí chuyên nghiệp của Bộ GD&ĐT thiết kế. Các đề thi này là những “đề thi thử nghiệm” để đánh giá năng lực của học sinh. Đồng thời cũng là điều kiện để Trung tâm Khảo thí chuyên nghiệp tạo lập ngân hàng câu hỏi chuẩn hóa.
Ở phương án 2, thời điểm thi do trường bố trí phù hợp với khung thời gian của nhà trường. Học sinh đạt điểm theo quy định sẽ được cấp Giấy chứng nhận hoàn thành chương trình THPT.
Thành tố thứ 2 là thi tốt nghiệp THPT quốc gia. Theo đó, học sinh đã có Giấy chứng nhận hoàn thành chương trình học THPT, sẽ đăng ký tham dự kỳ thi THPT quốc gia để được cấp bằng tốt nghiệp THPT của Sở GD&ĐT.
Kỳ thi này được tổ chức 2 lần/năm và có thể 3 lần/năm do Sở GD&ĐT tổ chức.
Thí sinh được lựa chọn thời điểm thi phù hợp với kế hoạch cá nhân.
Kỳ thi được tổ chức tại các Trung tâm Khảo thí đặt tại các tỉnh/thành.
Thí sinh chỉ phải thi 3 môn bắt buộc gồm Toán, Ngữ văn (tiếng Việt) và ngoại ngữ nằm trong chương trình học lớp 12.
Mô hình mới này được đề xuất thực hiện ở giai đoạn 2024 – 2025 thi trên giấy tại các Trung tâm Khảo thí chuyên nghiệp đặt tại các tỉnh/thành. Sẽ thí điểm thi trên máy tính với những địa phương/khu vực có điều kiện/tự nguyện thí điểm.
Từ giai đoạn 2026 trở đi, thi đại trà trên phạm vi cả nước theo Mô hình mới trên máy tính. Với những đối tượng đặc thù như học sinh khuyết tật… vẫn tổ chức thi trên giấy riêng…
