Nâng khống giá thiết bị y tế: Những lỗ hổng trong chính sách

Bệnh viện Bạch Mai (ảnh to) và các đối tượng nâng khống giá thiết bị y tế (ảnh nhỏ). Ảnh: Hải Linh

Móc túi người bệnh

Cụ thể, C03 xác định một số cá nhân tại Công ty Cổ phần Công nghệ y tế BMS và Công ty Cổ phần Thẩm định giá và dịch vụ tài chính Hà Nội (VFS) có thủ đoạn gian dối, câu kết hợp thức các thủ tục để nâng khống lên nhiều lần giá TBYT đưa vào hợp đồng liên doanh, liên kết với BV Bạch Mai nhằm chiếm đoạt số tiền lớn của người bệnh. Kết quả điều tra ban đầu xác định robot Rosa là thiết bị ứng dụng trong phẫu thuật sọ não (có xuất xứ từ Pháp) được hai bên liên kết “thổi giá” cao gấp nhiều lần giá trị thực.

Thiết bị này sau khi nhập khẩu về Việt Nam, cộng với chi phí đào tạo, chuyển giao công nghệ có giá ước tính khoảng 10 tỷ đồng nhưng đã bị nâng khống lên thành 39 tỷ đồng. Một ca phẫu thuật sử dụng thiết bị này chỉ hết khoảng 4 triệu đồng nhưng đã bị đội lên thành 23 triệu đồng. Từ khi triển khai kỹ thuật này đến nay tại BV Bạch Mai, ước tính có khoảng 500 bệnh nhân được phẫu thuật.

Trả lời báo chí về sự việc này, Phó Giám đốc BV Bạch Mai Dương Đức Hùng cho biết, hiện BV đang phối hợp với cơ quan điều tra, cung cấp hồ sơ liên quan đến các gói thầu với DN để phục vụ điều tra, làm rõ sự việc. Theo ông Hùng, BV mua thiết bị có đơn vị thứ 3 là công ty chuyên môn có chức năng thẩm định giá nên nếu có sai phạm thì chủ yếu liên quan đến đơn vị cung cấp và trách nhiệm của đơn vị thẩm định giá. “Chúng tôi tiếp nhận các TBYT dựa trên giấy tờ, hồ sơ và giá thiết bị mà các bên đưa ra để có căn cứ lựa chọn. BV không đủ khả năng để xem giá chính xác, nhất là khi thiết bị lần đầu tiên được đầu tư và sử dụng tại Việt Nam. Khi hồ sơ đầy đủ, có lợi nhất theo nguyên tắc lấy từ thấp đến cao, bảo đảm chất lượng thì sẽ được lựa chọn” – ông Dương Đức Hùng nói.

Quy định cũ không theo sát thực tế

Theo Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế (Bộ Y tế) Nguyễn Minh Tuấn, qua mỗi lần kiểm toán Bộ Y tế đều yêu cầu các BV chấn chỉnh sai phạm. Đối với BV Bạch Mai, Bộ yêu cầu chấn chỉnh sau khi kiểm toán đợt cuối năm 2019 đầu năm 2020 chỉ ra những sai phạm. Theo đó, Bộ đề nghị BV nếu thu quá phải tính toán để thu lại, làm rõ những sai phạm về thu chi. Cũng theo ông Nguyễn Minh Tuấn, BV Bạch Mai tự chủ toàn bộ theo Nghị quyết 33/NQ-CP của Chính phủ nhưng trong báo cáo thường kỳ BV chỉ báo cáo những vấn đề khác mà không đề cập vấn đề xã hội hóa TBYT. Cho đến khi kiểm toán vào cuộc mới phát hiện ra những sai phạm mà dư luận đang quan tâm.

Đề cập đến vấn đề xã hội hóa y tế, lãnh đạo Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế cho biết, Bộ luôn ủng hộ việc phát triển kỹ thuật mới, tiên tiến, tạo hiệu quả trong khám chữa bệnh. Nhờ đó người bệnh được hưởng những thành tựu của nền y học hiện đại, hạn chế tình trạng bệnh nhân ra nước ngoài chữa bệnh. Tuy nhiên việc đầu tư, ăn chia, xác định giá thành, chi phí khấu hao... là trách nhiệm của BV và công ty đầu tư thiết bị.

Nhiều bất cập khác

Vì sao trong vụ án tại CDC Hà Nội cũng như vụ nâng khống giá TBYT tại BV Bạch Mai, việc “thổi giá” có thể dễ dàng được thực hiện? Một phần do những quy định về thẩm định giá còn nhiều bất cập. Thẩm định viên của các công ty thẩm định giá vì trục lợi đã bất chấp tất cả, “nhắm mắt” ký liều để nâng khống giá thiết bị, máy móc. Một lãnh đạo BV ở Hà Nội cho rằng, việc quản lý, cấp phép các chứng chỉ cho các thẩm định viên quá lỏng lẻo, dễ dãi. Đáng ra, thẩm định viên là người phải có năng lực, kinh nghiệm, trách nhiệm cũng như tiêu chí khắt khe về đạo đức thì một số người không hội tụ đủ các tiêu chí này vẫn ký xác nhận những tài sản có giá trị lớn, gây thất thoát cho ngân sách Nhà nước hoặc tiền túi người dân.

Là người chỉ rõ những bất cập trong xã hội hóa y tế, TS Trần Tuấn – Giám đốc Trung tâm Đào tạo và phát triển cộng đồng từng cho rằng, chủ thể y tế công đang bị thương mại hóa, lại không có sự giám sát độc lập khiến cho nhiều đơn vị tự tung tự tác, lợi dụng kẻ hỡ của pháp luật để trục lợi bệnh nhân. Vì vậy, theo TS Trần Tuấn, cần thiết rà soát toàn bộ thiết bị xã hội hóa, nếu phát hiện sai phạm, phải xử lý nghiêm minh. Khi phát hiện phải xử lý nghiêm trách nhiệm, không chỉ của người trục lợi, mà cả những người buông lỏng kiểm tra, giám sát. Đây cũng là bài học để các bệnh viện và các công ty kinh doanh TBYT nhìn lại và tự chấn chỉnh mình…

Từ vụ án này đặt ra câu hỏi, có hay không việc buông lỏng thẩm định giá các loại TBYT lâu nay, để các cơ sở khám chữa bệnh tự xác định giá trên trời, rồi "móc túi" bệnh nhân? Lãnh đạo BV và những người trực tiếp liên quan việc đấu thầu có nắm được giá cả thực của TBYT đắt đỏ bậc nhất này? Hiện cơ quan công an vẫn đang trong quá trình điều tra, dư luận mong chờ sự xử lý nghiêm minh của pháp luật đối với đối tương vi phạm, câu kết móc túi người bệnh.