Nỗ lực bản thân
Theo ông Lê Tiến Trường, ngành dệt may xác định 2 tài sản lớn nhất cần bảo vệ bằng mọi biện pháp, đó là lao động và vị trí trong chuỗi cung ứng toàn cầu (khách hàng). Với lao động, do ngành dệt may là ngành thâm dụng lao động, kỹ năng giản đơn, thu nhập trung bình thấp nên không có tích luỹ. Khi bị cho nghỉ chờ việc, dù được hỗ trợ 1,8 triệu đồng/tháng từ Chính phủ thì họ cũng sẽ phải tìm việc khác nhanh chóng để duy trì đời sống.
| Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) Lê Tiến Trường cho biết: Ngành dệt may cùng các doanh nghiệp thành viên nỗ lực vượt khó. |
Dự báo, nếu đã cho ngừng việc, nghỉ việc thì khả năng mất trên 50% lao động là rất thực tế. Khi đó, dù thị trường có sớm quay lại thì DN cũng không còn cơ hội sản xuất, kinh doanh để bù lại các tổn thất từ dịch bệnh. Do vậy, DN dệt may gần như không chọn giải pháp cho ngừng việc hưởng hỗ trợ, mà chọn hướng đi: Sản xuất mọi mặt hàng có thể làm được trên trang thiết bị công nghệ hiện có, dù rất khó khăn, phải nhiều sáng tạo, thu nhập doanh nghiệp rất thấp so với mặt hàng truyền thống. Ưu tiên đủ chi phí trả lương trên mức tối thiểu cho toàn bộ người lao động. DN chấp nhận có khấu hao không đầy đủ và thiếu nhiều chi phí quản lý chung. Kế hoạch sản xuất linh hoạt, làm 3 ca khi có nhu cầu, nghỉ bù khi thiếu đơn hàng. Tổ chức sản xuất 40h/tuần thay vì 54h/tuần như trước kia để đảm bảo 100% lao động có việc làm dù thu nhập có thấp đi.
Với chuỗi cung ứng, nếu không có các hoạt động liên tục mang tính chia sẻ cao, thì khó duy trì được vị trí, mức độ ưu tiên khi thì trường từng bước hồi phục nhưng vẫn thấp hơn trước khủng hoảng.
Do đó, Tập đoàn chủ động là đầu mối tổ chức sản xuất nhanh các mặt hàng mới như khẩu trang, quần áo bảo hộ y tế với tất cả các DN thành viên, đưa ra thị trường đầu tiên và đã sản xuất trên 100 triệu sản pẩm, xuất khẩu trên 50 triệu sản phẩm. Đồng thời, tập hợp các khó khăn, vướng mắc, chủ động báo cáo đề xuất với Chính phủ nhưng tập trung vào tự lực giải quyết ngay từ ngày đầu đi làm sau Tết Âm lịch.
Một trong những giải pháp là tuyên truyền vận động người lao động cùng chia sẻ khó khăn với DN. Công khai hoá doanh thu, chi phí khi làm các mặt hàng mới. Hệ thống phát thanh của công đoàn, kênh youtube của lãnh đạo DN được cập nhật thường xuyên các chủ trương và hướng đi, giải pháp, sáng kiến mới của DN. Phối hợp với các hiệp hội các nhà sản xuất, vận động, thuyết phục các nhà mua hàng lớn trên thế giới có sự chia sẻ với các DN sản xuất, nhất là với người lao động đã có kết quả. Phần lớn các nhà mua hàng lớn như H&M, Zara… đã chấp nhận chia sẻ chi phí, tối thiểu là chi phí lao động cho các đơn hàng đã sản xuất chưa xuất đi được.
Hạn chế thiệt hại
Dù quý I/2020, kim ngạch xuất khẩu giảm gần 2% so với năm trước, hết tháng 4 đã giảm 6% so với 2019. Riêng kim ngạch xuất khẩu tháng 4 giảm 20% so với tháng 3. Nhưng so với dự báo đầu tháng 3, là kim ngạch xuất khẩu tháng 4 giảm 40 - 50% so với tháng 3, và sau 4 tháng kim ngạch xuất khẩu giảm trên 10% thì những chỉ đạo của Chính phủ và nỗ lực tự thân của DN đã ít nhiều khắc phục được 50% mức suy giảm so với dự kiến. Kim ngạch xuất khẩu nguyên phụ liệu 4 tháng giảm trên 7,6% cho thấy các nỗ lực sử dụng nguyên liệu trong nước, nhất là cho mặt hàng khẩu trang, quần áo y tế đã có kết quả. Mức độ suy giảm của dệt may Việt Nam so với các quốc gia cạnh tranh như Trung quốc, Ấn độ, Bangladesh chỉ bằng gần 50% cho thấy, việc Chính phủ kiểm soát tốt dịch bệnh và nỗ lực sáng tạo của DN cũng đã hạn chế được ảnh hưởng tiêu cực chung của thị trường. Tất nhiên, tình hình còn rất khó khăn, mọi nỗ lực làm giảm tổn thất nhưng không duy trì được hiệu quả như 2019, mức giảm khoảng 50% hiệu quả, 25% doanh thu và kim ngạch xuất khẩu.
Đến hết tháng 4 chưa cho công nhân nghỉ được hưởng 1,8 triệu hỗ trợ. Mức độ thiếu việc dự báo tháng 4 và 5 là tương đương khoảng 40 - 45.000 lao động (30% lao động Vinatex) nhưng thực tế thiếu 22 - 24.000 bằng 50% dự báo. Tinh thần gắn kết giữa người lao động với DN, giữa các thành phần của chuỗi cung ứng, nhất là với DN sản xuất nguyên liệu trong nước được nâng cao. Tỷ lệ khai thác trong nước được nâng cao.
Trong thời gian tới, tập trung làm việc với các nhà cung cấp để chuyển sourcing cả nguyên liệu vào Việt Nam đáp ứng EVFTA như Uniqlo, H&M, Zara. Làm các đơn hàng thử nghiệm, nhỏ, yêu cầu cao. Cũng như tiếp tục làm mặt hàng khẩu trang, quần áo bảo hộ y tế dự báo có thể có nhu cầu cao hết quý II/2020. Duy trì trạng thái sẵn sàng hoạt động bình thường ngay khi thị trường trở lại.
Về những kiến nghị, báo cáo nêu rõ, thứ nhất, phương pháp hỗ trợ nên nhanh, cách tiếp cận qua ít các bước xét duyệt thủ công mà dựa trên CSDL tin cậy đang có. Đề xuất cho miễn BHXH và Công đoàn phí 2020 từ tháng 5 đến hết tháng 12. DN chỉ cần trình bảng lương vẫn duy trì việc làm cho thu nhập trên tối thiểu cho người lao động là được miễn.
Thứ hai, phương pháp đánh giá của ngân hàng với DN lúc này cũng cần hết sức linh hoạt. Cho giãn các khoản nợ đầu tư đến hạn trả gốc là rất cấp thiết với DN. Các dự án dở dang, các tham số của dự án có thay đổi xấu đi do dịch bệnh nhưng cần duy trì giải ngân đúng tiến độ.
Thứ ba, với Hiệp định EVFTA, đề nghị các bộ, ngành chuẩn bị các hướng dẫn và thông tư nhanh nhất để khi Hiệp định được phê duyệt của quốc hội thì triển khai được ngay, doanh nghiệp mới thu được lợi ích vàng.
