Ngành thép châu Âu chật vật trước thuế quan Mỹ

Ngành thép châu Âu đang đứng bên bờ vực khó khăn chưa từng có, khi làn sóng thép giá rẻ từ Trung Quốc cùng mức thuế cao từ Mỹ khiến các nhà sản xuất liên tục kêu gọi Liên minh châu Âu (EU) đưa ra những biện pháp bảo hộ mạnh mẽ.

Trong bối cảnh Washington áp thuế 50% lên thép và nhôm nhập khẩu, các doanh nghiệp châu Âu lo ngại thị trường nội khối sẽ sớm bị tràn ngập bởi lượng kim loại dư thừa vốn không thể xuất sang Mỹ. Áp lực này đe dọa làm xói mòn năng lực sản xuất của các tập đoàn thép lớn, đồng thời kéo theo nguy cơ mất việc làm trong toàn khu vực.

Ngay cả trước khi các biện pháp thuế quan mới của Tổng thống Donald Trump có hiệu lực, ngành thép EU đã chịu lao đao vì chi phí năng lượng leo thang và sự cạnh tranh gay gắt từ hàng nhập khẩu giá rẻ.

Tình thế ngày càng khẩn cấp hơn. Ilse Henne, giám đốc điều hành cấp cao của tập đoàn sản xuất thép Thyssenkrupp tại Đức, nhấn mạnh ngành thép châu Âu khó có thể tồn tại nếu thiếu các biện pháp bảo vệ.

Bà cảnh báo rằng châu Âu cần sớm đưa ra quyết định về việc duy trì ngành sản xuất ô tô bằng nguồn thép nội địa, vì đây là lĩnh vực có vai trò then chốt trong nền kinh tế.

Áp lực đối với ngành thép châu Âu ngày càng gia tăng. Eurofer, hiệp hội thép châu Âu, cho biết trong năm 2024 EU đã nhập khẩu 28 triệu tấn thép, chiếm một phần tư tổng nhu cầu và gấp đôi so với hơn mười năm trước. Điều này phản ánh sự phụ thuộc ngày càng lớn vào nguồn cung từ bên ngoài.

Theo tổ chức này, khối có nguy cơ mất gần như toàn bộ 3,8 triệu tấn thép xuất sang Mỹ mỗi năm do các mức thuế mới mà Tổng thống Donald Trump áp đặt.

Trong năm 2024, khoảng 18.000 việc làm đã bị cắt giảm, nâng tổng số lao động rời ngành kể từ năm 2008 lên tới 90.000. Eurofer nhận định thép hiện là lĩnh vực chịu sức ép nặng nề nhất trong số các ngành công nghiệp châu Âu.

Trong nội bộ EU, yêu cầu áp dụng các biện pháp bảo vệ ngày càng mạnh mẽ. Pháp cùng 10 quốc gia khác, bao gồm cả Ý và Tây Ban Nha, đã đề xuất áp mức thuế 50% đối với lượng thép nhập khẩu vượt quá hạn ngạch cho phép, nhằm giảm thiểu tình trạng dư thừa trên thị trường.

Các nước này cũng đề xuất áp dụng quy định theo mô hình Mỹ, yêu cầu thép phải được sản xuất hoàn toàn trong nội khối mới được công nhận. Tuy vậy, mức thuế cụ thể vẫn còn gây tranh cãi, khi một số tập đoàn lớn không nêu rõ con số, nhưng đều thừa nhận rằng nhập khẩu tiếp tục tăng trong khi nhu cầu nội địa chưa phục hồi.

Ủy ban châu Âu (EC) đã cam kết sẽ đưa ra biện pháp bảo vệ mới cho ngành thép trong quý này nhưng chưa công bố chi tiết. Trước đó, năm 2019, EU từng áp thuế 25% khi Mỹ khởi động vòng áp thuế đầu tiên, song chính sách này sau đó dần được nới lỏng.

Đọc thêm: Không kích gia tăng, Israel kêu gọi người dân rời thành phố Gaza

Giới quan sát cho rằng Brussels khó có thể tiếp tục trì hoãn, bởi nếu chậm trễ, thép giá rẻ sẽ tiếp tục tràn ngập và làm suy yếu nền công nghiệp nội khối.

Olof Gill, phó phát ngôn viên của Ủy ban, cho biết EU dự kiến thông qua một quy định hạn chế số lượng thép nhập khẩu vào cuối quý, đồng thời tiếp tục đàm phán với Mỹ về giải pháp hạn ngạch thuế quan.

Tuy nhiên, triển vọng đạt được thỏa thuận nhanh chóng vẫn thấp. Trong thư gửi Chủ tịch Ursula von der Leyen, Eurofer nhận định Mỹ khó có khả năng nhượng bộ, ngay cả với hạn ngạch nhỏ.

Ngoài yếu tố thương mại, giới sản xuất còn nhấn mạnh rằng bảo vệ ngành thép đồng nghĩa với việc duy trì năng lực giảm phát thải carbon của châu Âu.

Theo Eurofer, một hệ thống hạn ngạch và thuế quan hiệu quả sẽ giúp ngành có điều kiện đầu tư vào công nghệ sạch, đồng thời cho thấy EU đang nỗ lực góp phần xử lý tình trạng dư thừa công suất toàn cầu.

Nếu không có biện pháp bảo vệ, quá trình chuyển đổi xanh mà Brussels đặt ra sẽ khó đạt được, bởi thép nhập khẩu giá rẻ thường không đáp ứng được các tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt.

Tình thế hiện tại cũng buộc các tập đoàn lớn như Thyssenkrupp phải tái cấu trúc mạnh mẽ. Doanh nghiệp này đã công bố kế hoạch giảm công suất sản xuất và cắt giảm 11.000 nhân viên.