Ngành Thuế 80 năm truyền thống vẻ vang và con đường phía trước

Bốn giai đoạn trưởng thành và dấu ấn đổi mới

Phát biểu tại lễ kỷ niệm 80 năm thành lập, Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục Thuế Mai Xuân Thành đã điểm lại chặng đường hình thành và phát triển của ngành Thuế, gắn liền với những bước ngoặt lịch sử của đất nước. Ông khẳng định, trong suốt tám thập kỷ qua, ngành Thuế đã luôn hoàn thành xuất sắc vai trò trụ cột ngân sách quốc gia, từ thời kỳ kháng chiến gian khổ đến công cuộc đổi mới, hội nhập và chuyển đổi số ngày nay.

Ngành Thuế ra đời năm 1945, ngay sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 27, với sứ mệnh thiêng liêng là tạo nguồn lực nuôi quân, phục vụ kháng chiến. Suốt 30 năm chiến tranh, thuế trở thành công cụ huy động sức dân, khơi dậy tinh thần yêu nước, góp phần quan trọng vào thắng lợi mùa Xuân 1975, thống nhất đất nước.

Bước sang giai đoạn 1975 – 1990, trong bối cảnh cả nước đi lên từ đống tro tàn chiến tranh, ngành Thuế đã tập trung hoàn thiện chính sách, dần tháo gỡ bất cập của cơ chế kế hoạch hoá tập trung. Đặc biệt, Đại hội VI của Đảng năm 1986 mở ra công cuộc Đổi mới, lần đầu tiên khẳng định thuế là công cụ điều tiết vĩ mô, gắn trực tiếp với công cuộc phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Từ năm 1990 đến 2011, ngành Thuế bước vào thời kỳ chuyển mình mạnh mẽ. Hệ thống cơ quan thuế được tổ chức theo ngành dọc từ Trung ương đến địa phương; 9 sắc thuế thống nhất được ban hành; Luật Quản lý thuế năm 2007 tạo đột phá khi áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp, tiến gần hơn các chuẩn mực quốc tế. Đây là nền tảng quan trọng cho quản lý thuế hiện đại và minh bạch.

Giai đoạn từ 2011 đến nay ghi nhận sự bứt phá toàn diện trong cải cách và hiện đại hoá. Ngành Thuế đã xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử về người nộp thuế, triển khai hoá đơn điện tử trên toàn quốc, đưa vào vận hành eTax Mobile, đồng thời ứng dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn trong quản lý. Những đổi mới này không chỉ nâng cao hiệu quả thu ngân sách mà còn góp phần xây dựng Chính phủ điện tử, tiến tới Chính phủ số.

Những con số ấn tượng đã khẳng định vai trò trụ cột của ngành Thuế. Nếu năm 1990, tổng thu ngân sách nhà nước do ngành quản lý chỉ đạt 5,2 nghìn tỷ đồng, thì nay đã vượt 1,7 triệu tỷ đồng và dự kiến cán mốc 2 triệu tỷ đồng vào năm 2025 – tức tăng gấp 380 lần sau 35 năm. Cơ cấu thu ngày càng bền vững với tỷ trọng thu nội địa chiếm phần lớn, phản ánh sức mạnh nội lực của nền kinh tế. Ngành Thuế cũng nhiều lần đi đầu trong việc tham mưu ban hành các gói miễn, giảm, giãn thuế kịp thời, giúp doanh nghiệp và người dân vượt qua khó khăn, hoàn thành mục tiêu “kép” vừa bảo đảm nguồn thu, vừa hỗ trợ sản xuất kinh doanh.

Bên cạnh đó, hệ thống chính sách, pháp luật thuế ngày càng hoàn thiện, đồng bộ và tiệm cận chuẩn mực quốc tế. Việt Nam đã ký hơn 75 hiệp định tránh đánh thuế hai lần, tham gia nhiều cơ chế hợp tác đa phương, góp phần tạo môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi và nâng cao uy tín quốc gia.

Hiện đại hóa và chuyển đổi số tiếp tục là dấu ấn nổi bật. Tới nay, 99% doanh nghiệp khai, nộp thuế điện tử; 100% doanh nghiệp sử dụng hóa đơn điện tử; gần 7 triệu người dân đã tiếp cận ứng dụng eTax Mobile. Ngành Thuế cũng đi đầu trong kết nối dữ liệu quốc gia, triển khai định danh điện tử cá nhân và tổ chức, góp phần làm sạch dữ liệu và đơn giản hoá thủ tục hành chính.

Đặc biệt, ngày 4/5/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68, theo đó từ 1/1/2026 sẽ xóa bỏ thuế khoán với hộ kinh doanh, chuyển toàn bộ sang cơ chế tự khai, tự nộp. Đây được coi là cuộc cách mạng lớn, tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng và hiện đại hơn. Song song với đó, ngành Thuế đã đưa vào hoạt động Cổng thông tin hỗ trợ doanh nhân và bộ sổ tay thuế điện tử tích hợp AI, phục vụ nhanh chóng, thuận tiện cho người nộp thuế.

Xuyên suốt 80 năm, ngành Thuế luôn kiên định phương châm “lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ”. Sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp được xem là thước đo hiệu quả hoạt động, đồng thời cũng chính là động lực để ngành Thuế tiếp tục đổi mới, tiên phong trên hành trình xây dựng một nền tài chính công khai, minh bạch, hiện đại và bền vững.

Năm nhiệm vụ trọng tâm trong bối cảnh mới

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng ghi nhận những đóng góp của ngành Thuế trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, xây dựng và phát triển đất nước

Bối cảnh mới đặt ra những đòi hỏi cao, cấp thiết đối với ngành Thuế, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng đề nghị ngành Thuế tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Một là, hoàn thiện thể chế và chính sách thuế: Ngành Thuế cần chủ động rà soát, đề xuất sửa đổi các văn bản pháp luật về quản lý thuế để đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch, công bằng, dễ hiểu, dễ thực hiện. Việc này không chỉ nhằm huy động nguồn lực hợp lý cho ngân sách mà còn tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, khuyến khích đổi mới sáng tạo và khắc phục những điểm nghẽn thể chế còn tồn tại.

Hai là, tăng cường quản lý thu và chống thất thu: Ngành Thuế phải quản lý chặt chẽ, khai thác hiệu quả các nguồn thu tiềm năng, đặc biệt là trong các lĩnh vực như thương mại điện tử, kinh tế số và hoạt động xuyên biên giới. Đồng thời, cần kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, chống gian lận hóa đơn, hoàn thuế. Điều này nhằm đảm bảo công bằng, bình đẳng trong thực hiện nghĩa vụ thuế và củng cố tính bền vững của ngân sách.

Ba là, đẩy mạnh cải cách hành chính và nâng cao chất lượng phục vụ NNT: Ngành Thuế cần kiên quyết thực hiện cắt giảm, đơn giản hóa quy trình, thủ tục hành chính thuế, đảm bảo mọi thủ tục được đơn giản, rõ ràng, dễ tiếp cận, dễ thực hiện. Phấn đấu 100% thủ tục hành chính thuế được thực hiện trực tuyến, liên thông, toàn trình trên môi trường số. Mục tiêu không chỉ là giảm thời gian, chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp và người dân, mà còn nâng cao mức độ hài lòng, củng cố niềm tin và sự đồng thuận xã hội đối với cơ quan thuế.

Bốn là, tiếp tục thực hiện chuyển đổi số toàn diện công tác quản lý thuế, xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung: Đây là nhiệm vụ xuyên suốt, trọng tâm của toàn ngành. Ngành Thuế cần khẩn trương xây dựng, triển khai Dự án Tái thiết kế hệ thống công nghệ thông tin toàn ngành, đảm bảo hiện đại hóa đồng bộ hệ thống, dữ liệu đầu vào “đúng, đủ, sạch, sống”. Bên cạnh đó, cần tiếp tục xây dựng hệ thống quản lý thuế tập trung, tích hợp, thông minh, ứng dụng mạnh mẽ trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây, phân tích dữ liệu theo thời gian thực để nâng cao hiệu quả quản lý thuế và kịp thời kiểm soát chặt chẽ các rủi ro. Đồng thời, mở rộng, đa dạng hóa các dịch vụ thuế số, tạo môi trường giao dịch nhanh chóng, minh bạch, an toàn, thuận tiện cho mọi người nộp thuế. Chuyển đổi số phải trở thành động lực then chốt để nâng cao năng lực quản lý, đồng thời hỗ trợ tốt nhất cho doanh nghiệp, người dân.

Năm là, tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, gắn với siết chặt kỷ luật, kỷ cương.