Ngành Thuế hiện thực hóa Nghị quyết 57: Tái thiết kế để bứt phá

Gắn cải cách với công nghệ số

Trong những năm qua, ngành Thuế đã đạt nhiều kết quả nổi bật trong hiện đại hóa quản lý. Từ khai thuế điện tử, nộp thuế điện tử cho đến hóa đơn điện tử, tỷ lệ ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) ngày càng cao, tạo thuận lợi rõ rệt cho DN và người dân. Tuy nhiên, thực tiễn phát triển kinh tế số và thương mại điện tử đã đặt ra nhiều thách thức mới.

Một mặt, số lượng người nộp thuế, loại hình hoạt động kinh doanh ngày càng đa dạng, đòi hỏi hệ thống quản lý phải linh hoạt, có khả năng theo dõi xuyên suốt vòng đời của từng đối tượng nộp thuế. Mặt khác, nhu cầu về minh bạch, cắt giảm thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ cũng trở thành áp lực ngày càng lớn đối với cơ quan thuế.

Theo Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn, hệ thống hiện tại dù đạt nhiều thành quả nhưng đã bộc lộ hạn chế về tính tích hợp, tính dự báo và khả năng hỗ trợ ra quyết định. “Chính vì vậy, việc tái thiết kế quy trình nghiệp vụ và tái cấu trúc hệ thống CNTT không chỉ là cải tiến kỹ thuật mà là sự thay đổi mô hình quản lý, một bước chuyển căn bản để ngành Thuế thích ứng với bối cảnh mới” – ông Mai Sơn nhấn mạnh.

Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết 57) yêu cầu đổi mới quản lý Nhà nước dựa trên khoa học, công nghệ và dữ liệu. Ngành Thuế đã cụ thể hóa bằng kế hoạch tái thiết kế quy trình quản lý gắn liền với ứng dụng công nghệ số, dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI). Đây là nền tảng để xây dựng một nền quản trị thuế không chỉ phục vụ quản lý nhà nước mà quan trọng hơn là phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Điểm đột phá của kế hoạch là chuyển đổi từ quản lý theo chức năng sang quản lý theo đối tượng gắn với chức năng. Thay vì chỉ xử lý hồ sơ theo từng đầu việc, hệ thống mới sẽ theo dõi, quản lý toàn bộ vòng đời của người nộp thuế – từ đăng ký, kê khai, nộp thuế, hoàn thuế, quản lý nghĩa vụ, kiểm tra đến ngừng hoạt động.

Mô hình quản lý này phù hợp với thông lệ quốc tế, đồng thời tiệm cận các tiêu chuẩn quản lý tiên tiến mà nhiều quốc gia đã áp dụng. Đây cũng chính là hành động cụ thể để ngành Thuế đưa Nghị quyết 57 vào đời sống quản lý, biến chủ trương thành thực tiễn.

Phó Cục trưởng cục Thuế Mai Sơn cho biết, kế hoạch cải cách của ngành Thuế được xây dựng với bốn trụ cột chính: xây dựng mô hình quản lý theo vòng đời người nộp thuế, từ đăng ký, kê khai, nộp thuế, hoàn thuế, quản lý nghĩa vụ, kiểm tra đến ngừng hoạt động, dựa trên quản lý rủi ro và tuân thủ; tự động hóa tối đa các quy trình, giảm bớt thao tác thủ công, rút ngắn thời gian xử lý; cắt giảm thủ tục hành chính, bảo đảm quy trình liền mạch, trực tuyến, không phụ thuộc địa giới hành chính; khai thác dữ liệu kết nối liên thông giữa cơ quan thuế với các bộ, ngành, địa phương và bên thứ ba.

Đặt người nộp thuế làm trung tâm

Phó Cục trưởng Mai Sơn khẳng định, việc tái thiết kế quy trình và hệ thống CNTT là nhiệm vụ có tính hệ thống, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa nhiều đơn vị. Không chỉ là trách nhiệm của cơ quan thuế, kế hoạch này cần sự tham gia của các bộ, ngành liên quan, sự tư vấn của các hiệp hội nghề nghiệp, chuyên gia công nghệ và đặc biệt là tiếng nói từ cộng đồng doanh nghiệp.

“Phương pháp tiếp cận của Cục Thuế là kết hợp giữa quản lý theo đối tượng và quản lý theo chức năng, trên nền tảng quản lý rủi ro và tuân thủ. Chúng tôi cam kết lắng nghe, tiếp thu ý kiến đóng góp từ nhiều phía để bảo đảm hệ thống mới thực sự đi vào cuộc sống” – ông Mai Sơn chia sẻ.

Tinh thần của Nghị quyết 57 là đổi mới sáng tạo phải hướng tới phục vụ phát triển và phục vụ con người. Ngành Thuế đã cụ thể hóa bằng nguyên tắc “lấy người nộp thuế làm trung tâm”. Mọi cải cách, ứng dụng CNTT đều hướng tới mục tiêu cuối cùng: giúp người dân, doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế một cách dễ dàng, minh bạch, thuận tiện nhất.

Khi thủ tục thuế được đơn giản hóa, chi phí tuân thủ giảm, doanh nghiệp sẽ có thêm nguồn lực để đầu tư cho sản xuất kinh doanh. Điều này tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực cho toàn bộ nền kinh tế, đúng với tinh thần Nghị quyết 57 - lấy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực cho tăng trưởng bền vững.

Cải cách ngành Thuế không chỉ nhằm giải quyết vấn đề trong nước, mà còn để đáp ứng yêu cầu hội nhập. Một hệ thống quản lý thuế hiện đại, minh bạch, tiệm cận chuẩn mực quốc tế sẽ góp phần nâng cao uy tín của Việt Nam trong mắt các nhà đầu tư toàn cầu.

Trong bối cảnh dòng vốn đầu tư quốc tế ngày càng chú trọng đến yếu tố minh bạch, môi trường kinh doanh thuận lợi, cải cách của ngành Thuế có ý nghĩa như một “cam kết ngầm” của Chính phủ: Việt Nam sẵn sàng đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển.

Nghị quyết 57 nhấn mạnh vai trò của kinh tế số trong chiến lược phát triển quốc gia. Việc ngành Thuế tái cấu trúc hệ thống CNTT sẽ góp phần hình thành hạ tầng số quan trọng, hỗ trợ quản lý giao dịch thương mại điện tử, kinh doanh trực tuyến, tài chính số…

Khi dữ liệu thuế được liên thông, minh bạch, các hoạt động kinh tế số sẽ được giám sát hiệu quả, bảo đảm công bằng nghĩa vụ cho mọi đối tượng. Đồng thời, Nhà nước có thêm nguồn dữ liệu quý giá để hoạch định chính sách, thúc đẩy kinh tế số phát triển mạnh mẽ và bền vững.

Phó Cục trưởng Mai Sơn khẳng định: “Đây sẽ là nền tảng để xây dựng hệ thống quản lý thuế minh bạch, hiệu quả, phù hợp với chuẩn mực quốc tế, đồng thời hiện thực hóa mục tiêu lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ. Ngành Thuế cam kết tiếp tục nghiên cứu, lắng nghe, tiếp thu ý kiến từ các chuyên gia, doanh nghiệp để sớm hoàn thiện khung quy trình và hệ thống CNTT, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế số tại Việt Nam”.