Sáng 7/12, báo cáo tại phiên chất vấn Kỳ họp thứ 17 HĐND tỉnh Nghệ An, khóa XVIII, Giám đốc Sở Tài nguyên & Môi trường Nghệ An (Sở TN&MT) Hoàng Quốc Việt thông tin, Nghệ An là tỉnh có nhiều nông, lâm trường quốc doanh và tổng đội nhanh niên xung phong, đất đai nguồn gốc quản lý của các đơn vị này chủ yếu là đất nông, lâm nghiệp với diện tích khá lớn, trải qua nhiều thời kỳ quản lý với nhiều biến động. Đến nay, tỉnh Nghệ An đã có quyết định giao đất, cho thuê đất đối với các công ty nông, lâm nghiệp vớii diện tích hơn 26.000ha, đạt 40,5% tổng diện tích.
Bên cạnh đó, một số công ty nông, lâm nghiệp chưa hoàn thành việc sắp xếp tiến độ lập hồ sơ giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận theo quy định. Việc sử dụng đất sau giao khoán giữa các công ty với người dân tại một số địa phương chưa chặt chẽ, chưa đúng phương án sử dụng đất được duyệt, tự ý chuyển đổi cây trồng, mô hình sản xuất, để người dân xât dựng trái phép công trình kiên cố trên đất sản xuất. Tình trạng lấn chiếm đất đai, sử dụng sai mục đích tại các nông, lâm trường, Ban quản lý rừng phòng hộ, rừng đặc dụng vẫn còn diễn ra gây mất trật tự an toàn xã hội. Việc giao nhận khoán tại một số đơn vị còn xảy ra nhiều bất cập, chưa đảm bảo quy định...
Giám đốc Sở TN&MT Nghệ An cho rằng, nguyên nhân khách quan là do các công ty nông, lâm nghiệp là đối tượng được điều chỉnh bới nhiều văn bản pháp luật khác nhau phải đồng thời thực hiện nhiều thủ tục, hồ sơ pháp lý dẫn tới mất nhiều thời gian lập hồ sơ xin giao đất, cho thuê đất. Hồ sơ giao đất qua các thời kỳ chưa xác định rõ ranh giới, thực địa. Về nguyên nhân chủ quan là do một số công ty nông, lâm nghiệp chậm thay đổi tư duy về mô hình sản xuất kinb doanh, đầu tư khoa học công nghệ vào sản xuất, còn có tình trạng buông lỏng công tác quản lý. Công tác thanh kiểm tra hàng năm chưa được chú trọng thường xuyên nên việc phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong quản lý đất đai được giao còn hạn chế...
Giám đốc Sở TN&MT cũng cho rằng đó là trách nhiệm của các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý rừng phòng hộ...được Nhà nước giao đất nhưng chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm; trách nhiệm của cơ quan chủ quản khi chưa thường xuyên thanh, kiểm tra vấn đề quản lý hoạt động sản xuất, đất đai...; trách nhiệm của Sở TN&MT, chưa thường xuyên thanh, kiểm tra tình hình sử dụng đất và trách nhiệm của UBND cấp huyện, cấp xã.
Phát biểu kết luận, Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An, Chủ tịch HĐND tỉnh Nghệ An Thái Thanh Quý cho rằng: nông, lâm trường có những giai đoạn lịch sử trước đây là điểm sáng, mô hình mà cả nước học tập. Một giai đoạn đóng vai trò phát triển kinh tế toàn tỉnh, an ninh quốc phòng địa bàn biên giới...nhưng khi bước vào thời kỳ đổi mới, hội nhập thì bộc lộc nhiều bất cập, hoạt động kém hiệu quả, thậm chí gây lãng phí đất đai, nơi khởi nguồn của một số xung đôt..trở thành điểm nóng... Thời gian qua tỉnh đã sắp xếp lại các nông, lâm trường, có nhiều cố gắng nỗ lực, thu về hơn 12.000ha giao cho người dân quản lý, sử dụng. Còn bộc lộ thiếu sót như việc chuyển đổi, nhiều vướng mắc hiệu quả chưa rõ, phần lớn đất đai chưa được đo đạc, kiểm đếm, lập hồ sơ...tình trạng sử dụng đất chưa đúng đối tượng, mục đích vẫn còn diễn ra như cho mượn, cho thuê, kiện cáo, tranh chấp...
Về giải pháp, cần tăng cường lãnh đạo chỉ đạo, quyết liệt và hiệu quả hơn; chuyển đổi nhưng nghiên cứu mô những mô hình sâu, có hiệu quả để tránh lãng phí đất đai, tránh tranh chấp, công khai, minh bạch khi tham gia xử lý lĩnh vực này; đây là việc cử tri quan tâm, do dó cần phải báo cáo hàng năm, báo cáo chuyên đề với HĐND tỉnh.
