“Người làm báo trong kỷ nguyên số”: Nội dung và công nghệ luôn phải song hành

Trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc năm 2023, sáng 18/3, Liên chi hội nhà báo Cơ quan Trung ương Hội Nhà báo Việt Nam, Chi hội Tạp chí Người Làm báo - Hội Nhà báo Việt Nam đã phối hợp tổ chức tọa đàm “Người làm báo trong kỷ nguyên số”

Diễn giả của chương trình là các nhà quản lý, nhà báo giàu kinh nghiệm đã và đang có nhiều đóng góp cho sự nghiệp báo chí, gồm: Nhà báo Hồ Quang Lợi - nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, cố vấn Ban Biên tập Tạp chí Người Làm Báo; Nhà báo Nguyễn Minh Đức - Phó Chủ tịch Hội Nhà báo TP Hà Nội, Tổng Biên tập báo Kinh tế & Đô thị; Nhà báo Đỗ Doãn Hoàng - Báo Điện tử Dân Việt/Nông Thôn Ngày nay, cùng đông đảo lãnh đạo, phóng viên các cơ quan báo chí, truyền thông.

Nhà báo phải chiến đấu, dấn thân, cống hiến

Tại toạ đàm, các nhà báo đã chia sẻ về kỷ niệm trong quá trình gắn bó với nghề báo, từ thời phải viết lên giấy đến giai đoạn làm báo hiện đại, khi mà công nghệ hiện hữu trên nhiều sản phẩm của báo chí.

Trao đổi tại tọa đàm, nhà báo Hồ Quang Lợi cho rằng, dù ở bất kỳ thời kỳ nào, tinh thần cống hiến, chiến đấu của các nhà báo cũng không bao giờ thay đổi. Công nghệ số càng phát triển, trách nhiệm của nhà báo càng lớn hơn. “Nội dung và công nghệ luôn phải song hành. Trong bối cảnh kỷ nguyên số, nội dung báo chí đương nhiên phải có chất lượng tốt để có bạn đọc. Khi có nội dung tốt thì cần phương tiện truyền thông để giúp lan tỏa” - nhà báo Hồ Quang Lợi nhấn mạnh.

Theo nhà báo Hồ Quang Lợi, công chúng ở đâu thì báo chí ở đó. Hiện nay có câu hỏi rằng, có nên tách biệt giữa nội dung và công nghệ không, tôi cho rằng nội dung tốt là vua, còn công nghệ là nữ hoàng. Người làm nội dung phải nghĩ đến công nghệ. Ở trên thế giới cũng có rất nhiều nhà báo làm tốt cả 2 khía cạnh này, nhiều cơ quan để có sức mạnh thì cũng phải kết hợp nội dung và công nghệ.

Theo nhà báo Nguyễn Minh Đức, ông tham gia làm báo từ năm 1991, khi đó phải viết báo trên giấy, đi thuê đánh máy để nộp bản thảo. Khi làm báo về lĩnh vực tài chính, ngân hàng, ông đã học thêm chuyên ngành kinh tế để có thêm kiến thức, viết tốt về lĩnh vực này. "Trong khi hiện nay, nhờ có công cụ hỗ trợ, sinh viên báo chí vào nghề thuận lợi tác nghiệp ở tất cả các lĩnh vực” - nhà báo Nguyễn Minh Đức nhận xét.

Đồng quan điểm với nhà báo Hồ Quang Lợi về  tinh thần cống hiến, chiến đấu của các nhà báo không bao giờ thay đổi, Tổng Biên tập báo Kinh tế & Đô thị Nguyễn Minh Đức cho rằng, với tính chiến đấu của người làm báo, những bài báo thời nào cũng phải cống hiến, phải truyền tải thông tin hữu ích tới độc giả. Trước đây công cụ hỗ trợ ít, năng suất làm báo thấp, mỗi phóng viên, nhà báo trong một tuần có thể chỉ viết được 2 bài, hiện nay với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, một tuần có thể viết được 4 bài, năng suất làm báo hiện nay lớn hơn nhiều.

Trao đổi về công tác chuyển đổi số ở báo Kinh tế & Đô thị, nhà báo Nguyễn Minh Đức cũng ví von, nếu nội dung báo chí là vua, thì công nghệ là hoàng hậu. Giữa rừng thông tin, nhà báo phải khẳng định được trình độ, năng lực của bản thân. Báo chí hiện nay không những đối mặt với nội dung, công nghệ, còn cả với kinh tế báo chí. Do đó, ngoài các thông tin miễn phí, báo chí có thể tiến tới thực hiện các sản phẩm, bài viết chuyên sâu, chuyên biệt, độc quyền để có thể thu phí đọc báo điện tử.

Thách thức nào cho báo chí hiện nay?

Bàn về những thách thức trong bối cảnh hiện nay, nhà báo Hồ Quang Lợi cho rằng, công nghệ làm cho thế giới thay đổi, sự ra đời của các sản phẩm trí tuệ nhân tạo như ChatGPT đặt ra các vấn đề cần phải giải quyết. Đối với bản thân người làm nghề phải nhận thức rõ, báo chí gióng lên hồi chuông để công nghệ không "giết chết" cảm xúc của con người, nhà báo.

Trao đổi về giải pháp và kinh nghiệm trong thời gian tới, nhà báo Hồ Quang Lợi nêu rõ, với tất cả những người học nghề, làm nghề cần có 3 điều quan tâm: Học, lao động, sáng tạo. Nghề báo là nghề của sự sáng tạo, nếu không có sự sáng tạo cá nhân thì người làm báo khó có thể khẳng định được bản sắc của mình. Tính sáng tạo cũng là vấn đề lớn của tác phẩm báo chí đòi hỏi người làm báo phải rèn luyện, từ khi ngồi trên ghế nhà trường đến khi đi làm. Nghiệp vụ báo chí cần học từ thực tiễn, từ Nhân dân, không chỉ tập trung vào nội dung truyền thống, phải cần tìm tòi cả công nghệ số.

Theo nhà báo Nguyễn Minh Đức, phóng viên hiện nay rất áp lực , bởi nếu làm ra một sản phẩm báo chí không có người đọc thì bài báo đó chưa đạt hiệu quả lan tỏa của thông tin. Nhà báo Nguyễn Minh Đức dẫn chứng tại báo Kinh tế & Đô thị, chấm nhuận bút có 4 yếu tố, trong đó có tiêu chí view. 

“Làm sao tin bài có lượng view cao mà vẫn đúng theo tôn chỉ, mục đích của cơ quan, tòa soạn, đòi hỏi nhà báo phải trở thành chuyên gia ở lĩnh vực mình theo dõi. Trong đó, trách nhiệm của nhà báo khi thông tin về các sự kiện không chỉ nhanh, mà cần góc tiếp cận độc đáo, chia sẻ thông tin và áp dụng công nghệ. Các nhà báo phải học hỏi nhiều thứ, trong đó có công nghệ” - Tổng Biên tập báo Kinh tế & Đô thị Nguyễn Minh Đức nhấn mạnh.

Theo nhà báo Đỗ Doãn Hoàng, trước bối cảnh chuyển đổi số, các bạn trẻ đang gặp thách thức lớn. Đó là chuyển đổi số khiến nhà báo trượt theo thông tin thời sự, mạng xã hội cạnh tranh dẫn đến chưa đào sâu vấn đề, thông tin không còn mang tính độc quyền. Thách thức tiếp theo đó là nhà báo khó giữ được bản lĩnh trước những lợi ích khác.

“Tôi luôn nói với các bạn trẻ rằng, cứ đi là sẽ có đường, cái gì chưa biết hãy mạnh dạn mở lối cho bản thân mình. Phải biết lựa chọn hành động và đề phòng giữ mình. Giọt mồ hôi của người làm báo còn rơi là giọt mồ hôi hạnh phúc. Hạnh phúc không chỉ ở điểm đến mà cả trên đường đi” - nhà báo Đỗ Doãn Hoàng chia sẻ.

Trước thách thức hiện hữu của báo chí hiện nay, nhà báo Nguyễn Minh Đức cho biết, báo Kinh tế & Đô thị đã tổ chức các lớp bồi dưỡng về công nghệ cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên; cách viết báo các thể loại, làm báo đa phương tiện, quay phim, làm Podcast, dẫn chương trình tại hiện trường…