Nguồn cảm hứng để giới trẻ bảo tồn, phát huy giá trị di sản

Đổi mới để nâng tầm sản phẩm truyền thống

Tọa đàm “Đối thoại cùng di sản sống” thu hút sự quan tâm của đông đảo bạn trẻ, sinh viên và những người yêu mến di sản, tạo nên không gian giao lưu sôi nổi xoay quanh những giá trị văn hóa đang hiện hữu trong đời sống, khẳng định vai trò của nghệ nhân như những “báu vật sống”.

Tại tọa đàm, nghệ nhân Tạ Thu Hương (làng nón Chuông, xã Thanh Oai) và nghệ nhân Sầm Thị Tình (làng dệt truyền thống Hoa Tiến, Nghệ An) đã mang đến những câu chuyện nghề đầy cảm hứng, giúp người tham dự cảm nhận sâu sắc giá trị của di sản sống.

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống làm nón lâu đời tại làng Chuông (xã Thanh Oai), nghệ nhân Tạ Thu Hương không chỉ kế thừa nghề truyền thống mà còn thổi một luồng sinh khí mới vào nghề nón lá. Với tình yêu nghề sâu sắc và tinh thần dám nghĩ, dám làm, từ chiếc nón lá truyền thống, nghệ nhân Tạ Thu Hương đã sáng tạo và phát triển những dòng sản phẩm độc đáo như nón lá tre lụa, nón bồ đề, nón lá sen, vừa giữ trọn hồn cốt của nghề truyền thống, vừa thổi vào đó hơi thở hiện đại.

Sự đổi mới tinh tế về mẫu mã và chất liệu không chỉ nâng tầm giá trị thẩm mỹ, mà còn tạo ra sức hấp dẫn mới trên thị trường, mở rộng cơ hội tiêu thụ, đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, góp phần cải thiện thu nhập cho cộng đồng địa phương.

Không dừng lại ở sản xuất, nghệ nhân Tạ Thu Hương còn rộng mở đón tiếp các đoàn sinh viên, học sinh từ nhiều trường đại học, tạo cơ hội để thế hệ trẻ tiếp cận thực tế nghề truyền thống. Thông qua việc tích cực quảng bá và kết nối với sinh viên, nghệ nhân đã góp phần đưa tinh hoa nghề nón Chuông gần hơn với giới trẻ, truyền cảm hứng để họ tiếp tục bảo tồn và phát huy di sản quý báu này.

Câu chuyện của nghệ nhân Sầm Thị Tình, dân tộc Thái (Nghệ An), là minh chứng sống động cho sự kiên trì và niềm đam mê nghề truyền thống. Gắn bó với khung cửi thô mộc từ khi 8 tuổi, dưới sự hướng dẫn của mẹ và bà, nghệ nhân đã học dệt, thêu bằng sợi tơ tằm, sợi bông, mang cả hồn dân tộc vào từng thớ vải. Từ những sản phẩm phục vụ nhu cầu cá nhân, làm hồi môn đến việc giới thiệu tinh hoa dệt Thái tại Thủ đô, đặc biệt ở khu phố cổ, hành trình của nghệ nhân thể hiện nỗ lực không ngừng nghỉ.

Việc đưa sản phẩm thủ công truyền thống ra thị trường hiện đại gặp nhiều thử thách. Giữa bối cảnh thị trường tràn ngập hàng công nghiệp giá rẻ, nghề dệt truyền thống đối mặt nguy cơ mai một, dễ bị lãng quên. Đối diện khó khăn, nghệ nhân Sầm Thị Tình đã chủ động đổi mới, hợp tác với các nhà thiết kế để tạo ra sản phẩm ứng dụng cao trong đời sống đô thị như áo, váy, túi, ví, giúp sản phẩm truyền thống tiếp cận đa dạng khách hàng.

Bên cạnh đó, tận dụng công nghệ số, nghệ nhân Sầm Thị Tình còn lập Fanpage để quảng bá sản phẩm, chứng minh rằng sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại là chìa khóa bảo tồn tinh hoa văn hóa. Câu chuyện của nghệ nhân không chỉ khơi dậy cảm xúc, mà còn nhấn mạnh mối liên hệ giữa văn hóa, đời sống và sáng tạo trong nghề truyền thống, đồng thời tạo ra nguồn thu nhập ổn định, bền vững.

Kết nối thế hệ trẻ với di sản văn hóa

Bên cạnh chia sẻ những câu chuyện nghề đầy cảm xúc, cả hai nghệ nhân Tạ Thu Hương và Sầm Thị Tình đều nhấn mạnh vai trò quan trọng của cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ, trong việc gìn giữ, lan tỏa nghề truyền thống. Nghệ nhân Sầm Thị Tình chia sẻ: “Tôi hy vọng các bạn trẻ, cùng với cộng đồng, sẽ chung tay lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt là các di sản văn hóa, đến rộng rãi công chúng. Thế hệ trẻ chính là cầu nối quan trọng, kết nối khách hàng với các nghệ nhân và làng nghề, góp phần bảo tồn, phát huy những giá trị quý báu này”.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của khoa học công nghệ và thương mại điện tử, xuất phát từ tình yêu nghề, các nghệ nhân đã tiếp thu kiến thức từ sinh viên về chuyển đổi số, bán hàng trên mạng xã hội và xây dựng chiến lược truyền thông hiệu quả. Sự tương tác hai chiều này không chỉ giúp nghệ nhân vượt qua rào cản công nghệ, đưa sản phẩm thủ công lên các nền tảng số, mà còn khẳng định vai trò thiết yếu của thế hệ trẻ trong việc ứng dụng kiến thức hiện đại để gìn giữ và lan tỏa di sản, tạo nên một mô hình hợp tác bảo tồn đầy triển vọng.

Chia sẻ tại toạ đàm, PGS.TS Trần Thị An - giảng viên bộ môn Di sản học, Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, Đại học Quốc gia Hà Nội (SIS), Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội cho biết, mối quan hệ giữa nghệ nhân và sản phẩm là sự gắn kết rất sâu xa, khi chính các nghệ nhân kiến tạo nên sản phẩm bằng cả tâm huyết và nghệ thuật truyền thống của mình. Chính trách nhiệm và sự cống hiến này giúp di sản được gìn giữ và phát triển bền vững. Bản sắc của sản phẩm thủ công nằm ở kỹ thuật truyền thống kết hợp với tâm huyết của nghệ nhân, biến mỗi sản phẩm thành tác phẩm độc đáo.

Đóng góp vào cuộc đối thoại liên thế hệ, sinh viên Nguyễn Phương Thảo (ngành Quản trị tài nguyên di sản, Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật) đã bày tỏ sự khâm phục sâu sắc đối với các nghệ nhân, đồng thời thể hiện tinh thần học hỏi và mong muốn tìm hiểu sâu về nghề truyền thống, góp phần kết nối thế hệ trẻ với di sản văn hóa.

"Các nghệ nhân đã luôn giữ một lòng một tình yêu bền bỉ với sản phẩm của mình, điều này thể hiện một sự kiên cường đáng kinh ngạc và lòng yêu nghề, yêu làng nghề mãnh liệt. Đây không chỉ là những câu chuyện để lắng nghe, mà là những bài học thực tiễn vô giá để thế hệ sinh viên chúng tôi tiếp thu và phát triển".

Tọa đàm “Đối thoại cùng di sản sống” đã mang đến không gian chia sẻ, giao lưu đầy cảm hứng giữa nghệ nhân, học giả và thế hệ trẻ. Những câu chuyện nghề của nghệ nhân Tạ Thu Hương và Sầm Thị Tình không chỉ giúp người tham dự hiểu sâu hơn giá trị di sản sống mà còn khơi gợi tinh thần sáng tạo, kết nối giữa truyền thống và hiện đại. Qua sự kiện, các bạn trẻ có thêm động lực để tiếp nối, gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời học hỏi cách ứng dụng kiến thức hiện đại trong bảo tồn di sản.