Do đó việc phát triển nguồn nhân lực là nhiệm vụ trọng tâm, nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở Việt Nam trong thời gian tới, là yếu tố quan trọng quyết định đến thành công của chương trình điện hạt nhân của Việt Nam.
Theo Quyết định số 1558 của Thủ tướng Chính phủ ngày 18/8/2010 về phê duyệt Đề án “Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử”, Bộ GD&ĐT đã xây dựng và triển khai kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử bảo đảm về số lượng và chất lượng, đáp ứng nhu cầu chương trình phát triển điện hạt nhân, yêu cầu ứng dụng an toàn, an ninh năng lượng nguyên tử trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội.
Trong thời gian đầu tập trung đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực điện hạt nhân tại 5 trường Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội), Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học quốc gia TP Hồ Chí Minh), Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Đà Lạt, Đại học Điện lực và Trung tâm đào tạo hạt nhân tại Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (Bộ Khoa học và Công nghệ).
Ban Quản lý Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận phối hợp với Viện nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt, Bộ Giáo dục và Đào tạo và Trường Đại học Điện lực tổ chức hướng nghiệp chuyên ngành điện hạt nhân cho học sinh lớp 12. (Ảnh: Công Thử/TTXVN)
|
Trên cơ sở Đề án này, thời gian qua, Việt Nam đã duy trì việc cử người đi học tập, đào tạo tại nước ngoài trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Hiện Việt Nam đã cử 300 người sang Liên bang Nga theo học các chuyên ngành liên quan đến nhà máy điện hạt nhân. Đồng thời, Bộ GD&ĐT đã triển khai nhiều hoạt động khảo sát, học tập ngắn hạn và học tập kinh nghiệm quản lý điện hạt nhân tại một số nước, như Liên bang Nga, Hà Lan, Hungary, Nhật Bản, Hàn Quốc… đáp ứng bước đầu cho việc triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.
Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cũng đã tích cực, chủ động triển khai có kết quả chương trình đào tạo nguồn nhân lực phục vụ dự án điện hạt nhân. Trong năm 2014, EVN và Bộ GD&ĐT đã ký kết thỏa thuận hợp tác đào tạo nguồn nhân lực phục vụ chương trình điện hạt nhân, chuẩn bị cho chương trình phát triển điện hạt nhân của quốc gia đến năm 2020 nói chung và cho Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận nói riêng.
Trên cơ sở đó, hàng năm Bộ GD&ĐT phối hợp với EVN và các đơn vị liên quan tuyển sinh cán bộ, sinh viên đi đào tạo kỹ sư, thạc sỹ các chuyên ngành điện hạt nhân tại Đại học Nghiên cứu hạt nhân Quốc gia Nga (MEPHI). Kinh phí đào tạo do Tập đoàn Năng lượng nguyên tử Rosatom (Nga) tài trợ 50%, EVN đài thọ 50%, các chi phí khác theo chế độ Nhà nước quy định.
Bên cạnh đó, EVN cũng sẽ cấp bổ sung tiền sinh hoạt phí 200 USD/người/tháng cho cán bộ, sinh viên được EVN và Bộ GD&ĐT cử đi đào tạo các chuyên ngành về điện hạt nhân tại Nga, trên cơ sở báo cáo kết quả học tập sau mỗi học kỳ. Sau khi tốt nghiệp, EVN sẽ xem xét sắp xếp, bố trí công việc phù hợp cho các cán bộ, sinh viên đã tốt nghiệp trên cơ sở nhu cầu nhân lực trong từng giai đoạn của dự án điện hạt nhân.
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Bùi Văn Ga cho biết nhu cầu nhân lực cho chương trình điện hạt nhân ở giai đoạn đầu từ nay đến 2020 của Việt Nam khá lớn, bao gồm nguồn nhân lực cho quản lý, giám sát và xây dựng các nhà máy điện hạt nhân; nguồn nhân lực cho thực hiện các hoạt động nghiên cứu và triển khai (R&D) và hỗ trợ kỹ thuật; nguồn nhân lực cho các cơ quan quản lý nhà nước nói chung và cho cơ quan quản lý an toàn bức xạ hạt nhân nói riêng; nguồn nhân lực cho các hoạt động giáo dục và đào tạo hạt nhân; nguồn nhân lực cho vận hành và bảo trì nhà máy điện hạt nhân…
Từ năm 2004 đến nay, EVN đã cử khoảng 172 lượt cán bộ tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn về nhiều lĩnh vực khác nhau trong nhà máy điện hạt nhân tại các quốc gia có kinh nghiệm xây dựng, vận hành và bảo dưỡng nhà máy điện hạt nhân như Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp… Tập đoàn cũng lựa chọn và cử 29 con em cán bộ nhân viên ngành điện có thành tích học tập tốt đi đào tạo kỹ sư chuyên ngành điện hạt nhân tại Đại học Năng lượng Moskva (MPEI).
Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Việt Thanh, trong tháng 1, Viện Năng lượng nguyên tử hạt nhân Việt Nam và Tập đoàn điện lực Westinghouse của Hoa Kỳ đã ký Thỏa thuận hợp tác về lĩnh vực năng lượng hạt nhân. Sự kiện này là bước triển khai cụ thể, tạo ra một bước tiến mới trong quá trình hợp tác đào tạo chuyên gia cho lĩnh vực năng lượng nguyên tử, sau khi hai nước đã đạt được bản Thỏa thuận hạt nhân dân sự hồi tháng 5/2014.
Tập đoàn điện lực Westinghouse của Hoa Kỳ là một trong những đối tác quan trọng của Việt Nam trong lĩnh vực điện hạt nhân, nhất là phát triển nguồn nhân lực. Lãnh đạo của Tập đoàn đã có chuyến thăm khảo sát Việt Nam và đặt nền móng hợp tác đầu tiên với Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam.
Với thỏa thuận vừa được ký kết, Westinghouse cam kết sẽ hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực cho Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, trong đó có việc đưa cán bộ của Viện tới làm việc trong lĩnh vực kỹ thuật tại cơ sở của Westinghouse, đồng thời cấp học bổng cho cán bộ của Việt Nam tới học tập, nghiên cứu tại Trường đại học Bắc Carolina, Hoa Kỳ. Sau lễ ký kết, Westinghouse đã trao 4 suất học bổng đầu tiên cho các cán bộ Viện Năng lượng nguyên tử tới học và nghiên cứu về lĩnh vực hạt nhân dân sự tại Hoa Kỳ trong năm nay.
Để đáp ứng nguồn nhân lực cho chương trình điện hạt nhân của Việt Nam, cần tiếp tục xây dựng kế hoạch đào tạo đại học và sau đại học. Xây dựng và triển khai kế hoạch đào tạo nhân lực dưới dạng đại học và đào tạo sau tuyển dụng cho dự án điện hạt nhân. Mặt khác cần tiếp tục đổi mới, hoàn thiện chương trình, giáo trình giảng dạy, đào tạo các chuyên ngành trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử theo hướng tiên tiến, hiện đại, gắn lý thuyết với thực nghiệm, gắn nhà trường với nghiên cứu, ứng dụng.
Dự kiến trong thời gian tới, Việt Nam sẽ bắt tay vào xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên và sẽ đưa vào sử dụng tổ máy đầu tiên với công suất 1.000MW, sau đó sẽ lần lượt đưa vào sử dụng các tổ máy tiếp theo.
Kinh phí đào tạo nhân lực cho nhà máy điện hạt nhân chiếm khoảng từ 2 - 5% tổng kinh phí của một dự án điện hạt nhân. Bởi việc đầu tư kinh phí cho đào tạo nhân lực kỹ thuật hạt nhân, đặc biệt là đào tạo cơ bản là rất quan trọng.
Như vậy việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử ở Việt Nam đã đi trước một bước, nhưng đòi hỏi cần tiếp tục đẩy mạnh công tác đào tạo hơn nữa để làm sao vừa đảm bảo được số lượng và chất lượng. Vì phát triển nguồn nhân lực cho chương trình phát triển điện hạt nhân cũng là một trong 7 vấn đề trọng tâm trong phát triển cơ sở hạ tầng điện hạt nhân trong giai đoạn tới của Việt Nam.
