Nguồn nhân lực là yếu tố cốt lõi của nền kinh tế số Việt Nam

Đó là giải pháp quan trọng được Ths Nguyễn Bình Minh - Trưởng ban phát triển nguồn nhân lực, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) đề cập tại Diễn đàn “Phát triển kinh tế số: Cơ hội và thách thức trong Kỷ nguyên mới” do Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức ngày 21/11, tại Hà Nội.

Gia tăng nhu cầu về nhân lực chất lượng cao

TMĐT Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ. Năm 2024, quy mô thị trường ước đạt 32 tỷ USD, trong đó doanh thu bán lẻ hàng hóa trực tuyến đạt 22,5 tỷ USD, tăng 30% so với năm 2023. Tỷ trọng TMĐT hiện chiếm 12% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước. Điều này cho thấy TMĐT không còn là xu hướng mà đã trở thành một phần thiết yếu của nền kinh tế.

Song hành với sự phát triển đó là nhu cầu lớn về nguồn nhân lực. Theo ông Nguyễn Bình Minh, trong giai đoạn tới, ngành TMĐT sẽ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy tăng trưởng GDP Việt Nam. Để nền kinh tế đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% vào năm 2025 và hướng đến mức 10% ở các năm sau đó, TMĐT cần đạt tốc độ tăng trưởng gấp khoảng 3 lần so với GDP. Theo đó, nhu cầu tuyển dụng đối với ngành này sẽ tăng từ 30 - 50% do giá trị biên có xu hướng giảm dần.

Việt Nam hiện có trên 500 trường đại học và cao đẳng, trong đó chỉ có 36 trường đào tạo chuyên ngành thương mại điện tử và hơn 50 trường có đào tạo học phần liên quan. Tuy nhiên, số người được đào tạo bài bản, chính quy chỉ chiếm khoảng 30%. Khoảng 70% còn lại chủ yếu tự học, tham gia các lớp ngắn hạn tại doanh nghiệp, địa phương hoặc chuyển ngành từ các lĩnh vực như marketing, công nghệ thông tin, kinh doanh...

Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, tốc độ phát triển nhanh của TMĐT đang mở ra nhiều cơ hội việc làm và phát triển kinh tế cho Việt Nam.

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi căn bản cách thức vận hành của doanh nghiệp. Thay vì các giao dịch trực tiếp như trước, nhiều hoạt động chuyển sang mô hình số hóa, đòi hỏi nhân sự phải có kỹ năng về công nghệ, đặc biệt là xử lý và phân tích dữ liệu.

Trong khi đó, nhu cầu tuyển dụng nhân sự của các nhóm ngành trọng điểm lĩnh vực thương mại - dịch vụ dự báo sẽ gia tăng mạnh mẽ trong thời gian tới. Nhóm ngành TMĐT và marketing số sẽ cần nhân sự có khả năng quản trị gian hàng, tối ưu hóa chiến dịch bán hàng, nắm vững các nền tảng số.

Với nhóm ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng, có nhu cầu lớn về nhân sự vận hành kho, phân phối, tối ưu hóa chi phí giao nhận. Xuất nhập khẩu gia tăng giao thương quốc tế thúc đẩy nhu cầu chuyên viên logistics, thương vụ, pháp lý…

Cần có chiến lược đầu tư mạnh vào đào tạo nhân lực chất lượng cao

Ông Nguyễn Bình Minh cũng thẳng thắn chỉ ra, những vị trí như chuyên gia tối ưu chuỗi cung ứng bằng AI, chuyên viên tăng trưởng, hay các vai trò kết hợp giữa marketing và công nghệ sẽ ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, nếu không kịp thời nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, ngành này có thể rơi vào tình trạng thiếu hụt và kìm hãm tăng trưởng.

Đặc biệt, để TMĐT tiếp tục phát triển bền vững, cần có chiến lược đầu tư mạnh hơn vào đào tạo nhân lực chất lượng cao, mở rộng quy mô và cập nhật công nghệ. Nguồn nhân lực phải không chỉ giỏi chuyên môn mà còn đáp ứng được yêu cầu về kỹ năng số, khả năng thích ứng với công nghệ mới và xu hướng toàn cầu hoá.

Trong khi đó, người tiêu dùng có xu hướng ưu tiên sản phẩm thân thiện với môi trường. Điều này kéo theo yêu cầu doanh nghiệp phải đào tạo nhân sự có kiến thức về tiêu chuẩn xanh, kỹ năng quản lý chuỗi cung ứng bền vững và năng lực chuyển đổi số theo hướng thân thiện với môi trường.

Trước thực tế này, đại diện VECOM đề xuất Nhà nước cần triển khai ngay một loạt hoạt động hỗ trợ cần thiết liên quan đến việc đào tạo nguồn nhân lực TMĐT. Đó là khảo sát định kỳ tình hình đào tạo TMĐT tại các cơ sở giáo dục đại học và cơ sở giáo dục nghề nghiệp; tiếp tục thành lập và nâng cao hiệu quả hoạt động của các câu lạc bộ sinh viên TMĐT; xây dựng mạng lưới các cơ sở đào tạo TMĐT; bồi dưỡng giảng viên TMĐT...

Bên cạnh đó, tổ chức định kỳ các hội thảo khoa học về đào tạo TMĐT; đào tạo và cấp chứng nhận một số học phần TMĐT; tổ chức cuộc thi toàn quốc về TMĐT; nhanh chóng nâng cao chất lượng học liệu TMĐT; đẩy mạnh hoạt động định hướng nghề nghiệp, phổ biến tuyên truyền về ngành TMĐT; chú trọng hơn tới kiểm định chất lượng chương trình đào tạo ngành TMĐT.