Nguồn thu của báo chí trong thời đại số

Vấn đề trên được nhiều chuyên gia chia sẻ tại phiên thảo luận “Nguồn thu trong thời đại số: Không chỉ quảng cáo, báo chí phải bán dược nhiều thứ hơn” trong khuôn khổ diễn đàn báo chí toàn quốc 2025 ngày 20/6.

Mô hình khai thác kinh tế báo chí đã lỗi thời

Mở đầu phiên thảo luận, Tổng Biên tập Báo Vietnamnet Nguyễn Văn Bá đặt vấn đề: “Ngày nay, một tòa soạn không chỉ đối mặt với bài toán viết hay hay làm nhanh, mà phải tự trả lời câu hỏi lớn hơn: Làm thế nào để có đủ tiền cho tờ báo hoạt động? Và xa hơn, liệu báo chí có thể tự đứng vững bằng chính giá trị của mình – mà không bị lệ thuộc?”.

Từ thực tế trong bối cảnh quảng cáo truyền thống đang tụt dốc; dịch vụ truyền thông tiềm ẩn rủi ro; sự kiện dễ biến thành thương mại hoá; thu phí thì chưa được lên tầm; ngân sách nhà nước cần có nhưng không thể là chỗ dựa duy nhất… Tổng Biên tập báo Vietnamnet Nguyễn Văn Bá đặt câu hỏi làm thế nào để có đủ tiền cho tờ báo hoạt động? Và xa hơn liệu báo chí có thể tự đứng vững bằng chính giá trị của mình mà không bị lệ thuộc?

Trả lời câu hỏi này, các diễn giả cho rằng, báo chí muốn sống còn phải biết bán nhiều thứ hơn là nội dung. Phải biết tạo ra giá trị ngoài tin tức từ dịch vụ thông tin chuyên sâu, sự kiện, dữ liệu, tư vấn chiến lược thương hiệu cho đến chính niềm tin mà mình tạo dựng. Đó không chỉ là thách thức mà là một cuộc lột xác về tư duy vận hành.

Từ góc độ DN, Phó Tổng Giám đốc Vccorp Phan Đặng Trà My cho rằng, doanh thu báo chí đang cạn kiệt, điều này không phải vì nội dung kém mà vì mô hình khai thác đã lỗi thời. Cùng với đó, người dùng đang có xu hướng sử dụng nền tảng truyền thông 2 chiều, có tương tác với tin tức. DN đã dịch chuyển ngân sách sang các nền tảng biết đo lường, tối ưu và liên kết chắc chẽ hơn với khách hành. Đặc biệt, chỉ “bán” PR truyền thống sẽ trở thành mô hình kinh doanh lỗi thời không thể tăng trưởng. “Vì vậy, toà sạn số đừng chỉ xuất bản hãy chủ động định giá, định vị và định hình rõ ràng những giá trị mà báo chí có thể chuyển hoá thành sản phẩm” - Đặng Trà My nhấn mạnh.

Bà Đặng Trà My cũng chia sẻ các nguồn thu mới tiềm năng cho báo chí. Trong đó, mô hình đăng ký và hội viên là một trong những mô hình doanh thu bền vững nhất cho báo chí kỹ thuật số, chuyển trọng tâm từ việc bán khán giả cho nhà quảng cáo sang việc bán nội dung và giá trị trực tiếp cho độc giả.

Nguồn thu khác đến từ các sự kiện và hội thảo. Sự kiện là nguồn doanh thu đa dạng hoá hiệu quả, cho phép các cơ quan báo chí tận dụng thương hiệu, chuyên môn và cộng đồng độc giả của mình để tạo ra giá trị mới.

Nguôn thu tiếp theo đến tư thương mại điện tử và tiếp thị liên kết. Giải pháp này cho phép các cơ quan báo chí tận dụng đối tượng độc giả hiện có và uy tín thương hiệu để tạo ra doanh thu từ việc bán sản phẩm hoặc giới thiệu sản phẩm đến bên thứ ba.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng ít tin tưởng quảng cáo truyền thống, nội dung có thương hiệu và quảng cáo tự nhiên mang lại một cách tiếp cận ít xâm phạm hơn đê kết nối thương hiệu độc giả. Ý tưởng triển khai giải pháp này là tạo ra các bài viết, video, podcast, hoặc chuyên mục được tài trợ bởi những nhãn hàng những vẫn giữ được chất lượng và phong cách biên tập của cơ quan báo chí. Mục tiêu là cung cấp giá trị cho độc giả trong khi vẫn truyền tải thông điệp của nhà quảng cáo một cách tinh tế và đáng tin cậy.

Đa dạng nguồn tu báo chí

Tại phiên thảo luận, các khách mời, diễn giả đã cùng giao lưu, chia sẻ xung quanh những nội dung: quảng cáo truyền thống sẽ tồn tại được bao lâu nữa? Ngoài quảng cáo, báo chí có gì để bán? Doanh nghiệp cần gì ở báo chí? Cách thức nào để phát triển các nguồn doanh thu khác? Làm thế nào để vừa có nguồn thu mà báo chí vẫn giữ được những giá trị của mình.

Chia sẻ về các nguồn thu ngoài quảng cáo truyền thống, Tổng Biên tập báo Pháp luật TP Hồ Chí Minh Mai Ngọc Phước cho biết, trong bối cảnh hiện nay tòa soạn đang phải gồng lên để có thêm các nguồn thu, chủ yếu đến từ báo điện tử và mạng xã hội. Từ năm 2017, sau khi mạng xã hội lên ngôi, báo in “chết hẳn”. Vì vậy, sự chuyển mình để nâng cao uy tín, thu hút bạn đọc, lượt view trên các nền tảng mạng xã hội và báo điện tử là điều bắt buộc.

Ông Mai Ngọc Phước cho hay, hiện nay báo có 4 nguồn thu từ: báo điện tử và MXH (nhiều nhất là Youtube và Zalo); nguồn thu thứ 2 là tổ chức sự kiện, thứ 3 là các sự kiện như chợ giúp pháp lý; thứ 4 là phối hợp với các công ty công nghệ. Cùng với đó, ông Mai Ngọc Phước nhấn mạnh: “Tôi yêu cầu toà sạn phải định vị nội dung chuyên sâu về pháp luật, không lan man chệch hướng. Định vị thương hiệu là yếu tố sống còn để tờ báo có nguồn thu bền vững mà vẫn giữ được tôn chỉ, mục đích của mình”.

Chia sẻ ý kiến tại phiên thảo luận, ông Trần Xuân Toàn, Phó Tổng Biên tập báo Tuổi trẻ cho hay: “Nguồn thu mới ngoài các nguồn thu truyền thống là thách thức lớn của các tòa soạn hiện nay. Tôi cho rằng, báo chí phải sống được bằng chính sự chi trả của bạn đọc mới là điều cốt tử, bền vững. Trước xu hướng bạn đọc đang chuyển dịch mạnh mẽ từ báo in sang các nền tảng số hiện nay, có nhiều bài toán đặt ra.

Với báo Tuổi trẻ, nguồn thu quảng cáo truyền thông hiện nay vẫn chiếm 65%, ngoài ra là các nguồn thu đầu tư tài chính, phát hành, đào tạo… Với tính độc lập, chức năng phản biện của báo chí, content vẫn luôn là yếu tố quyết định và giữ bạn đọc ở lại, qua đó để các tòa soạn khai thác quảng cáo, truyền thông, đó cũng chính là nền tảng cho sự phát triển bền vững”.

Bà Nguyễn Ngọc Diệp, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế Việt Nam, VnEconomy bày tỏ: “Chưa bao giờ vấn đề kiếm tiền nuôi sống tờ báo lại cấp thiết như bây giờ. Trong đó, đổi mới, sáng tạo là yêu cầu bắt buộc để báo chí có thể “sống” trong bối cảnh hiện nay, hôm nay phải khác hôm qua, giờ này phải khác giờ trước”. Bà Lê Thị Thuý Sen, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng chia sẻ: “Cách mạng- Thị trường- Giá trị” là những giá trị cốt lõi trong sự tồn tại và phát triển của Thời báo Ngân hàng. “Mỗi bài viết, hoạt động của tờ báo đều phải trả lời được câu hỏi mang lại giá trị gì?”.