Nguy cơ rò rỉ dữ liệu cá nhân từ trào lưu khoe ảnh căn cước công dân

Trào lưu khoe ảnh CCCD trên mạng và hiểm họa tiềm ẩn

Sau khi các tỉnh, TP hoàn tất việc sáp nhập địa giới hành chính, hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia đã cập nhật thông tin quê quán, địa chỉ thường trú mới của người dân trên ứng dụng VNeID. Từ ngày 1/7/2025, nhiều tài khoản mạng xã hội đã hào hứng chia sẻ ảnh chụp màn hình CCCD điện tử với thông tin quê quán mới, kèm theo những dòng trạng thái "bắt trend". Trào lưu này nhanh chóng lan rộng trên các nền tảng như Facebook, TikTok, Zalo, tạo nên một "cơn sốt" khoe CCCD số hóa.

Hành động tưởng chừng đơn giản này lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng. Theo các chuyên gia an ninh mạng, việc đăng tải công khai hình ảnh CCCD, đặc biệt là không che chắn kỹ các thông tin định danh như số CCCD, địa chỉ, mã QR, ngày sinh… sẽ tạo điều kiện cho các đối tượng xấu khai thác, sử dụng công nghệ nhận diện hình ảnh và trí tuệ nhân tạo (AI) để trích xuất dữ liệu cá nhân. Từ đó, kẻ gian có thể xây dựng hồ sơ giả, phục vụ cho các hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, đăng ký tài khoản ngân hàng, vay tiền online, thậm chí làm giấy tờ giả mạo.

Thực tế, nhiều vụ giả mạo danh tính, lừa đảo qua mạng đã bắt nguồn từ việc người dùng tự công khai thông tin cá nhân như giấy tờ tùy thân, mã vé, sao kê ngân hàng trên mạng xã hội. Với ứng dụng VNeID ngày càng tích hợp sâu vào đời sống số, rủi ro càng lớn nếu người dùng không ý thức bảo mật thông tin cá nhân.

Theo thống kê của Bộ Công an, năm 2024 đã phát hiện hơn 6.000 vụ lừa đảo mạo danh cá nhân với tổng thiệt hại lên tới hơn 12.000 tỷ đồng, trong đó nhiều trường hợp xuất phát từ việc lộ lọt thông tin cá nhân trên mạng.

Ngoài nguy cơ bị lừa đảo tài chính, việc chia sẻ ảnh CCCD còn tạo điều kiện cho các đối tượng xấu lợi dụng trong các hoạt động phạm pháp như đăng ký mã số thuế ảo, hợp thức hóa các công ty ma, hoặc sử dụng thông tin để thực hiện các giao dịch bất hợp pháp.

Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, CCCD điện tử và VNeID ngày càng được sử dụng rộng rãi trong các giao dịch hành chính, tài chính, y tế, giáo dục…, việc lộ thông tin cá nhân sẽ gây hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và an toàn của người dân.

Cảnh báo an ninh mạng và lời khuyên bảo vệ người dùng

Trước thực trạng trên, các chuyên gia và cơ quan chức năng đã liên tục lên tiếng cảnh báo người dân cần tỉnh táo khi sử dụng mạng xã hội, đặc biệt là khi chia sẻ hình ảnh CCCD hoặc các giấy tờ cá nhân khác. Hình ảnh CCCD nếu không được che kỹ có thể bị khai thác bằng công nghệ nhận diện hình ảnh, AI để trích xuất địa chỉ, số định danh, từ đó xây dựng hồ sơ giả, phục vụ hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Chuyên gia khuyến cáo người dân tuyệt đối không đăng tải hình ảnh căn cước công dân, bằng lái xe, thẻ ngân hàng… lên mạng xã hội. Nếu buộc phải chia sẻ, cần che chắn kỹ các thông tin quan trọng như số định danh, địa chỉ, mã QR. Đồng thời, nên kiểm tra cài đặt quyền riêng tư và cảnh giác với những liên hệ bất thường có thể xảy ra sau khi thông tin bị lộ.

Bộ Công an cũng đã đưa ra khuyến cáo chính thức: Người dân chỉ nên cài đặt ứng dụng VNeID từ nguồn chính thống trên App Store (đối với iOS) và CH Play (đối với Android), tuyệt đối không tải các ứng dụng lạ, độc hại có thể giả mạo VNeID để đánh cắp thông tin cá nhân. Khi sử dụng ứng dụng, cần đặt mật khẩu mạnh, thay đổi định kỳ, không chia sẻ thông tin tài khoản cho người khác và chú ý bảo mật thiết bị di động đang sử dụng ứng dụng định danh điện tử.

Ngoài ra, trong trường hợp mất thiết bị có cài đặt VNeID, người dùng cần nhanh chóng yêu cầu khóa tạm thời tài khoản qua trang thông tin Định danh điện tử Quốc gia hoặc liên hệ cơ quan công an để được hỗ trợ. Việc xuất trình thông tin trên VNeID cũng cần được kiểm soát chặt chẽ, chỉ cung cấp khi thực sự cần thiết và cho đúng đối tượng có thẩm quyền.

Hệ sinh thái an ninh mạng: Giải pháp bảo vệ toàn diện trong kỷ nguyên số

Bên cạnh các biện pháp cá nhân, các chuyên gia nhấn mạnh việc xây dựng một hệ sinh thái an ninh mạng toàn diện là yêu cầu cấp bách trong bối cảnh tấn công mạng ngày càng gia tăng về số lượng và mức độ tinh vi. Theo Thượng tá Lê Xuân Thủy - Giám đốc Trung tâm An ninh mạng quốc gia, trong 6 tháng đầu năm, hệ thống giám sát tiếp tục ghi nhận nhiều cuộc tấn công mạng, đặc biệt hình thức tấn công mã hóa dữ liệu (ransomware) là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với an ninh mạng tại Việt Nam và toàn cầu. Mặc dù tỷ lệ các cuộc tấn công có chủ đích (APT) giảm nhẹ so với trước nhưng ngày càng phức tạp hơn và sử dụng những kỹ thuật tinh vi hơn.

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp và tổ chức tại Việt Nam chưa trang bị đầy đủ giải pháp công nghệ và nhân sự chuyên trách để ứng phó sự cố an ninh mạng. Do đó, các chuyên gia nhấn mạnh cần có một hệ sinh thái an ninh mạng với các sản phẩm, dịch vụ phối hợp đồng bộ, giúp nâng cao hiệu quả phát hiện, phòng ngừa và phản ứng sự cố. Hệ sinh thái này phải tích hợp công nghệ, quy trình và con người, đồng thời có khả năng mở rộng đa nền tảng, đa đám mây, đáp ứng nhu cầu bảo mật đa dạng của các tổ chức.

Việt Nam đang có nhiều doanh nghiệp công nghệ phát triển hệ sinh thái an ninh mạng với bộ giải pháp ứng dụng trí tuệ nhân tạo nhằm bảo vệ hiệu quả, tiết kiệm chi phí vận hành. Việc phát triển và ứng dụng các hệ sinh thái này sẽ góp phần bảo vệ dữ liệu cá nhân, tài sản số và đảm bảo an toàn cho môi trường số ngày càng phức tạp.

Trào lưu khoe ảnh CCCD, quê quán mới trên VNeID là minh chứng cho sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số và nhu cầu thể hiện bản thân trên mạng xã hội. Tuy nhiên, trong bối cảnh tội phạm công nghệ ngày càng tinh vi, mỗi người cần nâng cao ý thức bảo mật, chủ động bảo vệ dữ liệu cá nhân và tuân thủ các khuyến cáo của cơ quan chức năng. Đồng thời, việc xây dựng hệ sinh thái an ninh mạng toàn diện là giải pháp căn cơ, góp phần bảo vệ an toàn cho người dân, doanh nghiệp và xã hội trong quá trình chuyển đổi số quốc gia.