[Nhân dân hạnh phúc – cốt lõi trong hành trình đưa Thủ đô bứt phá] Bài 3: Giải quyết thách thức, xây dựng đô thị hạnh phúc

Để mỗi người đều cảm nhận “Hà Nội là ngôi nhà lớn của mình”

Như GS.TS Phùng Hữu Phú - nguyên Ủy viên T.Ư Đảng, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận T.Ư, nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội đã thẳng thắn chỉ ra: “Hạnh phúc không phải khái niệm trừu tượng, mà bắt đầu từ những điều nhỏ nhất trong đời sống thường nhật, không khí trong lành, đường không ngập úng, giao thông bớt ùn tắc, bữa ăn bảo đảm an toàn thực phẩm... Khi những điều ấy được giải quyết, mới có thể nâng cao phúc lợi xã hội, cải thiện nhà ở, chăm lo giáo dục, y tế và chất lượng sống toàn diện”. Từ thực tế cho thấy, Hà Nội có những thay đổi lớn với diện mạo đô thị ngày càng hiện đại, văn minh, nhưng cũng còn không ít thách thức, khó khăn đang đặt ra trên hành trình đạt những mục tiêu phát triển cao hơn trong giai đoạn mới.

Giải quyết dứt điểm các vấn đề tồn tại nhiều năm của Thủ đô: ùn tắc giao thông; trật tự đô thị, xanh, sạch đẹp, văn minh, vệ sinh; ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí và cuối cùng là vấn đề ngập úng ở đô thị và ven đô như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh tại các cuộc làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội luôn là vấn đề được quan tâm. Nhìn lại thời gian qua có thể thấy, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Thường trực Thành ủy và nỗ lực chung của cả hệ thống chính trị, Hà Nội đã đạt được nhiều kết quả nổi bật: từ việc hồi sinh sông hồ, mở rộng không gian cây xanh, đến triển khai lộ trình giao thông sạch. Trong đó, TP đã triển khai hàng loạt chương trình cải tạo, chỉnh trang đô thị gắn với bảo vệ môi trường. Hệ thống công viên, vườn hoa, cây xanh liên tục được đầu tư nâng cấp, mở rộng, tạo ra những không gian công cộng hiện đại, văn minh, phục vụ đời sống tinh thần của người dân (TP đã cải tạo, xây mới 10 công viên, 60 vườn hoa, và một điểm nhấn mang nhiều ý nghĩa, thu hút sự quan tâm của cả cộng đồng). Nhiều tuyến phố đã trở thành “biểu tượng xanh” của Thủ đô, nơi người dân có thể tự hào giới thiệu với bạn bè, du khách quốc tế. Điểm nhấn quan trọng nữa là chiến lược phát triển giao thông xanh, nhiệm kỳ qua TP Hà Nội đã đưa vào hoạt động các tuyến xe buýt điện, taxi điện, đồng thời thí điểm hệ thống xe đạp công cộng tại nhiều khu vực nội thành. Các tuyến metro, đường sắt đô thị dù còn chậm tiến độ cũng đang được thúc đẩy mạnh mẽ, với kỳ vọng sẽ giảm áp lực phương tiện cá nhân và cải thiện chất lượng không khí. Những thành quả này không chỉ làm thay đổi diện mạo đô thị mà còn khẳng định khát vọng xây dựng Thủ đô xanh - sạch - văn minh - hiện đại, xứng đáng là nơi đáng sống.

Chất lượng môi trường Thủ đô cũng đang có những chuyển biến lớn. Thành phố đã đưa vào vận hành 2 nhà máy điện rác tại Sóc Sơn, Sơn Tây và Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá. Thành phố đang tích cực thực hiện Đề án phục hồi chất lượng nước 4 sông nội đô (Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ, Sét); xử lý ô nhiễm, từng bước cải thiện chất lượng nước tại 90 hồ nội thành và 44 hồ ngoại thành... Triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm chống úng ngập khu vực nội thành; Đề án bảo vệ môi trường lưu vực sông Nhuệ - Đáy; Đề án kiểm soát ô nhiễm sông Cầu Bây - Bắc Hưng Hải… Đặc biệt, dự án cải tạo sông Tô Lịch dẫn nước từ sông Hồng, hồ Tây, kết hợp hệ thống xử lý nước thải tập trung là minh chứng rõ nét cho nỗ lực “đánh thức” giá trị xanh tưởng chừng đã mất. Đây không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là hành động thể hiện quyết tâm gìn giữ “hồn cốt” Thủ đô, gắn môi trường sống với di sản văn hóa. Bằng việc bổ cập nước từ hồ Tây và chính nguồn nước đã qua xử lý đạt chuẩn từ Nhà máy Yên Xá, sông Tô Lịch không còn là một dòng nước tù đọng. Sự thay đổi không chỉ dừng lại ở cảm quan, quan trọng hơn cả, dự án đã lan tỏa một cảm hứng xã hội mạnh mẽ. Người dân bắt đầu thay đổi nhận thức và hành động, họ coi dòng sông là một phần không gian sống của mình, cùng nhau gìn giữ sự sạch sẽ và tận hưởng những giá trị mà nó mang lại.

Để một ngày không xa, người dân và du khách đến Hà Nội sẽ không chỉ nhớ về Hồ Gươm, hồ Tây, mà còn có thể thảnh thơi dạo bước bên dòng Tô Lịch trong xanh, lắng nghe nhịp thở của một Thủ đô đang vươn mình mạnh mẽ, hài hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển bền vững, tại kỳ họp thứ 27 vừa qua, HĐND TP Hà Nội đã thông qua chủ trương phê duyệt Dự án cải tạo chỉnh trang, tái thiết công viên tuyến 2 bên sông Tô Lịch. Dự án hoàn thành sẽ mở ra một không gian mới, một “dải lụa xanh” trong lòng thành phố, không chỉ góp phần bảo vệ môi trường, sẽ đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí, nghỉ ngơi, sinh hoạt cộng đồng của Nhân dân và thúc đẩy phát triển văn hóa, thương mại, dịch vụ, du lịch tại đây.

Như KTS Phạm Thanh Tùng (Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam) đã nhận định, hạnh phúc ở đây không nằm ở ngôi nhà to hay tiện nghi vật chất, mà ở môi trường sống an toàn, trong lành, giao thông thuận tiện, người dân được tiếp cận dịch vụ dễ dàng. “Một đô thị thì không thể cào bằng được, có những người rất giàu nhưng cũng có những người còn khó khăn, có doanh nghiệp lớn và có những cán bộ, công chức sống bằng lương với mức sống trung bình… Nhưng điều quan trọng là Hà Nội phải trở thành nơi cư trú, để mọi người dân sống ở Hà Nội đều cảm nhận Hà Nội là ngôi nhà lớn của mình, để đi đâu cũng muốn quay về” - KTS Phạm Thanh Tùng nói. Góp phần vào nâng cáo chất lượng môi trường sống, bên cạnh các giải pháp về quản lý nhà nước, ý thức của cơ quan, đơn vị và sự tham gia của toàn thể người dân đóng vai trò rất quan trọng.

Khi Hà Nội phát động phong trào thi đua sáng – xanh - sạch - đẹp đã thu hút sự vào cuộc tích cực của người dân, hướng tới mục tiêu làm cho môi trường sống của TP trong lành hơn, nâng cao chất lượng cuộc sống, góp phần xây dựng Hà Nội trở thành một Thành phố đáng sống. Từ đó, hướng tới việc tạo dựng một Thủ đô Hà Nội không chỉ hiện đại mà còn gắn liền với giá trị bền vững và thân thiện với môi trường. Các chương trình "Cuối tuần xanh", mô hình phân loại rác tại nguồn, các chiến dịch "Hồi sinh sông hồ Hà Nội", "Ven hồ không rác", "Cây xanh - Hơi thở Hà Nội”, “Đường hoa tự quản”, “Ngõ phố văn minh”... đã tác động mạnh mẽ đến thói quen, hành vi của người dân. Dần dần, ý thức cộng đồng đã thay đổi: từ chỗ thờ ơ, phó mặc cho chính quyền, người dân nay đã chủ động tham gia, đồng hành cùng chính quyền trong việc xây dựng môi trường sống trong lành. Người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà đã trở thành chủ thể tham gia, trực tiếp trồng cây, chăm hoa, giữ gìn vệ sinh môi trường, góp phần tạo nên hình ảnh một Thủ đô thân thiện, văn minh. Không gian xanh không chỉ là công viên lớn, các dự án nghìn tỷ, mà còn hiện diện trong từng gốc cây, từng thói quen nhỏ hàng ngày. Từ những tuyến phố tự quản, những con ngõ tràn ngập hoa giấy, đến các khu dân cư “xanh - sạch - đẹp” được duy trì bằng bàn tay của chính người dân, có thể thấy sức mạnh cộng đồng chính là chìa khóa mở rộng không gian xanh.

Đột phá để kiến tạo đô thị hạnh phúc

Trong một hành trình phát triển mới, TP sẽ tiếp tục tập trung xây dựng một Thủ đô xanh, thông minh, đáng sống, kiến tạo đô thị hạnh phúc. Quán triệt sâu sắc phương châm hành động mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo tại Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025 - 2030: “Hà Nội đã nói là làm - làm nhanh, làm đúng, làm hiệu quả, làm đến cùng”, trong Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII, TP đặt quyết tâm giải quyết dứt điểm 4 vấn đề tồn đọng và cấp bách cần giải quyết, gồm: Ùn tắc giao thông; trật tự đô thị, xanh, sạch, đẹp, văn minh, vệ sinh; ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí và ngập úng ở đô thị và vùng ven đô.

Trong đó, một trong ba khâu đột phá được Đảng bộ TP xác định là đột phá về hạ tầng, đây không chỉ là yêu cầu phát triển mà còn là đòi hỏi để nâng cao chất lượng sống của người dân. Cụ thể, phát triển hệ thống hạ tầng hiện đại, thông minh và kết nối: đầu tư hệ thống giao thông đồng bộ, kết nối đa dạng với tầm nhìn dài hạn về mạng lưới giao thông tích hợp liên vùng, quốc tế, các tuyến đường cao tốc, đường quốc lộ, đường vành đai, các nút giao thông cửa ngõ, hệ thống cầu qua sông Hồng, sông Đuống, đường sắt đô thị kết nối đô thị vệ tinh với vùng trung tâm và các tỉnh lân cận; hệ thống logistics liên kết các hành lang, vành đai kinh tế. Phát triển đô thị theo định hướng giao thông (TOD) và khai thác, phát triển không gian ngầm. Xây dựng hạ tầng số, hạ tầng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đồng bộ, hiện đại; liên thông các cơ sở dữ liệu lớn về: Quy hoạch, dân cư, y tế, văn hóa, giáo dục, bảo hiểm, đất đai, nhà ở… tạo nền tảng phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh của Thủ đô trong kỷ nguyên số.

Nhiều giải pháp cũng đã được Đảng bộ TP xác định, như phát triển hài hòa giữa kinh tế - xã hội với bảo vệ môi trường và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Thành phố ưu tiên bảo vệ môi trường, tăng diện tích cây xanh, mặt nước; xây dựng hành lang, nêm xanh theo quy hoạch, giảm phát thải khí nhà kính, tham gia thị trường carbon, tiến tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050; xử lý triệt để ô nhiễm, cải thiện chất lượng không khí nội đô; thực hiện vùng phát thải thấp...

Trong giai đoạn phát triển mới, liên quan đến vấn đề ô nhiễm không khí, các dòng sông, lãnh đạo TP cũng cho biết, Hà Nội tiếp tục để hồi sinh các dòng sông, đây là vấn đề lớn, không chỉ giải quyết trong ngày một ngày hai, mà cần nguồn lực rất lớn, bên cạnh quyết tâm cao của thành phố. Cụ thể, sau sông Tô Lịch, thành phố đặt mục tiêu trước hết là hồi sinh các dòng sông nội đô như sông Lừ, sông Sét, sông Kim Ngưu. Trong Báo cáo Chính trị, Đảng bộ TP cũng đã nêu rõ sẽ phối hợp với các địa phương để tập trung giải quyết, xử lý ô nhiễm các dòng sông liên quan đến nhiều địa phương như sông Đáy, sông Nhuệ, Bắc Hưng Hải. Đối với giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí, TP đã xác định rõ nguyên nhân để xử lý quyết liệt vấn đề này. Ô nhiễm không khí từ nhiều nguồn khác nhau, mỗi một nguồn, TP sẽ có những giải pháp phù hợp; phối hợp với các chuyên gia, nhà khoa học quốc tế để giải quyết vấn đề này…

Với mục tiêu đến năm 2030, Hà Nội là Thủ đô “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, xanh, thông minh, việc thực hiện hiệu quả các đồ án quy hoạch với “tầm nhìn mới - tư duy mới toàn cầu, tư duy Thủ đô và hành động Hà Nội” có ý nghĩa rất quan trọng để hiện thực những mục tiêu Nghị quyết Đại hội lần thứ XVIII Đảng bộ TP Hà Nội đã đề ra. Hà Nội cũng đang đứng trước những cơ hội và thách thức để hiện thực hoá tầm nhìn và tư duy mới trong quy hoạch Thủ đô, xây dựng Hà Nội trở thành đô thị hiện đại, thông minh, kết nối và hạnh phúc. Theo các chuyên gia, để Hà Nội phát triển bền vững, hiện đại và hạnh phúc, cần hoàn thiện phương thức quản lý và tổ chức không gian đô thị, lấy con người và hạ tầng làm trọng tâm, phát huy bản sắc văn hóa để hình thành bản lĩnh và sức sống của Thủ đô. Để thực hiện được nhiệm vụ, giải quyết được những vấn đề đặt ra, song song với hoàn thiện thể chế, phải hoàn thiện quy hoạch bảo đảm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới, thực sự kiến tạo một đô thị hạnh phúc, giải quyết thách thức và nâng cao chất lượng sống của người dân.

Còn nữa