Đây là chia sẻ của các chuyên gia, nhà quản lý tại hội nghị trực tuyến “Triển khai công tác phòng chống đói, rét cho đàn vật nuôi vụ Đông Xuân 2021 – 2022 các tỉnh Trung du miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ” do Bộ NN&PTNT tổ chức ngày 14/12.
Vật nuôi thiệt hại do đói, rét giảm rõ rệt
Theo rà soát của Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), đàn gia súc ăn cỏ của 20 tỉnh khu vực Trung du miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ thường xuyên chịu ảnh hưởng của rét đậm, rét hại. Số lượng đàn gia súc ăn cỏ có nguy cơ cao bị ảnh hưởng gồm: Đàn trâu 1,89 triệu con; đàn bò 2,19 triệu con; đàn ngựa 49,58 nghìn con; đàn dê 2,65 triệu con, chiếm tỷ lệ lần lượt là 81,08%; 36,61%; 97,32% và 44,03% tổng đàn trâu, bò, ngựa, dê của cả nước.
| Toàn cảnh hội nghị. |
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến chỉ rõ, rét đậm, rét hại xảy ra ở vụ Đông Xuân hàng năm là một trong những nguyên nhân làm ảnh hưởng lớn đến tổng đàn vật nuôi, đặc biệt ở khu vực Trung du miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ. Nguyên nhân gia súc, gia cầm chết do bị đói, rét kéo dài, nhiệt độ xuống thấp kèm theo điều kiện về chuồng trại, vệ sinh môi trường không tốt làm phát sinh dịch bệnh. Đối tượng gia súc bị chết rét chủ yếu là trâu, bò già yếu, bê nghé non ở các hộ gia đình nghèo, cận nghèo không có điều kiện tốt về chuồng trại, dự trữ thức ăn.
Vào vụ Đông Xuân năm 2007 - 2008 rét đậm, rét hại kéo dài liên tục trong 34 ngày gây thiệt hại trên 200.000 gia súc chủ yếu là trâu, bò; vụ Đông - Xuân năm 2010 - 2011 số gia súc thiệt hại gần 100.000 con; năm 2011 - 2012 thiệt hại 5.887 con gia súc.
Rút kinh nghiệm từ các đợt rét Đông Xuân trước đó, Bộ NN&PTNT cùng với UBND cấp tỉnh các địa phương đã chỉ đạo cơ quan tham mưu chủ động trong công tác chỉ đạo phòng chống đói, rét cho đàn gia súc gia cầm, đặc biệt là gia súc ăn cỏ, nhằm tránh những thiệt hại cho người chăn nuôi.
TS Nguyễn Thị Liên Hương - đại diện Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (Bộ NN&PTNT) cho biết, Trung tâm đã hỗ trợ người dân trồng, chế biến thức ăn, trong giai đoạn 2016 - 2020, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đang chủ trì và quản lý 27 dự án, trong đó có 9 dự án về đại gia súc. Các dự án đã chuyển giao những tiến bộ kỹ thuật về giống, dinh dưỡng thức ăn, phòng trừ dịch bệnh, quy trình chăm sóc nuôi dưỡng đảm bảo các yêu cầu về chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.
Theo TS Nguyễn Thị Liên Hương, chuyển biến lớn nhất đó là ý thức của người chăn nuôi về công tác phòng chống đói, rét cho vật nuôi ngày càng được nâng cao. Góp phần từng bước chuyển đổi phương thức chăn nuôi phân tán, nhỏ lẻ, quảng canh sang chăn nuôi gia trại, trang trại với quy mô phù hợp và phát huy những lợi thế của từng vùng miền.
Bên cạnh đó, một số tỉnh đã ban hành kế hoạch, chủ động dự trữ nguồn kinh phí cho công tác phòng chống đói, rét cho gia súc. Thành lập các ban chỉ đạo phòng chống đói, rét cho cây trồng, vật nuôi từ cấp tỉnh đến cấp huyện, xã. Triển khai những chính sách hỗ trợ kinh phí trực tiếp, hoặc thông qua các dự án triển khai ở địa phương cho người chăn nuôi nhằm củng cố chuồng trại đảm bảo chống rét cho gia súc.
Với việc chủ động thực hiện đồng bộ giải pháp từ trung ương đến địa phương, số lượng gia súc, gia cầm bị chết do rét đậm, rét hại đã giảm rõ rệt. Vụ Đông Xuân 2020 - 2021 mặc dù rét đậm, rét hại kéo dài, nhưng số gia súc, gia cầm bị thiệt hại giảm xuống chỉ còn 2.271 gia cầm và 335 con gia súc.
Không chủ quan
Tuy nhiên, theo dự báo của Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia, vụ Đông Xuân năm 2021 - 2022 có thể xảy ra nhiều đợt rét đậm, rét hại kéo dài. Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi Tống Xuân Chinh cho rằng, các địa phương không được chủ quan, lơi là trong chăm sóc nuôi dưỡng, quản lý vật nuôi trước, trong và sau rét đậm, rét hại. Địa phương theo dõi chặt chẽ và thông tin kịp thời về tình hình diễn biến của thời tiết khí hậu, đặc biệt là những đợt rét đậm, rét hại để chủ động phòng chống đói, rét cho gia súc kịp thời. Vận động người chăn nuôi không thả rông gia súc và cho gia súc làm việc khi nhiệt độ xuống dưới 10 độ C.
Hướng dẫn người dân thu gom phụ phẩm nông nghiệp có sẵn tại địa phương như rơm rạ, cây ngô… dự trữ, chế biến làm thức ăn cho gia súc. Địa phương chuyển diện tích sản xuất lương thực kém hiệu quả sang trồng cây thức ăn gia súc. Mở rộng diện tích trồng cỏ, ngô sinh khối, ngô vụ Đông để làm thức ăn cho gia súc ăn cỏ và phổ biến nhanh các giống cỏ năng suất cao, chịu hạn, chịu rét, chịu sương muối tốt để người chăn nuôi gieo trồng.
Sau khi kết thúc từng đợt rét cần khẩn trương vệ sinh chuồng trại, cho trâu bò thích nghi dần với khí hậu ngoài chuồng nuôi, phòng chống bùng phát dịch bệnh.
Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Lào Cai Lê Tân Phong cho biết, Sở đã thành lập các đoàn kiểm tra, trên cơ sở đó để chủ động nắm tình hình. Các đoàn kiểm tra đã phân vùng có nguy cơ theo 3 cấp, đồng thời rà soát phương án ứng phó, trong tình trạng khẩn cấp sẽ chỉ đạo tập trung cùng với nguồn lực. Đến nay, Lào Cai cơ bản chủ động được tình hình và chủ động được tình huống có thể xảy ra.
Qua rà soát cho thấy, đàn trâu, bò của tỉnh giảm 10% so với năm ngoái, còn 130.000 con. Giảm số lượng nhưng sản lượng trâu, bò tăng, cho thấy việc chuyển dịch lớn trong chăn nuôi. Trước đây, chăn nuôi trâu bò phục vụ chủ yếu cho sản xuất nay chuyển sang sản xuất hàng hóa, người dân chủ động lớn trong chuồng trại, thức ăn.
Cục Phó Cục Chăn nuôi Tống Xuân Chinh đề nghị, các tỉnh, TP thành lập đoàn công tác xuống những địa phương trong tỉnh kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn người chăn nuôi chủ động củng cố, che chắn chuồng trại đảm bảo giữ ấm cho gia súc, từng bước thực hiện không thả rông gia súc, dự trữ thức ăn thô xanh cũng như bổ sung thêm thức ăn tinh để tăng sức đề kháng cho gia súc, đồng thời thực hiện tiêm phòng đầy đủ cho đàn vật nuôi. Các địa phương chủ động sử dụng ngân sách dự phòng để phục vụ kịp thời công tác phòng, chống đói, rét cho vật nuôi; hỗ trợ vật tư, kinh phí cho những hộ chăn nuôi nghèo, hộ gia đình chính sách, hộ đồng bào dân tộc thiểu số để gia cố, che chắn chuồng trại và mua thức ăn bổ sung cho vật nuôi.
