NHNN hạ lãi suất: Khó có thể ảnh hưởng lớn đến nhu cầu tín dụng

Phản ánh áp lực giải ngân vốn ngày càng lớn nhằm đáp ứng nhu cầu phục hồi của nền kinh tế

Quyết định số 1123/QĐ-NHNN ngày 16/6/2023 về lãi suất tái cấp vốn, lãi suất tái chiết khấu, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với các tổ chức tín dụng (TCTD).

Theo đó, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với TCTD giảm từ mức 5,5%/năm xuống 5%/năm; lãi suất tái cấp vốn giảm từ mức 5,0%/năm xuống 4,5%/năm; lãi suất tái chiết khấu giảm từ mức 3,5%/năm xuống 3,0%/năm.

Quyết định số 1124/QĐ-NHNN ngày 16/6/2023 về mức lãi suất tối đa đối với tiền gửi bằng đồng Việt Nam (VND) của tổ chức, cá nhân tại TCTD theo quy định tại Thông tư số 07/2014/TT-NHNN ngày 17/3/2014.

Theo đó, lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng giữ nguyên ở mức 0,5%/năm; lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng giảm từ mức 5,0%/năm xuống 4,75%/năm, riêng lãi suất tối đa đối với tiền gửi bằng VND tại Quỹ Tín dụng nhân dân, Tổ chức tài chính vi mô giảm từ mức 5,5%/năm xuống 5,25%/năm; lãi suất tiền gửi có kỳ hạn từ 6 tháng trở lên do TCTD ấn định trên cơ sở cung - cầu vốn thị trường.

Quyết định số 1125/QĐ-NHNN ngày 16/6/2023 về mức lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND của TCTD đối với khách hàng vay để đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ một số lĩnh vực, ngành kinh tế theo quy định tại Thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016.

Theo đó, lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND của TCTD đối với khách hàng vay để đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ một số lĩnh vực, ngành kinh tế giảm từ mức 4,5%/năm xuống 4,0%/năm; riêng lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND của Quỹ tín dụng nhân dân và Tổ chức tài chính vi mô đối với các nhu cầu vốn này giảm từ mức 5,5%/năm xuống 5,0%/năm.

Việc NHNN ngay lập tức giảm lãi suất điều hành sau khi Fed ngừng tăng lãi suất lần đầu tiên kể từ tháng 3/2022, không chỉ cho thấy sự linh hoạt trong việc điều hành chính sách tiền tệ, mà còn phản ánh áp lực giải ngân vốn ngày càng lớn nhằm đáp ứng nhu cầu phục hồi của nền kinh tế.

Ngay sau khi Fed ngừng tăng lãi suất, NHNN công bố giảm lãi suất điều hành, lần giảm thứ hai trong vòng một tháng và là lần giảm thứ tư kể từ tháng 3 đến nay. Đợt này giảm 50 điểm cơ bản của một số loại lãi suất (như tái cấp vốn, tái chiết khấu,…), còn trần lãi suất huy động, một trong những loại lãi suất điều hành quan trọng nhất, chỉ giảm 25 điểm cơ bản, xuống mức 4,75%/năm.

Động thái giảm lãi suất lần này được NHNN lý giải đặt trong bối cảnh trong 5 tháng đầu năm, nhiều chỉ số kinh tế tăng thấp hơn cùng kỳ phản ánh tác động tiêu cực từ cầu nước ngoài suy giảm mạnh và những khó khăn nội tại của nền kinh tế.

Còn lạm phát cũng trở nên “dễ thở” hơn khi lạm phát (so với cùng kỳ) giảm xuống 2,43% trong tháng 5 từ mức 4,89% trong tháng 1 (giảm liên tiếp trong tháng 3, tháng 4 và gần như không thay đổi trong tháng 5). Tương tự, lạm phát cơ bản cũng giảm xuống mức 4,54% trong tháng 5. Điều này khiến cơ quan quản lý nhận định lạm phát bình quân cả năm 2023 về mức 4,5% là tương đối khả thi.

Một Phó tổng giám đốc ngân hàng TMCP không tham gia kênh trái phiếu doanh nghiệp và có dư nợ lĩnh vực bất động sản thấp, đánh giá rằng hiện giờ ngân hàng ông có “quyền” lựa chọn khách hàng tốt để cho vay, đồng thời cũng phải thận trọng để “tránh” những khách hàng muốn vay chỉ để đảo nợ. Tính đến tháng 5, tín dụng tại nhà băng này vẫn tăng trưởng ở mức khá thấp.

Khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế suy giảm, doanh nghiệp, người dân hạn chế đi vay để sản xuất kinh doanh, tiêu dùng. Từ phía NHNN, thông cáo phát đi lần này tập trung lý giải nhiều hơn về việc giảm lãi suất điều hành là nhằm hỗ trợ cho sự phục hồi của nền kinh tế.

Không loại trừ khả năng cắt giảm lãi suất chính sách nhiều hơn trong quý thứ ba nếu tăng trưởng kinh tế vẫn yếu

Trong văn bản của NHNN có ghi rõ trong việc giảm trần lãi suất cho vay ngắn hạn bằng tiền đồng của Tổ chức tín dụng lần này tạo điều kiện để doanh nghiệp và người dân có thể tiếp cận nguồn vốn vay chi phí thấp để phục vụ sản xuất, kinh doanh trong các lĩnh vực ưu tiên, các lĩnh vực trọng yếu là động lực cho tăng trưởng kinh tế theo đúng chủ trương của Chính phủ.

Theo các chuyên gia của Tập đoàn Maybank (Maybank IBG), không loại trừ khả năng cắt giảm lãi suất chính sách nhiều hơn trong quý thứ ba nếu tăng trưởng kinh tế vẫn yếu. Nền kinh tế đang giảm tốc nhanh chóng, lạm phát vừa phải và tăng trưởng tín dụng thấp có thể xảy ra. Các yếu tố này chính là chất xúc tác cho việc cắt giảm lãi suất. Trong đó, những kết quả báo hiệu những khó khăn của nền kinh tế, như xuất khẩu giảm mạnh -12,2% trong 5 tháng đầu 2023 so với một năm trước, đánh vào nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào thương mại, độ mở lớn.

Chuyên gia kinh tế Brian Lee Shun Rong và kinh tế gia trưởng của Maybank IBG - Chua Hak Bin cho rằng, mức độ khẩn cấp trong mục tiêu phải cắt giảm lãi suất điều hành của NHNN thể hiện trước khi GDP quý 2 được công bố vào ngày 29/6, cho thấy tăng trưởng vẫn yếu trong quý 2 (dự báo của Maybank là +3%).

Lạm phát toàn phần là +2,4% trong tháng 5, mức thấp nhất kể từ tháng 3/2022. Lạm phát trung bình +3,6% trong 5 tháng đầu 2023, thấp hơn nhiều so với mức 4,5% theo mục tiêu phải ổn định mà NHNN theo đuổi.

Đáng chú ý, tăng trưởng tín dụng chỉ +3,17% trong 5 tháng đầu năm (so với cuối năm 2022), thấp hơn nhiều hơn +8% cùng kỳ năm trước và mục tiêu của NHNN là 14-15% cho cả năm năm. Chi phí đi vay đã giảm nhẹ kể từ cuối năm 2022 nhưng vẫn ở mức cao. Lãi suất cho vay bình quân (vay mới + vay cũ) vào khoảng 12,5% mỗi năm, thấp hơn -2,2% điểm so với cuối năm 2022 nhưng vẫn cao hơn +2% điểm so với năm 2019. Lãi suất cho vay bình quân đối với khoản vay mới quanh mức 9%, giảm -0,9 điểm % so với cuối năm 2022.

Tuy vậy, các chuyên gia đánh giá việc cắt giảm lãi suất của NHNN sẽ làm giảm chi phí đi vay, nhưng khó có thể có tác động ảnh hưởng lớn đến nhu cầu tín dụng.

Cũng theo các chuyên gia kinh tế của Maybank IBG, không loại trừ khả năng cắt giảm lãi suất chính sách nhiều hơn trong quý 3, vì những cơn gió ngược vẫn dai dẳng trong nền kinh tế trong khi lạm phát vẫn ở dưới mức mục tiêu.

Sự suy yếu của xuất khẩu có thể sẽ tiếp tục do nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc vẫn phục hồi không đủ để bù đắp nhu cầu ảm đạm của Hoa Kỳ và EU. Các nhà phát triển tiếp tục phải đối mặt với áp lực tài chính với trái phiếu đáng kể đáo hạn trong quý 3. Các biện pháp hỗ trợ của Chính phủ sẽ giúp dễ dàng tái cấp vốn áp lực và giảm nguy cơ hạ cánh cứng, nhưng không có khả năng loại bỏ hoàn toàn căng thẳng tài chính. Những cơn gió ngược vẫn ngược chiều hôm nay, mạnh mẽ hơn vào ngày mai.

Các chuyên gia nhắc lại hiệu lực từ ngày 19/6, lãi suất tái cấp vốn và chiết khấu sẽ chỉ cao hơn 50 điểm cơ bản so với mức thấp của đại dịch mức thấp, trong khi giới hạn lãi suất tiền gửi từ 1-6 tháng cao hơn 75 điểm cơ bản so với mức thấp trong đại dịch.

Các chuyên gia kỳ vọng NHNN sẽ hạ trần lãi suất huy động thêm một lần nữa. Khả năng sẽ là 25bps trong vòng 3 tháng tới trong khi giữ nguyên các tỷ lệ chính sách khác. Điều đó sẽ là chìa khóa để xem liệu áp lực tỷ giá có quay trở lại hay không, với điều kiện là Cục Dự trữ liên bang Mỹ vẫn chưa hoàn thành việc tăng lãi suất của mình.