Niềm tin kinh doanh là động lực hút doanh nghiệp nước ngoài đầu tư

Kỳ vọng về môi trường kinh doanh

Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) vừa công bố báo cáo Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) quý III/2024. Báo cáo phản ánh tín hiệu tích cực trong tâm lý kinh doanh dù vẫn còn những thách thức kinh tế do hậu quả của bão Yagi và những rào cản trong vận hành doanh nghiệp. Chỉ số BCI đã tăng đáng kể, từ 45,1 điểm trong quý III/2023 lên 52 điểm quý III/2024, đánh dấu sự phục hồi mạnh mẽ trong một năm đầy biến động trước các yếu tố ngoại cảnh.

BCI được thực hiện bởi Decision Lab nhằm thu thập và phân tích thông tin từ mạng lưới 1.400 thành viên của Hiệp hội. Báo cáo hàng quý đóng vai trò như một thước đo đánh giá của các doanh nghiệp châu Âu đang hoạt động tại Việt Nam, nhằm cung cấp những thông tin kịp thời về bối cảnh kinh doanh tại một trong những thị trường năng động nhất Đông Nam Á. BCI đưa ra góc nhìn đa chiều về các điều kiện hiện tại và kỳ vọng trong tương lai đối với nền kinh tế, từ đó, giúp các doanh nghiệp đưa ra quyết định chiến lược và vận động chính sách.

Theo Chủ tịch EuroCham Bruno Jaspaert, siêu bão Yagi đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hạ tầng và nông nghiệp tại miền Bắc Việt Nam. Chính phủ dự báo GDP giảm 0,15% trong năm nay, với tổng thiệt hại ước tính lên tới 1,63 tỷ USD. Tuy nhiên, trong cuộc khảo sát doanh nghiệp gần đây nhất của EuroCham, được thực hiện từ ngày 12 - 25/9, sau khi cơn bão xảy ra, gần một nửa (47,4%) tin rằng tình hình kinh tế vĩ mô sẽ có sự cải thiện trong quý tới. Thêm vào đó, triển vọng dài hạn vẫn ở mức cao, với 69,3% kỳ vọng về môi trường kinh doanh thuận lợi trong vòng 5 năm tới.

Góc nhìn tích cực này càng được củng cố với 67% doanh nghiệp châu Âu khuyến nghị Việt Nam là điểm đến đầu tư hấp dẫn mặc dù vẫn còn một số thách thức nhất định.

Chủ tịch EuroCham Bruno Jaspaert cho biết, bất chấp những căng thẳng kinh tế gần đây do bão Yagi gây ra, sự kiên cường và thích ứng của cả nền kinh tế Việt Nam và các doanh nghiệp châu Âu đang hoạt động tại đây được thể hiện rõ qua khảo sát. Kết quả này không chỉ là những con số, mà phản ánh bức tranh toàn cảnh nêu bật sự phát triển của Việt Nam như một trung tâm kinh doanh chiến lược.

"Tác động của cơn bão cũng nhấn mạnh nhu cầu cấp bách về việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Diễn đàn và Triển lãm Kinh tế Xanh (GEFE) 2024, diễn ra từ ngày 21 - 23/10, là một nền tảng kịp thời để thúc đẩy những đối thoại cần thiết về cách Việt Nam có thể duy trì tính cạnh tranh trong khi chuyển đổi sang một tương lai xanh và bền vững hơn” - vị này nói.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy có 3 trở ngại lớn nhất trong hoạt động của các doanh nghiệp châu Âu là gánh nặng hành chính, quy định chưa rõ ràng và khó khăn trong việc xin giấy phép.

Theo thống kê, 66% doanh nghiệp hiện đang sử dụng từ 1 - 9% nhân viên là người nước ngoài, trong khi 6% doanh nghiệp có trên 20% nhân sự là người nước ngoài. Mặc dù các doanh nghiệp thể hiện mong muốn khai thác tối đa tiềm năng từ nguồn lao động trong nước và quốc tế, nhưng vẫn phải đối mặt với nhiều rào cản trong việc tuyển dụng lao động Việt Nam, bao gồm: thiếu hụt các kỹ năng và kinh nghiệm cần thiết, tỷ lệ nghỉ việc cao, hạn chế trong việc cung cấp nguồn lực đào tạo. Đối với các chuyên gia nước ngoài, những thách thức chủ yếu đến từ quy trình xin visa và giấy phép lao động phức tạp, quy định lao động nghiêm ngặt và chi phí liên quan cao, kèm theo khó khăn trong việc xin các giấy tờ và phê duyệt cần thiết.

"Vấn đề này càng trở nên nghiêm trọng hơn khi có tới 1/3 số doanh nghiệp đã trải qua những trải nghiệm không tích cực với hệ thống visa tại Việt Nam, khiến nhiều chuyên gia quốc tế quan ngại trong việc gia nhập thị trường lao động Việt Nam" - Bruno Jaspaert nêu. 

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng ghi nhận những khó khăn liên quan đến các quy trình thuế và việc tuân thủ các quy định phòng cháy chữa cháy.

Trọng tâm chuyển đổi xanh và số hóa 

Sau khi Nghị định mới về cơ chế Thỏa thuận mua bán điện trực tiếp (DPPA) được ban hành vào tháng 7/2024, gần 30% doanh nghiệp dự đoán sẽ được hưởng lợi từ các dự án năng lượng tái tạo, điều này củng cố cam kết của Việt Nam đối với quá trình chuyển đổi xanh. Đáng chú ý, 1/4 số nhà cung cấp dịch vụ và các công ty có quy mô từ 100 nhân viên trở lên dự báo sẽ hưởng lợi ở mức độ vừa phải hoặc đáng kể từ cơ chế này. Dù gần một nửa (47,4%) các doanh nghiệp tự tin rằng có thể hoàn toàn chuyển đổi sang sử dụng năng lượng tái tạo vào năm 2050, vẫn tồn tại những khoảng trống trong việc hiểu và triển khai các chính sách liên quan.

“GEFE 2024 sẽ là một nền tảng kịp thời để giải quyết những khoảng trống này. Tại hội nghị các nhà lãnh đạo cấp cao, chuyên gia quốc tế sẽ thảo luận về các chủ đề như chuyển đổi năng lượng và chuyển đổi số, không chỉ về hạ tầng kỹ thuật mà còn về việc thúc đẩy lãnh đạo xanh và xây dựng hệ sinh thái bền vững cho nhiều ngành công nghiệp” - ông Jaspaert cho biết. 

Chuyển đổi số cũng được xác định là một lĩnh vực cần cải thiện, đặc biệt trong việc giảm bớt khó khăn về nguồn nhân lực và tinh giản các thủ tục hành chính. Tỷ lệ áp dụng AI/ML (trí tuệ nhân tạo/học máy) ở mức trung bình, với 46,1% doanh nghiệp cho biết đã tích hợp công nghệ này vào hoạt động. Tuy nhiên, hầu hết các dự án triển khai vẫn đang ở giai đoạn đầu, đây là tiềm năng lớn trong việc đầu tư vào các dự án số hóa.

"Việc áp dụng công nghệ sẽ là yếu tố then chốt giúp các doanh nghiệp tinh giản quy trình và thích ứng với các tiêu chuẩn bền vững trong tương lai” - CEO Decision Lab Thue Quist Thomasen chia sẻ.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp đang điều chỉnh chiến lược công tác của mình để ứng phó với giá vé máy bay ngày càng tăng. Hơn 40% doanh nghiệp cho biết đã chọn lọc hơn trong việc lập kế hoạch công tác hoặc sử dụng các phương tiện di chuyển thay thế do chi phí đi lại cao, trong khi một số doanh nghiệp đã cắt giảm, thậm chí hủy bỏ hoàn toàn các chuyến công tác.

Dù phải đối mặt với những trở ngại, các kế hoạch mở rộng kinh doanh vẫn đầy tiềm năng, với gần 80% doanh nghiệp cho biết đã có từ 1 - 3 văn phòng, hoặc cơ sở sản xuất tại Việt Nam. Hơn một nửa doanh nghiệp dự định mở rộng hoạt động, với nhiều kế hoạch phát triển các cơ sở sản xuất mới ở miền Bắc, hoặc mở thêm văn phòng tại các thành phố trọng điểm như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Cần Thơ.