Ninh Bình: khai thác hiệu quả giá trị làng nghề truyền thống
Kinhtedothi - Du lịch nông thôn đang trở thành hướng phát triển hiệu quả ở Ninh Bình, mở ra con đường khai thác tiềm năng làng nghề, gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống và tạo động lực kinh tế mới cho cộng đồng địa phương. Những mô hình du lịch trải nghiệm, du lịch cộng đồng tại các làng nghề kết hợp sản xuất thủ công, văn hóa bản địa và dịch vụ du lịch đã góp phần tạo sinh kế ổn định cho người dân, đồng thời nâng cao sức hút của Ninh Bình trên bản đồ du lịch Việt Nam.
Theo thống kê sơ bộ, hiện toàn tỉnh Ninh Bình có trên 250 làng nghề, tập trung ở nhiều nhóm ngành nghề khác nhau, từ chạm khắc đá Ninh Vân, cói Kim Sơn, thêu ren Văn Lâm đến các dòng gốm Gia Thủy, Bồ Bát, Quyết Thành hay những nghề thủ công đặc trưng như mộc Phúc Lộc, mây tre đan Ngọc Động - Thạch Cầu, lụa Nha Xá, trống Đọi Tam, chạm khắc gỗ La Xuyên, đúc đồng Tống Xá, khảm trai Ninh Xá, sơn mài Cát Đằng, nón lá An Khoái - Văn Quán… Mỗi sản phẩm làng nghề không chỉ kết tinh sự sáng tạo, kỹ thuật tinh xảo mà còn mang giá trị văn hóa lâu đời, được du khách trong và ngoài nước yêu thích.
Du khách tham gia trải nghiệm “Một ngày làm nông dân” tại Khu du lịch sinh thái Động Thiên Hà. Ảnh: ninhbinhtv
Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới, các địa phương đã lồng ghép nhiều nguồn lực đầu tư để bảo tồn và phát triển làng nghề; từ đào tạo nghề, hỗ trợ xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm đến đầu tư hạ tầng. Sự kết hợp giữa tay nghề nghệ nhân, nguồn nguyên liệu sẵn có và yêu cầu thị trường giúp các sản phẩm làng nghề ngày càng đa dạng mẫu mã, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu, góp phần khẳng định thương hiệu của Ninh Bình.
Sau khi hợp nhất 3 tỉnh Hà Nam - Nam Định - Ninh Bình cũ, hệ thống làng nghề truyền thống của 3 vùng đã trở thành nguồn lực kinh tế - văn hóa mạnh mẽ, gắn với phát triển du lịch và chương trình OCOP. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Ninh Bình, địa phương đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, trở thành điểm sáng của cả nước với sự phát triển nhanh của du lịch nông thôn và các mô hình du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp.
Hiện tỉnh có 6 mô hình du lịch nông thôn đạt chuẩn OCOP trong lĩnh vực dịch vụ - du lịch cộng đồng: Khu du lịch sinh thái Núi Ngăm (OCOP 3 sao), Dịch vụ du lịch sinh thái cộng đồng Giao Xuân (3 sao), Ecohost Hải Hậu (5 sao), Dịch vụ du lịch Vân Long (4 sao), Khu du lịch Hang Múa (4 sao) và mô hình du lịch cộng đồng Quèn Thờ. Đây là minh chứng cho sự chuyển mình mạnh mẽ của các vùng quê, nơi du lịch trở thành động lực thúc đẩy kinh tế và hỗ trợ chương trình nông thôn mới nâng cao.
Nhiều làng nghề như thêu ren Văn Lâm, đá mỹ nghệ Ninh Vân, gốm cổ Bồ Bát, dược liệu Sinh Dược Gia Sinh được khôi phục và phát triển, trở thành “bảo tàng sống” về văn hóa bản địa. Các hợp tác xã du lịch sinh thái tại Giao Phúc, Giao Ninh, Hải Hậu ngày càng thu hút du khách nhờ các trải nghiệm đa dạng như tham quan nghề rối nước Hồng Quang, làm đèn ông sao Báo Đáp, mua muối Bạch Long, nước mắm Sa Châu hay nếm thử phở Vân Cù.
Khách nước ngoài tham quan, trải nghiệm tại bảo tàng nông nghiệp ở Tam Cốc. Ảnh: Thái Bá
Sản phẩm du lịch nông thôn ngày càng mở rộng, không chỉ dừng lại ở tham quan hay nghỉ dưỡng mà còn lan tỏa sang du lịch nông nghiệp, du lịch sinh thái, du lịch tâm linh và trải nghiệm nghề truyền thống. Từ nông nghiệp công nghệ cao ở Thụy Lôi, mô hình hữu cơ tại Nhân Bình - Xuân Khê đến các làng nghề dệt lụa, vùng ven sông Châu… tất cả tạo nên những không gian trải nghiệm đặc sắc, giúp du khách hiểu sâu văn hóa nông thôn Bắc Bộ.
Sự phát triển của du lịch nông thôn đang góp phần thay đổi diện mạo vùng quê, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động, nâng cao thu nhập, bảo tồn giá trị văn hóa bản địa và xây dựng môi trường nông thôn xanh - sạch - đẹp - văn minh.
Để tiếp tục phát huy tiềm năng này, tỉnh Ninh Bình đặt mục tiêu xây dựng chiến lược phát triển công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp gắn với bảo tồn giá trị làng nghề; hỗ trợ các cơ sở sản xuất nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển sản phẩm đặc trưng và liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị. Đồng thời, địa phương sẽ tăng cường xúc tiến thương mại, đầu tư hạ tầng, ứng dụng công nghệ, xây dựng cơ sở dữ liệu số phục vụ phát triển du lịch làng nghề và khuyến khích nghệ nhân sáng tạo mẫu mã mới.
Sở Du lịch Ninh Bình cũng triển khai kế hoạch phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn gắn với chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới năm 2025, với mục tiêu tạo việc làm, tăng thu nhập, khai thác hiệu quả tài nguyên du lịch và hình thành thương hiệu sản phẩm du lịch nông thôn đặc trưng. Các lớp đào tạo nghiệp vụ, chương trình xúc tiến quảng bá, hoạt động học tập kinh nghiệm tại các địa phương khác sẽ được tổ chức nhằm nâng cao năng lực làm du lịch cho người dân.
Trong tháng 10, Ninh Bình đón khoảng 624.660 lượt khách; tính chung 10 tháng năm 2025, tỉnh đón gần 17,6 triệu lượt khách, tăng 27,41% so với cùng kỳ năm trước, đạt 97,76% kế hoạch năm. Tổng thu từ du lịch 10 tháng ước đạt 18.916 tỷ đồng, tăng 39,04%, vượt 5,08% kế hoạch năm 2025. Những con số này cho thấy hướng đi của Ninh Bình đang hiệu quả, bền vững và phù hợp với xu thế trải nghiệm, tìm về văn hóa bản địa của du khách trong và ngoài nước.
