Nổi cộm gian lận trong thương mại điện tử

Tình trạng buôn lậu, gia lân thương mại ngày càng tinh vi

Thông tin từ Cục QLTT Hà Nội, tình hình vi phạm về kinh doanh hàng hóa nhập lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng giả và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, vi phạm về vệ sinh an toàn thực phẩm vẫn diễn biến phức tạp, nhất là vào các thời điểm lễ, tết, kỳ nghỉ dài ngày. Nguyên nhân là do nhu cầu tiêu dùng thực phẩm của người dân tăng cao, hoạt động sản xuất, vận chuyển, kinh doanh các mặt hàng thực phẩm trở nên sôi động.

Đáng nói, hàng hóa nhập lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng giả và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ được đối tượng tập kết tại khu vực biên giới hoặc các kho hàng trung chuyển trên tuyến lưu thông để thẩm lậu vào tiêu thụ nội địa. Vi phạm chủ yếu phát hiện đối với nhóm hàng có nhu cầu cao, như: thời trang, mỹ phẩm, thiết bị điện, thực phẩm.

Theo Cục trưởng Cục QLTT Hà Nội Chu Xuân Kiên, vào dịp chuẩn bị cho Tết Trung thu năm nay, một số tổ chức, cá nhân đã tập trung đưa nhiều hàng hóa nhập lậu, không rõ nguồn gốc, xuất xứ là các loại thực phẩm, rượu, bia, bánh kẹo, đồ chơi trẻ em, đặc biệt là bánh trung thu ra thị trường tiêu thụ, gây ảnh hưởng sức khỏe của người sử dụng.

Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT Trần Hữu Linh cho  biết: những tháng đầu năm, tỷ trọng các vụ việc vi phạm đối với thuốc lá điếu giảm so với vi phạm về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng với các hành vi vi phạm chủ yếu như: nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, không rõ chất lượng. Các tỉnh, thành phố đang là điểm nóng về vi phạm đối với mặt hàng này như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, An Giang, Long An, Khánh Hoà, Lạng Sơn, Đà Nẵng, Lào Cai, Quảng Ninh.

Thay vì trước đây các đối tượng tự vận chuyển, thuê người vận chuyển thì nay được trà trộn trong các kiện hàng và gửi qua các đơn vị dịch vụ giao nhận, chuyển phát, sử dụng số điện thoại không chính chủ để giao dịch, mua bán nên rất khó phát hiện.

Cũng theo ông Trần Hữu Linh, thời gian qua, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ không bày bán tràn lan như trước đây mà sau khi qua biên giới được tập kết tại các kho hàng nơi hẻo lánh, ít người qua lại hoặc nhà riêng, rồi lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh; hàng hóa được chuyển đến người tiêu dùng thông qua dịch vụ chuyển phát nhanh.

Đa số các thương nhân xây dựng nhiều kho hàng gần cửa khẩu và thiết lập các điểm livestream chốt đơn ở các tỉnh, thành phố, giao hàng thông qua đơn vị chuyển phát. Các tài khoản chào hàng trung gian, địa điểm tiếp nhận đơn và chuyển hàng được bố trí ở nhiều địa điểm khác nhau.

Nhiều cơ sở kinh doanh dịch vụ ký gửi hàng hoá và sử dụng những người nổi tiếng, nhiều lượt theo dõi trên trang cá nhân để livestream, chốt đơn hàng. Do tốc độ lưu chuyển hàng hoá nhanh nên số lượng, chủng loại hàng hoá tại các kho tương đối lớn và thường xuyên biến động.

Ứng dụng công nghệ thông tin để tăng hiệu quả quản lý

Bộ Công Thương nhận định, nền kinh tế Viêt Nam với độ mở lớn, tốc độ gia tăng cao của thương mại điện tử (TMĐT), nhất là TMĐT xuyên biên giới ngày càng đặt ra cho công tác QLTT nhiều vấn đề khó khăn, phức tạp. Trong khi đó, tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng bùng phát và ngày càng tinh vi hơn.

Kinh tế hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, với việc Việt Nam tham gia ngày càng nhiều hiệp định thương mại mang lại nhiều thuận lợi, song cũng không ít thách thức về quản lý hàng hóa nhập khẩu, nhất là hàng tạm nhập, tái xuất.

Bộ Công Thương đã đặt ra mục tiêu chung của công tác QLTT trong thời gian tới là tập trung đấu tranh, hạn chế tới mức thấp nhất tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại; phấn đấu tạo môi trường sản xuất kinh doanh lành mạnh, bảo vệ người tiêu dùng và thúc đẩy sản xuất trong nước.

Để đạt mục tiêu này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên yêu cầu Tổng cục QLTT tập trung đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại hàng giả theo tuyến, theo địa bàn nhất là dịp cao điểm cuối năm. Cụ thể, đối với Cục QLTT tại tuyến biên giới phía Bắc tập trung xử lý các mặt hàng pháo nổ, thuốc lá, rượu, bia, nước giải khát, hàng thời trang, thực phẩm, mỹ phẩm, gia súc, gia cầm; Cục QLTT tại tuyến biên giới Miền Trung - Tây Nguyên tập trung xử lý các mặt hàng đường cát, nước giải khát, hàng điện tử, điện lạnh đã qua sử dụng;

Cục QLTT tại tuyến biên giới Tây Nam tập trung xử lý các mặt hàng vàng, thuốc lá điếu, đường cát, xăng dầu, hàng điện tử, điện lạnh đã qua sử dụng, quần áo đã qua sử dụng, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật; Cục QLTT các tỉnh trong nội địa tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát hàng hóa tại các trung tâm thương mại, chợ đầu mối, chợ chuyên doanh, chợ dân sinh, các tuyến phố buôn bán sầm uất, các cơ sở sản xuất; chú trọng kiểm tra việc niêm yết giá, bán hàng theo giá niêm yết, chống đầu cơ, găm hàng, tăng giá bất hợp lý, nhất là đối với những mặt hàng thiết yếu.

Lực lượng QLTT tiếp tục tăng cường phối hợp với các lực lượng chức năng trong đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại TMĐT. Đặc biệt, thực hiện nghiêm Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về giám sát chuyên đề TMĐT và các chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương trong lĩnh vực TMĐT như: Đề án chống hàng giả, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đến năm 2025 theo Quyết định 319/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Chỉ thị số 18/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ...

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số là giải pháp để tạo chuyển biến mạnh mẽ trong hoạt động của lực lượng QLTT, do đó cần tập trung đào tạo cán bộ về mặt nghiệp vụ, nhất là nghiệp vụ sử dụng công nghệ thông tin và khả năng đấu tranh với vi phạm trên TMĐT. Xây dựng bộ giáo trình, sử dụng chuyên gia, tuyển dụng mới để bù đắp lực lượng thiếu hụt do nghỉ hưu, chuyển công tác. Cùng với đó, xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung, phục vụ công tác QLTT, có cơ chế chia sẻ thông tin giữa các đơn vị, ví dụ: giữa QLTT với thuế, hải quan...