Ô nhiễm không khí: 70% do phương tiện giao thông

Vũ Khoa
Chia sẻ Zalo

Kinhtedothi - Khí thải từ hoạt động GTVT là một trong những nguyên nhân lớn gây ô nhiễm không khí tại đô thị. Để giảm thiểu nguồn phát thải này, các chuyên gia cho rằng, cần thay đổi thói quen của người dân bằng cách đẩy mạnh phát triển phương tiện sử dụng nhiên liệu xanh, giao thông công cộng.

Sử dụng phương tiện giao thông công cộng góp phần giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường. Ảnh Phạm Hùng 
Sử dụng phương tiện giao thông công cộng góp phần giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường. Ảnh Phạm Hùng 

Nguy cơ ngày càng tăng cao

Thời gian gần đây, kết quả quan trắc từ các trạm và một số ứng dụng giám sát chất lượng không khí như IQAir cho thấy, chỉ số ô nhiễm không khí tại Hà Nội thường xuyên ở mức có hại cho sức khỏe. Theo đó, bản đồ chất lượng không khí cập nhật lúc 10 giờ ngày 23/11 hiển thị chỉ số AQI tại Hà Nội lên tới 158, ở mức không lành mạnh.

Cùng thời điểm, chỉ số nồng độ bụi mịn PM2.5 là 69 (μg/m3), theo quy chuẩn quốc gia QCVN 05:2013/BTNMT quy định, nồng độ bụi mịn trung bình là 25 μg/m3. Có nghĩa là chỉ số PM2.5 đang vượt gấp hơn 2 lần ngưỡng tiêu chuẩn Việt Nam và cao gấp 13,6 lần giá trị theo hướng dẫn về chất lượng không khí hàng năm của WHO. Đáng ngại, dự báo cũng cho thấy mức độ không lành mạnh sẽ diễn ra trong những ngày tiếp theo.

Theo GS.TS Hoàng Dương Tùng - nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT), mức độ ô nhiễm không khí cao một phần bởi ảnh hưởng của thời tiết, mùa Đông ở Hà Nội và một số tỉnh miền Bắc gió lặng, nhiệt độ thấp, ít mưa, độ ẩm cao… làm giảm khuếch tán các chất ô nhiễm lưu cữu ở tầm thấp, không thoát lên cao hoặc ra các vùng khác được. Bên cạnh đó, nguồn phát thải từ phương tiện giao thông xả ra ngoài môi trường một lượng lớn hạt sooty và oxit nitơ... Tình trạng ô nhiễm bụi mịn trong TP cao hơn vùng ngoại ô phần lớn là do lượng phương tiện đi lại lớn hơn rất nhiều.

Tương tự, PGS.TS Nguyễn Văn Sơn - Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường cũng cho rằng, giao thông vận tải là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến sự gia tăng ô nhiễm không khí ở các đô thị, đóng góp 70% tổng lượng bụi và khí thải vào môi trường không khí. Nguồn ô nhiễm này gây tác động xấu tới sức khỏe cộng đồng, là nguyên nhân gây nên khoảng 3,8 triệu ca tử vong sớm hàng năm. Trong đó, có 20% số ca tử vong là do các bệnh về đường hô hấp và ung thư liên quan đến phơi nhiễm với bụi mịn. Cùng với với đó là hàng loạt vấn đề về tiểu đường, tim mạch, phổi, gan, đột quỵ, rối loạn tiết tố…

Theo thông tin từ Ban An toàn giao thông TP Hà Nội, tổng số phương tiện đang được quản lý trên địa bàn TP tính đến tháng 11/2022 đã lên tới 7.784.657 phương tiện, trong đó có 1.056.423 ô tô và 6.545.317 xe máy. Số xe máy điện chiếm rất thấp khi chỉ có 182.917 xe. Đáng nói, số phương tiện đăng ký mới vẫn tiếp tục tăng. Cụ thể, từ đầu năm đến tháng 11/2022, TP có thêm 281.534 phương tiện, đồng nghĩa với chất lượng không khí sẽ tiếp tục bị đe dọa.

Thúc đẩy xe điện và phương tiện công cộng

Về nỗ lực giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường không khí từ hoạt động giao thông vận tải, chuyên gia giao thông, TS Phan Lê Bình cho biết, Hà Nội đã thí điểm giám sát phát thải qua hệ thống đăng kiểm, giới hạn thời gian lưu hành xe máy và nghiên cứu cơ chế thu hồi xe cũ gây ô nhiễm.

Tuy nhiên, giải pháp mang tính căn cơ hơn là cần thay đổi thói quen sử dụng phương tiện của người dân. Bởi hiện nay, ngay cả khi di chuyển quãng ngắn, người dân vẫn thường sử dụng phương tiện cá nhân thay vì chọn xe buýt, tàu điện dẫn đến số xe hoạt động cùng một lúc là rất cao, đặc biệt tại các quận trung tâm.

Như vậy, TP cần tăng cường phát triển hệ thống tàu điện ngầm, tàu trên cao thành một mạng lưới giao thông công cộng kết nối thuận tiện, đáp ứng nhu cầu đi lại, khiến người dân lựa chọn phương tiện công cộng. Từ đó, đặt mục tiêu từng bước giảm số xe đăng ký mới, giảm giờ hoạt động của phương tiện cá nhân đang lưu hành. Đồng thời, việc di dời các trường học, cơ quan, đơn vị hành chính ra ngoài TP để giãn mật độ dân số trong nội đô cũng cần sớm được thực hiện. Mặt khác, để khuyến khích sử dụng xe điện, trợ giá xe điện, có chế độ hỗ trợ người sử dụng xe điện.

Nhằm khuyến khích phát triển phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu thân thiện với môi trường, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa góp ý Dự thảo Quyết định của Thủ tướng về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện. Theo đó, VCCI cho rằng phương tiện giao thông chạy bằng điện đang được Nhà nước khuyến khích nhờ giúp giảm ô nhiễm không khí tại các đô thị. Tuy nhiên, cơ chế giá hiện nay chưa giúp khuyến khích sử dụng xe điện, cũng như chưa góp phần điều chỉnh hành vi của người dùng.

Qua tìm hiểu tại các quốc gia phát triển cho thấy, một số công ty điện lực đã bắt đầu cung cấp các gói giá dành riêng cho việc sạc ô tô điện. Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc phương án ưu tiên mức giá điện thấp hơn với nhóm khách hàng sử dụng điện cho phương tiện giao thông. Giá điện của nhóm khách hàng này, sẽ được chia theo giờ cao điểm, thấp điểm và trung bình. Biện pháp này nhằm khuyến khích người dân điều chỉnh giờ sạc pin vào những giờ thấp điểm, vừa giúp hạn chế những khách hàng yêu cầu mắc đường dây cho xe điện nhưng không sử dụng.

Đồng thời có tác dụng tuyên truyền, phổ biến để người dân làm quen với hình thức giá điện hai thành phần. Việc xây dựng và ban hành các chính sách ưu tiên phát triển xe điện, phát triển cơ sở hạ tầng cho xe điện hướng đến mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm môi trường, đảm bảo cuộc sống của người dân theo các mục tiêu đã đề ra.

 

Tại một số quốc gia, khi chỉ số AQI cao, người dân được khuyến cáo hạn chế đi lại, lưu thông nếu không có công việc thật sự cần thiết nhằm giảm thiểu nguy cơ về sức khỏe vì hít phải lượng bụi lớn trong không khí. Tuy nhiên, việc hạn chế này phần nào sẽ gây ảnh hưởng đến công việc, phát triển kinh tế nếu thường xuyên xảy ra.

Chuyên gia giao thông, TS Phan Lê Bình

Tin đọc nhiều

Kinh tế đô thị cuối tuần