18 doanh nghiệp bị “sờ gáy”
Cụ thể, Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) - Bộ Công Thương đã chính thức công bố việc xử phạt phạt hành chính và tước quyền kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu với 18 DN đầu mối. Trước đó, vào tháng 3, Bộ Công Thương đã thành lập 3 đoàn thanh tra chuyên ngành, để thanh tra việc chấp hành pháp luật trong kinh doanh xăng dầu đối với 33 DN đầu mối.
Việc thanh tra được triển khai gồm các nội dung liên quan đến quy định về hoạt động kinh doanh xăng dầu của các DN, bao gồm cả hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu, điều kiện phòng cháy chữa cháy, quy định về sở hữu, đồng sở hữu về phương tiện, tàu, kho bể, hệ thống phân phối...
Theo các quyết định được công bố, Bộ Công Thương đã xử phạt hành chính và tước quyền kinh doanh xuất, nhập khẩu 7 công ty xăng dầu thời hạn từ 1 đến 3 tháng và 11 công ty bị xử phạt hành chính. Các hành vi vi phạm trong kinh doanh xăng dầu chủ yếu là: Duy trì mức dự trữ xăng dầu thấp hơn mức tối thiểu theo quy định; nhập khẩu xăng dầu thấp hơn hạn mức tối thiểu về số lượng, chủng loại được phân giao hàng năm; không gửi đăng ký hệ thống phân phối xăng dầu định kỳ với Bộ Công Thương trước ngày 31/1 hàng năm và gửi đăng ký điều chỉnh khi có sự thay đổi hệ thống phân phối; không xây dựng biện pháp phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất mà vẫn đưa dự án vào hoạt động...
Với các lỗi vi phạm, 11 công ty này bị xử phạt hành chính với tổng số tiền nộp vào ngân sách nhà nước là hơn 1,7 tỷ đồng.
Đến thời điểm hiện tại, hầu hết DN đã thực hiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính, thực hiện nộp tiền phạt vào ngân sách nhà nước, giao giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu để người có thẩm quyền xử phạt làm thủ tục giữ theo thời hạn tương ứng được ghi trong quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
Đại diện Đoàn Thanh tra Bộ Công Thương cho biết, theo quy định Nghị định 99/2020/NĐ-CP của Chính phủ việc tước giấy phép là quy định từ 1 - 3 tháng, căn cứ vào các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT đã ban hành quyết định xử phạt. Trong giấy phép kinh doanh có quy định là được quyền kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu, do vậy trong quyết định xử phạt hành chính nếu có hình thức tước giấy phép là tước quyền kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu.
Theo Tổng cục QLTT, căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 25 Luật Xử lý vi phạm hành chính (sửa đổi, bổ sung năm 2020) về Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn: Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn là hình thức xử phạt được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm nghiêm trọng các hoạt động được ghi trong giấy phép, chứng chỉ hành nghề. Trong thời gian bị tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề, cá nhân, tổ chức không được tiến hành các hoạt động ghi trong giấy phép, chứng chỉ hành nghề.
Nguồn cung xăng dầu vẫn được bảo đảm
Khi 7 DN đầu mối này bị tước giấy phép kinh doanh, các cửa hàng, đại lý phải tìm nguồn cung thay thế nếu không sẽ phải đối diện với việc đóng cửa hàng, ngừng kinh doanh, gây ảnh hưởng lớn đến việc cung cấp, phân phối.
Chia sẻ với báo chí liên quan đến vụ việc, chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh cho rằng: ''Khi DN đầu mối bị tước giấy phép, các DN liên quan, nhất là đơn vị nhập hàng phản ánh thiếu nguồn cung, là chưa hợp lý và không chính xác. Tôi lấy ví dụ, nếu như chúng ta đi mua xăng, cửa hàng này đóng của thì sẽ lập tức sang của hàng khác để mua. Đấy là người tiêu dùng còn làm như vậy, huống chi các doanh nghiệp kinh doanh, họ sẽ không chỉ có 1 nguồn cung''.
Theo ông Ánh, các DN phân phối khi hợp tác với nhau sẽ dựa trên những thoả thuận cụ thể bằng hợp đồng. Trong trường hợp này, sẽ có những hợp đồng được ký trước khi các DN đầu mối bị tước giấy phép kinh doanh và các hợp đồng đó vẫn có hiệu lực. Bên cạnh đó, khi DN bị tước giấy phép thì họ vẫn còn một lượng hàng nhất định trong kho…
Vấn đề ở đây liên quan đến việc hướng dẫn xử lý sau khi tước giấy phép kinh doanh xăng dầu của cơ quan quản lý nhà nước, ở đây là Bộ Công Thương. Cụ thể, quy định, hướng dẫn xử lý các hợp đồng đã ký với các DN nhập khẩu từ nước ngoài và các DN phân phối bán lẻ trong nước. Một khi đã có hướng dẫn xử lý rồi mà họ vẫn vi phạm thì lúc đó cơ quan quản lý nhà nước cần xử phạt thật nặng.
Theo ông Ánh, việc rút giấy phép sẽ kéo theo một loạt hệ quả, đặc biệt là liên quan tới các đối tác, xử lý nghĩa vụ và quyền của các đối tác. Do đó, phụ thuộc rất nhiều vào quy định, hướng dẫn gắn với việc tước giấy phép của DN.
Bộ Công Thương nên có những quy định, hướng dẫn cụ thể các DN đầu mối khi thực hiện tước giấy phép để đảm bảo quyền, lợi ích của các DN liên quan.
Ngoài ra, trong số 7 DN bị tước giấy phép lần này có 2 DN đã từng bị tước giấy phép vì liên quan đến việc buôn lậu xăng dầu, cơ quan quản lý nhà nước cần kiểm tra, giám sát thường xuyên, bởi vấn đề buôn lậu xăng dầu tại Việt Nam hiện nay khá trầm trọng.
Đồng tình với ý kiến này nhiều chuyên gia cho rằng, khi DN đã bị tước giấy phép cần phải rà soát lại một cách kỹ lưỡng, thận trọng xem có đủ điều kiện hay không, nếu không đủ điều kiện thì dứt khoát phải thu hồi, để làm trong sạch, lành mạnh thị trường. Ngoài ra, việc hậu kiểm cần phải được triển khai quyết liệt và sẽ tiếp tục mở rộng trong thời gian tới.
