Phát huy động lực về không gian phát triển mới sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh

Thảo luận tại Kỳ họp, các đại biểu Quốc hội tán thành với kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách Nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2025. Những kết quả tích cực tạo tiền đề vững chắc và niềm tin cho việc đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025, đây cũng là minh chứng cho sự nỗ lực vượt bậc của cả hệ thống chính trị và Nhân dân cả nước.

Có chính sách mới khơi thông ba động lực tăng trưởng mới

Phát biểu tại nghị trường, đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân (đoàn TP Hồ Chí Minh) cho rằng, mặc dù bối cảnh quốc tế không thuận lợi nhưng nước ta vẫn đạt và vượt 15/15 chỉ tiêu về kinh tế - xã hội. Kinh tế vĩ mô tiếp tục được duy trì ổn định, đặc biệt là kiểm soát tỷ lệ lạm phát dưới 4% trong 10 năm liên tiếp.

Cùng với đó, nước ta đã bảo đảm được các cân đối lớn của nền kinh tế, nhất là xuất siêu liên tục từ năm 2016 cho đến nay; thu nhập bình quân đầu người của nước ta hiện nay tiệm cận mức thu nhập trung bình cao. Các chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu tăng hai bậc. Chỉ số về thương hiệu tăng một bậc và gần đây nhất là chỉ số hạnh phúc của đất nước ta tăng 8 bậc, hạng 46/143.

Đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân nhận thấy, trong gần 40 năm đổi mới, đất nước ta tăng trưởng liên tục, trong đó, tăng trưởng cao nhất là năm 1995 với mức trên 9,5%. Tuy nhiên, cũng trong khoảng thời gian đó, đất nước ta đã có vài lần bị tác động bởi những cú sốc từ bên ngoài như: khủng hoảng tài chính tiền tệ Đông Nam Á năm 1997; khủng hoảng tài chính, suy thoái kinh tế thế giới năm 2008 và chiến tranh thương mại Mỹ - Trung năm 2018.

Từ đó, đại biểu Trần Hoàng Ngân nhấn mạnh, để đất nước có thể tăng trưởng nhanh và bền vững trong giai đoạn mới, cần có những giải pháp căn cơ, mang tầm chiến lược dài hạn để giảm thiểu những cú sốc từ bên ngoài.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân đề xuất, phải kiên trì ba đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và nhân lực; cơ cấu lại ba động lực truyền thống gồm xuất khẩu, đầu tư và tiêu dùng; có chính sách mới nhằm khơi thông ba động lực tăng trưởng mới gồm khoa học- công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; phát huy động lực về không gian phát triển mới từ Nghị quyết của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025.

Cùng với đó, đại biểu Trần Hoàng Ngân cũng kiến nghị, cần quan tâm hơn nữa tới phát huy tối đa tiềm năng và lợi thế của đất nước trong ba lĩnh vực: nông nghiệp, kinh tế biển và tài chính - ngân hàng.

Để chuyển đổi mô hình tăng trưởng, các đại biểu cũng đề nghị bổ sung một số chính sách như: ưu đãi thuế, tín dụng và đất đai cho doanh nghiệp thực hiện mô hình kinh tế tuần hoàn, năng lượng tái tạo, sản xuất sạch và tiết kiệm tài nguyên; khuyến khích phát triển thị trường tài chính xanh, thí điểm phát hành trái phiếu xanh doanh nghiệp và địa phương; xây dựng khung pháp lý cho áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) đối với đổi mới sáng tạo để Việt Nam trở thành trung tâm thí điểm công nghệ mới trong khu vực Đông Nam Á.

Về phát triển kinh tế số, hạ tầng số và dữ liệu mở như nền tảng phát triển mới, đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Trà Vinh) nhấn mạnh, để đạt được tăng trưởng bền vững trong kỷ nguyên số, kinh tế số phải trở thành một trụ cột chiến lược, không chỉ là ngành kinh tế đơn lẻ. Chính phủ nên sớm ban hành Chương trình hành động quốc gia về phát triển kinh tế số đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, với mục tiêu đưa tỷ trọng kinh tế số đạt ít nhất 25% GDP vào năm 2030 và 35% vào năm 2045.

Đại biểu cũng đề nghị, Chính phủ cần ưu tiên triển khai một số nội dung trọng tâm như: thiết lập Hạ tầng số quốc gia đồng bộ, tốc độ cao, bảo đảm mỗi người dân có một danh tính số, mỗi doanh nghiệp có một mã số hoạt động liên thông; mở rộng trục dữ liệu quốc gia, kết nối liên thông giữa các bộ, ngành, địa phương; ban hành quy định cụ thể về khai thác, chia sẻ, tái sử dụng và bảo mật dữ liệu công; khuyến khích đầu tư phát triển các nền tảng công nghệ Make in Vietnam, thương mại điện tử xuyên biên giới, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hành chính công, y tế, giáo dục, tài chính – ngân hàng. Cùng với đó, cần thiết lập khung pháp lý linh hoạt cho các mô hình kinh doanh số mới như sàn giao dịch số, ngân hàng số, tài sản ảo, token hóa tài sản, đồng thời kiểm soát rủi ro về bảo vệ người tiêu dùng và an ninh mạng.

Đổi mới tư duy, nâng cao hiệu quả đầu tư công

Tại phiền thảo luận, các đại biểu cũng chỉ ra, hiệu quả đầu tư công còn thấp, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công 5 tháng đầu năm 2025 mới đạt khoảng 22,2% kế hoạch, thấp hơn so với kỳ vọng. Có 37/47, chiếm 72,3% bộ, cơ quan ngang bộ; 24/63, chiếm 38,1% địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới mức bình quân cả nước, đặc biệt, có 7 địa phương giải ngân dưới 15%. Nhiều dự án trọng điểm quốc gia tiếp tục chậm tiến độ, ảnh hưởng tới hiệu quả lan tỏa đầu tư công tới tăng trưởng chung.

Để khắc phục những hạn chế trên và đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, tạo động lực mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế, đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Tâm (đoàn tỉnh Quảng Bình) đề nghị, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến kỹ lưỡng nhằm hoàn thiện để thông qua Luật sửa đổi, bổ sung 7 luật (trong đó có Luật Đấu thầu) nhằm tháo gỡ những vướng mắc trong Luật Đấu thầu – một điểm nghẽn thể chế đang ngăn cản sự phát triển. Theo đại biểu, chỉ định thầu đã áp dụng đối với những công trình trọng điểm, tuy nhiên, cơ chế đấu thầu hiện nay là chọn giá thấp nhất. Đây là bất cập, đặc biệt là gói thầu mua sắm hàng hóa.

Theo đại biểu Nguyễn Minh Tâm cho rằng, nên áp dụng cơ chế chỉ định thầu tăng quy mô, kết hợp với thiết kế các điều kiện để gần như là chuyển sang chào hàng cạnh tranh với thủ tục linh hoạt để rút ngắn thời gian lựa chọn nhà thầu. Tránh tình trạng chỉ định thầu nhưng sau đó nhà thầu không đủ khả năng triển khai, hoặc chất lượng công trình không đảm bảo. "Quản lý Nhà nước cần phải đặt trọng tâm vào hậu kiểm.Hiện nay hậu kiểm đang rất yếu. Vì vậy, Chính phủ khẩn trương tháo gỡ những quy định còn chồng chéo, ban hành các nghị định hướng dẫn thi hành các luật liên quan… bảo đảm đồng bộ, khả thi" - đại biểu đề nghị.

Các đại biểu cũng đề xuất, để thúc đẩy tăng trưởng mạnh hơn nữa, Chính phủ sớm có những hành động cụ thể, chi tiết, tiếp tục đột phá thể chế, đổi mới tư duy làm chính sách, cơ cấu lại chính sách tài khóa, tiền tệ, nâng cao hiệu quả đầu tư công, tháo gỡ rào cản cho doanh nghiệp tư nhân và có chiến lược thu hút FDI mang lại giá trị gia tăng cao hơn.