Nhiều tiềm năng
Thống kê của Tổ chức Du lịch thế giới (UNWTO) cho thấy, lượng du khách tham gia các hình thức du lịch nông thôn, sinh thái chiếm khoảng 10%, với doanh thu khoảng 30 tỷ USD/năm. Trung bình mỗi năm tỷ lệ khách đi du lịch nông thôn tăng 10 - 30%.
Hiện Việt Nam là quốc gia được nhiều du khách trong nước, quốc tế lựa chọn điểm đến là nông thôn để trải nghiệm, sau khi ngành du lịch mở cửa đón khách quốc tế. Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình cho biết, với gần 65,6% dân số hiện sống ở khu vực nông thôn, cùng cảnh quan tươi đẹp, lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử, Việt Nam có tiềm năng, thế mạnh trong phát triển du lịch nông thôn theo 3 hình thức: Du lịch cộng đồng, du lịch canh nông và du lịch sinh thái.
Khách du lịch tại làng gốm Bát Tràng (huyện Gia Lâm, TP Hà Nội)Với tư cách là chuyên gia du lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn du lịch Trần Trọng Kiên nêu rõ, mô hình du lịch nông thôn không chỉ đem lại sinh kế cho người nông dân mà còn góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, cảnh quan môi trường sinh thái, đồng thời hỗ trợ ngược lại cho sự phát triển đa dạng, bền vững của điểm đến du lịch.
Theo thông tin từ Tổng cục Du lịch, hiện cả nước có 365 điểm du lịch nông thôn ở 37 tỉnh, thành phố và hơn 2.000 làng nghề truyền thống có tiềm năng phát triển về du lịch. Ở nhiều địa phương du lịch nông thôn đang là mũi nhọn để phát triển kinh tế. Riêng TP Hà Nội, với 806 làng nghề, du lịch nông thôn được xem là “mỏ vàng” của du lịch Thủ đô. Rất nhiều mô hình du lịch nông thôn đã phát triển ở các huyện Ba Vì, Quốc Oai, Gia Lâm, Sơn Tây, Mỹ Đức, Thường Tín…
Thực tế, những ngày này trang trại Đồng Quê (huyện Ba Vì) đang đón nhiều đoàn du khách và học sinh các trường quốc tế như UNISS, Cambridge sinh hoạt ngoại khóa. Ở đây, các em học sinh Việt Nam, quốc tế được trải nghiệm không gian làng Việt xưa, làm quen với nghề nông như trồng rau, thu hoạch nông sản...
Để tăng sức hấp dẫn du khách, trang trại Đồng Quê phối hợp với cư dân địa phương đưa học sinh tham quan làng nghề thuốc nam của đồng bào Dao, thưởng thức múa cồng chiêng của người Mường... Nhiều trang trại, hợp tác xã (HTX) trên địa bàn Hà Nội đã kết hợp sản xuất nông nghiệp với hoạt động đón khách tham quan trải nghiệm...
Là một trong số hơn 20 mô hình đón khách tham quan, Giám đốc HTX hoa, cây cảnh và dịch vụ Hồng Vân (xã Hồng Vân, huyện Thường Tín) Nguyễn Văn Tứ chia sẻ, hiện trên địa bàn xã có hơn 20 mô hình tham quan, trải nghiệm du lịch nông nghiệp. Du khách tới đây được tham quan mô hình trồng trọt, thu hái nông sản theo mùa, tham quan khu sản xuất, chế biến, đóng gói các loại trà thảo dược.
Còn những bất cập
Mặc dù được đánh giá là có thể trở thành mũi nhọn trong phát triển du lịch, song theo nhiều chuyên gia, du lịch nông thôn vẫn còn nhiều bất cập.
Sở Du lịch Hà Nội đang đẩy mạnh công tác hỗ trợ các công ty lữ hành đưa khách về những mô hình du lịch nông thôn tại huyện ven đô. Năm 2022, Sở đẩy mạnh công tác đào tạo tập huấn về xây dựng sản phẩm du lịch cho mô hình điểm tại các huyện, thị xã dưới dạng "cầm tay chỉ việc" với nông dân, cán bộ cơ sở; gắn đào tạo với tham quan, học tập mô hình điểm. Đồng thời Sở Du lịch Hà Nội cũng đẩy mạnh truyền thông hỗ trợ các mô hình du lịch nông thôn.
Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Đặng Hương Giang
Chủ tịch Hội Du lịch cộng đồng Việt Nam Phạm Hải Quỳnh cho rằng, điểm hạn chế của du lịch nông thôn hiện nay là thiếu sự đồng bộ về cơ sở hạ tầng, ít cơ sở lưu trú chất lượng để lưu giữ khách ở lại lâu hơn. Ngoài ra, du lịch nông thôn phát triển manh mún, tự phát, chủ yếu là các hộ gia đình kinh doanh nhỏ lẻ nguyên nhân làm do thiếu quy hoạch, cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển lĩnh vực này chưa cụ thể.
“Chủ thể phát triển du lịch nông thôn là các hộ dân địa phương nên tiềm lực đầu tư hạn chế và vẫn “mạnh ai nấy làm”, dẫn đến hiện tượng chưa tạo ra bức tranh du lịch tổng thể. Người dân nông thôn rất cần được hỗ trợ hoàn thiện hạ tầng, cải tạo môi trường…” - ông Phạm Hải Quỳnh nêu rõ.
Đồng tình với phản ánh này, Chủ tịch Hội Lữ hành Hà Nội Phùng Quang Thắng nêu rõ, hiện sản phẩm du lịch nông thôn còn nghèo nàn. Nhân lực lao động chủ yếu là người dân địa phương nên những kiến thức, kỹ năng thực hiện các dịch vụ du lịch còn thiếu và yếu.
Chỉ ra nguyên nhân khiến du lịch nông nghiệp vẫn thiếu sức bật so với các loại hình khác, Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu cho rằng, nguồn nhân lực cho hoạt động du lịch nông nghiệp còn thiếu, chưa chuyên nghiệp. Số lượng, quy mô các DN du lịch nông nghiệp còn hạn chế. Bên cạnh đó, hệ thống cơ sở vật chất hạ tầng hỗ trợ cho du lịch nông nghiệp chưa đồng bộ khiến du khách khó tiếp cận loại hình du lịch này.
Để khắc phục những bất cập này các chuyên gia du lịch cho rằng, địa phương cần có quy hoạch và đầu tư vào du lịch nông thôn bài bản. Đặc biệt, cần có kế hoạch và mời chuyên gia cùng xây dựng sản phẩm du lịch hấp dẫn, độc đáo để đạt hiệu quả cao, tránh đầu tư nhiều mà khả năng khai thác thấp, đồng thời nên tập trung vào thế mạnh du lịch làng nghề...
Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình chỉ rõ, muốn phát triển du lịch nông thôn đòi hỏi các địa phương cần có những quy định cụ thể, chính sách phù hợp về việc chuyển đổi sử dụng đất nông nghiệp cho phát triển du lịch.
Để thúc đẩy phát triển du lịch nông thôn một cách bài bản, hiệu quả, mới đây TP Hà Nội ban hành Kế hoạch số 73/2022/KH-UBND về phát triển kinh tế du lịch nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn TP Hà Nội giai đoạn 2022 - 2025.
Theo đó, TP Hà Nội sẽ tập trung xây dựng thí điểm 6 mô hình phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn; du lịch cộng đồng; làng du lịch thông minh; du lịch làng nghề... theo hướng du lịch xanh, có trách nhiệm và bền vững tại các huyện: Thường Tín, Đan Phượng, Thanh Trì, Mỹ Đức, Thạch Thất và thị xã Sơn Tây.
Để thực hiện kế hoạch này một cách có hiệu quả, Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Đặng Hương Giang cho biết, hiện đơn vị đang phối hợp với các huyện, thị xã rà soát, đánh giá lại hiệu quả những mô hình du lịch vùng ngoại thành, từ đó tổ chức, xây dựng lại sản phẩm du lịch mới, phù hợp với thị hiếu của du khách, cũng như góp phần làm phong phú sản phẩm du lịch Thủ đô.
