Phát triển nhà ở cần đồng bộ với hạ tầng

Đa dạng loại hình nhà ở

Sau gần 5 năm triển khai thực hiện Chương trình 03-CTr/TU của Thành uỷ khoá XVII về “Chỉnh trang đô thị, phát triển đô thị và kinh tế đô thị giai đoạn 2021-2025” tổ chức hội nghị tổng kết chương trình., TP Hà Nội đã tập trung phát triển đồng bộ các phân khúc nhà ở, từ nhà ở thương mại, nhà ở xã hội (NƠXH) đến nhà ở phục vụ tái định cư. Theo thống kê từ Sở Xây dựng Hà Nội, diện tích sàn nhà ở thương mại chiếm khoảng 60% tổng quỹ nhà ở mới, trong khi NƠXH và nhà tái định cư chiếm gần 40%. Đáng chú ý, TP đã đưa vào sử dụng nhiều dự án NƠXH quy mô lớn tại Đông Anh, Thanh Trì, Gia Lâm… đáp ứng hàng vạn chỗ ở cho người lao động thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp.

Các dự án tái định cư cũng được cải thiện về thiết kế, hạ tầng và tiện ích, hướng tới mục tiêu “người dân tái định cư phải có chỗ ở tốt hơn nơi ở cũ”. Bên cạnh đó, TP tiếp tục đẩy nhanh tiến độ cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ, đã rà soát, phân loại 1.579 nhà chung cư cũ, trong đó nhiều khu tập thể như Giảng Võ, Thành Công, Kim Liên, Trung Tự đang được xúc tiến theo cơ chế mới của Nghị định 69/2021/NĐ-CP.

Trong giai đoạn 2021 - 2025, TP đã hoàn thành 6,623 triệu m² sàn nhà ở, trong đó bao gồm nhà ở thương mại, NƠXH, nhà ở phục vụ tái định cư và các dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ. Tỷ lệ đô thị hóa đạt khoảng 49,2%, cao hơn mức trung bình cả nước (43%)... Những con số này không chỉ phản ánh sự nỗ lực của chính quyền Thủ đô trong việc thực hiện các chương trình phát triển nhà ở theo Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2030, mà còn cho thấy hướng đi đúng đắn trong việc gắn kết giữa phát triển đô thị và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

“Thành quả này đến từ sự đổi mới về tư duy trong công tác quản lý và quy hoạch đô thị. Hiện nay, công tác phát triển nhà ở đã chuyển hẳn sang cách tiếp cận theo vùng đô thị – liên kết không gian – phát triển cân bằng, giúp tránh tình trạng “phình to” ở trung tâm và quá tải hạ tầng. Tỷ lệ đô thị hóa đạt gần 50% trong bối cảnh TP đang kiểm soát chặt chẽ việc cấp phép dự án mới là một thành công lớn, cho thấy sự dịch chuyển dân cư, hạ tầng và dịch vụ ra khu vực vệ tinh, góp phần giảm tải cho nội đô, tạo động lực phát triển kinh tế vùng” – TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam đánh giá.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của giai đoạn 2021 - 2025 là cải tạo, xây dựng lại các khu chung cư cũ - “nút thắt” tồn tại suốt hơn hai thập kỷ. Dù còn nhiều khó khăn về cơ chế, lợi ích giữa người dân và DN, nhưng TP đã đạt được những chuyển động tích cực. Tính đến nay, 19 dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ đã được chấp thuận chủ trương đầu tư, trong đó một số khu đã khởi công hoặc chuẩn bị khởi công như B4-B14 Kim Liên, Giảng Võ, Thành Công, Nguyễn Công Trứ. TP cũng đã hoàn thiện Đề án tổng thể cải tạo chung cư cũ theo hướng “quy hoạch một lần – triển khai nhiều lần”, bảo đảm tính đồng bộ về hạ tầng và không gian kiến trúc.

“Việc Hà Nội chủ động ban hành cơ chế riêng cho cải tạo chung cư cũ là bước đi đột phá. Điều quan trọng là tạo được niềm tin cho người dân, khi cơ chế minh bạch, quyền lợi rõ ràng, người dân sẵn sàng đồng thuận, đây là yếu tố quyết định thành bại của chương trình cải tạo chung cư” - TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam nhấn mạnh.

Đồng bộ hạ tầng giải bài toán nhà ở

Để đạt được kết quả này, TP Hà Nội đã thực hiện phân cấp, ủy quyền mạnh mẽ trong phê duyệt quy hoạch, cấp phép đầu tư xây dựng, rút ngắn thời gian thẩm định dự án nhà ở. Đồng thời, triển khai nhiều cơ chế khuyến khích xã hội hóa, đặc biệt trong lĩnh vực NƠXH và cải tạo chung cư cũ. Điển hình là việc áp dụng mô hình “đổi đất lấy hạ tầng”, cho phép DN tham gia cải tạo, xây dựng lại nhà cũ được hưởng một phần quỹ đất thương mại để tái đầu tư.

Cùng với việc mở rộng quỹ nhà ở, Hà Nội đã đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống hạ tầng kỹ thuật – xã hội. Hàng loạt tuyến đường mới như Vành đai 3,5 – Vành đai 4, cầu Vĩnh Tuy giai đoạn 2, cầu Ngọc Hồi, đường Hoàng Quốc Việt kéo dài… được đẩy nhanh tiến độ, kết nối các khu đô thị vệ tinh với trung tâm. Việc phát triển hạ tầng đồng bộ là điều kiện tiên quyết để hình thành các cực tăng trưởng mới như Đông Anh, Gia Lâm, Hoài Đức, Thanh Trì… khi hạ tầng giao thông và dịch vụ hoàn thiện, các dự án nhà ở sẽ phát huy tối đa hiệu quả, tránh tình trạng “đô thị không người ở” như giai đoạn trước.

“Điểm khác biệt của Hà Nội hiện nay là phát triển đô thị gắn với phát triển hạ tầng và việc làm; các khu công nghiệp, khu công nghệ cao được quy hoạch song hành với khu nhà ở công nhân, NƠXH, giúp người dân an cư và gắn bó với nơi làm việc. Cách tiếp cận mới này tạo cú hích lớn cho thị trường, khi chính quyền làm tốt quy hoạch và minh bạch thông tin, DN sẵn sàng đầu tư lâu dài, đó là nền tảng của phát triển đô thị hiện đại” - ông Trần Quốc Thái - Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) đánh giá.

Dù đạt nhiều kết quả tích cực trong công tác phát triển nhà ở, nhưng Hà Nội vẫn đối mặt với những thách thức không nhỏ, tốc độ đô thị hóa nhanh đồng nghĩa với áp lực hạ tầng, giao thông và môi trường ngày càng lớn; trong khi quỹ đất phát triển nhà ở tại khu vực trung tâm dần cạn kiệt; nhu cầu NƠXH và nhà ở giá phù hợp vẫn rất cao. Theo ước tính, đến năm 2030, dân số của Hà Nội có thể đạt trên 8,5 triệu người, trong khi quỹ đất phát triển nhà ở không còn nhiều.

“Điều này đòi hỏi TP phải chuyển hướng mạnh mẽ sang phát triển nhà ở theo mô hình nén, thông minh, tiết kiệm năng lượng, kết hợp với các khu đô thị sinh thái ở ngoại thành. Chúng ta cần nhìn đô thị hóa không chỉ là mở rộng không gian, mà là nâng cao chất lượng sống đô thị. Khi đó, mỗi mét vuông đất được sử dụng hiệu quả, mỗi khu đô thị đều có bản sắc và bền vững về môi trường” - PGS.TS Nguyễn Hồng Thục - Viện trưởng Viện Nghiên cứu định cư và con người nhìn nhận.

Theo Chương trình phát triển đô thị Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn 2045, TP Hà Nội đặt mục tiêu tỷ lệ đô thị hóa đạt 60 – 65%, diện tích nhà ở bình quân đạt 32m²/người, trong đó NƠXH chiếm khoảng 20% tổng diện tích sàn nhà ở. TP định hướng phát triển 5 đô thị vệ tinh (Hòa Lạc, Sơn Tây, Xuân Mai, Phú Xuyên, Sóc Sơn) gắn với các cực tăng trưởng kinh tế, kết nối bằng hệ thống giao thông hiện đại; khuyến khích DN đầu tư nhà ở thông minh, đô thị xanh, công trình tiết kiệm năng lượng...

“Bài học từ nhiều TP lớn trên thế giới là phải có quỹ phát triển đô thị độc lập, được sử dụng cho các dự án hạ tầng, tái định cư, NƠXH và cải tạo chung cư. TP Hà Nội có thể hình thành quỹ này, lấy nguồn từ tiền sử dụng, đấu giá đất, trái phiếu đô thị và các nguồn ODA, khi có nguồn lực tài chính ổn định, quá trình đô thị hóa sẽ không bị ngắt quãng. Việc đẩy mạnh triển khai các dự án hạ tầng để mở rộng không gian đô thị ra các khu vực vệ tinh sẽ kéo theo dân cư, dịch vụ và việc làm, đó là động lực căn cơ của đô thị hóa bền vững” – TS Nguyễn Văn Đính - Phó Chủ tịch Hiệp hội BĐS Việt Nam nói.