Phát triển thị trường vàng - cơ hội và thách thức

Sớm gỡ tình trạng thiếu nguồn cung vàng

Theo các chuyên gia, giá vàng trong nước tăng, giảm là theo diễn biến thế giới. Nhưng tại một số thị trường riêng lẻ, đặc biệt là Việt Nam, yếu tố cung - cầu nội địa đã càng làm phức tạp thêm bức tranh giá vàng, đẩy chênh lệch giá vàng trong – ngoài nước lên mức cao kỷ lục và tạo ra một áp lực tăng giá chỉ riêng có đối với thị trường nội địa.

Ông Vũ Hùng Sơn - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng, chia sẻ, có thời điểm DN giới hạn mỗi khách chỉ được mua một vài chỉ là giải pháp bất đắc dĩ để tránh tình trạng nhà đầu tư lớn gom hàng, khiến khách nhỏ lẻ không còn cơ hội tiếp cận.

Tại một cuộc tọa đàm về sàn vàng mới đây, ông Nguyễn Thế Hùng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam dẫn chứng, theo thông tin ghi nhận tại cuộc họp Ban Chấp hành Hiệp hội khu vực TP Hồ Chí Minh, có tới 60% DN sản xuất và kinh doanh trang sức mỹ nghệ đã phải đóng cửa do không có nguyên liệu đầu vào để sản xuất và phải đầu tư bài bản về máy móc, thiết bị và quy trình kiểm soát đầu vào.

Các chuyên gia đã nhiều lần kiến nghị khuyến khích phát triển vàng trang sức, mỹ nghệ. Thiếu nguồn cung là một trong những nguyên nhân khiến lượng xuất khẩu vàng trang sứ mỹ nghệ suy giảm trong những năm gần đây. Báo cáo từ Cục Hải quan cho thấy, tổng kim ngạch xuất khẩu vàng trang sức, mỹ nghệ năm 2024 đạt trên 332 triệu USD, giảm 4,95% so với năm trước. Trong khi, hàng trang sức mỹ nghệ xuất khẩu có từ 25 - 30% giá trị lao động, đóng góp cho tăng trưởng kinh tế. Việc thiếu nguồn nguyên liệu cũng khiến các DN vàng từ lớn đến nhỏ rơi vào tình cảnh gặp rủi ro pháp lý rất cao.

Nghị định 232/2025 sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012 về quản lý thị trường vàng có hiệu lực từ 10/10, với nội dung chính là xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước về thường hiệu vàng miếng một cách có kiếm soát, có thể cấp phép cho DN tham gia sản xuất; mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát; đưa Việt Nam thành trung tâm chế tác xuất khẩu vàng trang sức chất lượng cao.

Đến nay, thị trường vàng vẫn đang chờ nguồn cung mới để rút ngắn khoảng cách giữa giá trong nước và thế giới. Theo Nghị định 232/2025 vào ngày 15/12 hằng năm, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ xét hạn mức vàng cho đơn vị đủ điều kiện. Dù vậy, các chuyên gia đặt vấn đề sẽ có bao nhiêu DN, ngân hàng thương mại được nhập khẩu, hạn mức nhập khẩu là bao nhiêu và thị trường sẽ có thêm bao nhiêu vàng? Trong khi các DN vàng cũng lo ngại chỉ các ngân hàng, DN lớn mới được phân bổ hạn ngạch và các DN sản xuất vàng trang sức nhỏ khác vẫn chật vật tìm nguồn nguyên liệu để sản xuất.

Sở giao dịch vàng quốc gia: bước tiến cần thiết cho một thị trường minh bạch

Cần một sàn giao dịch vàng hay không? Vấn đề này nhận được sự quan tâm rất lớn của giới chuyên gia, cộng đồng DN và cơ quan quản lý.

Chênh lệch giá vàng trong nước với thế giới lớn kéo theo tình trạng buôn lậu gia tăng. Cơ quan Hải quan đã phát hiện nhiều vụ việc, mỗi vụ thường có giá trị lớn, các vụ điển hình trên tuyến đường bộ thường khoảng 10kg. Dù vậy, cơ quan này cho biết, lượng vàng xử lý có thể cao hơn khi phối hợp với các lực lượng khác.

Nhiều ý kiến cho rằng lộ trình phù hợp để hình thành sàn vàng quốc gia sẽ giúp hình thành thị trường vàng vật chất tập trung, niêm yết giá công khai, giúp thu hẹp khoảng cách giá vàng trong nước và thế giới, minh bạch giao dịch. Qua đó sẽ giảm thiểu buôn lậu, hỗ trợ NHNN điều tiết cung cầu hiệu quả. Mặt khác, sàn giao dịch vàng cũng sẽ huy động được lượng vàng khổng lồ được tích trữ trong dân lâu nay.

Dù vậy, việc thành lập sở giao dịch vàng quốc gia được đánh giá là một nhiệm vụ phức tạp, cần có sự phối hợp chặt chẽ và đồng bộ giữa nhiều cơ quan chức năng. Thách thức đặt ra từ yêu cầu về công nghệ, pháp lý cho đến năng lực vận hành… để không chỉ để tăng cường hiệu quả quản lý, mà còn để từng bước hình thành một hệ sinh thái tài chính hiện đại, minh bạch và phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế.

Liên quan đến nghiên cứu đánh thuế giao dịch vàng. Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 278/NQ-CP, yêu cầu dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) phải quy định rõ rằng, thu nhập từ mua bán vàng thuộc diện chịu thuế. Chính sách này hướng tới hạn chế tình trạng đầu cơ, góp phần điều chỉnh hành vi trên thị trường. Khi các giao dịch được kiểm soát chặt chẽ hơn, Nhà nước sẽ có thêm công cụ quản lý cung - cầu và can thiệp thị trường khi cần thiết để thu hẹp khoảng cách giá vàng trong nước - thế giới, ổn định tâm lý và tỷ giá.

Dù vậy, đánh thuế bao nhiêu và triển khai như thế nào vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Phải có lộ trình rõ ràng, kèm theo truyền thông minh bạch để người dân hiểu rằng mục tiêu chính không phải là tận thu, mà là xây dựng một thị trường minh bạch, an toàn hơn. Chính sách này phải đi kèm hạ tầng quản lý hiện đại, dữ liệu lưu giữ tập trung, đi cùng với đó là sự công bằng và một lộ trình phù hợp.

Theo TS Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia kinh tế, Nghị định 232/2025/NĐ-CP được ban hành nhằm tạo cơ chế quản lý thị trường vàng minh bạch, theo đúng tinh thần kinh tế thị trường. Điểm cốt lõi của nghị định này không phải là can thiệp hành chính, mà Nhà nước đóng vai trò quản lý, chấm dứt tư duy độc quyền nhập khẩu, sản xuất và phân phối vàng của Nhà nước như giai đoạn trước đây. Đặc biệt, Nghị định số 232/2025/NĐ-CP hướng tới không chỉ nhằm xử lý các bất cập trước mắt, mà quan trọng hơn là tạo nền tảng cho sự phát triển minh bạch, hiệu quả và bền vững của thị trường vàng Việt Nam.

Dù vậy, diễn biến thị trường hiện nay cho thấy, vẫn còn rất nhiều những thách thức đặt ra cho các nhà làm chính sách để giải bài toán làm sao các chính sách về thị trường vàng, đặc biệt là Nghị định 232/2025/NĐ-CP thực sự đạt hiệu quả, kỳ vọng như mong muốn. Và các giải pháp nào cần phải tiếp tục sau nghị định này để ngành vàng, thị trường vàng thực sự phát triển.

Ngày 24/11/2025, Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với Hội Mỹ nghệ kim hoàn TP Hà Nội tổ chức Diễn đàn “Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới”. Diễn đàn có sự tham gia của nhiều diễn giả uy tín, đại diện cho các cơ quan quản lý, chuyên gia kinh tế, Hiệp hội ngân hàng, DN vàng, trang sức, cơ quan báo chí, các nhà đầu tư. Tại đây, các đại biểu sẽ cùng trao đổi, mang đến nhiều góc nhìn thực tiễn và giải pháp cụ thể xung quanh việc Triển khai Nghị định 232/2025/NĐ-CP: cơ hội và thách thức của thị trường vàng trong bối cảnh mới; về các giải pháp chống buôn lậu, đầu cơ, thao túng giá; công tác thanh tra, kiểm soát và minh bạch hóa thị trường vàng tại Hà Nội: thực tế triển khai và giải pháp thời gian tới; việc nhập khẩu và phân phối vàng nguyên liệu; tiềm năng thị trường vàng trang sức; xây dựng sàn vàng Quốc gia theo kinh nghiệm quốc tế; về nghiên cứu chính sách thuế phù hợp với giao dịch vàng; huy động vàng trong dân - bài toán chính sách và niềm tin; giải pháp phát triển thị trường vàng, làm sao vừa tạo lập thị trường minh bạch, vừa bảo vệ quyền lợi DN, nhà đầu tư và phát triển thị trường…

“Chúng tôi kỳ vọng diễn đàn sẽ mang đến nhiều góc nhìn thực tiễn và giải pháp cụ thể cùng với các cơ quan Nhà nước, các bộ, ngành và địa phương chia sẻ trong quản lý thị trường vàng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phối hợp liên ngành; thiết lập hệ thống thông tin, xây dựng, lưu trữ dữ liệu về thị trường vàng, kết nối cung cấp thông tin cho cơ quan liên quan nhằm tăng tính minh bạch, hỗ trợ hiệu quả công tác quản lý. Đồng thời, đề xuất các cơ chế, chính sách đồng bộ, góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường vàng trong nước minh bạch, cũng như phục vụ mục tiêu quản lý Nhà nước” - PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị chia sẻ.