Bước ngoặt mới của thị trường vàng

Thị trường chờ “mở cửa”

Hơn 13 năm sau khi Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng ra đời, “chiếc áo” quản lý quá chật đã bộc lộ những hạn chế rõ rệt. Khoảng cách giá vàng trong nước và thế giới liên tục giãn rộng, có thời điểm chênh lệch tới 18 - 20 triệu đồng/lượng, đặc biệt trong các đợt biến động mạnh của giá vàng toàn cầu giai đoạn 2023 - 2024.

Tính đến 25/9/2025 (theo giờ Việt Nam), trên sàn Kitco, giá vàng ghi nhận ở mức trên 3.740 USD/ounce, giảm hơn sau mức đỉnh lịch sử 3.780 USD/ounce thiết lập hôm 23/9/2025. Theo các chuyên gia, giá vàng thế giới đang được hưởng lợi trước bối cảnh đồng USD duy trì ở mức thấp và xu hướng cắt giảm lãi suất để nới lỏng chính sách tiền tệ ở nhiều quốc gia, trong đó có Mỹ.

Vì thế, giá vàng SJC trong nước đang niêm yết quanh mức 132,5 - 134,5 triệu đồng/lượng (mua vào - bán ra), dù cũng tăng mạnh nhưng vẫn cao hơn giá vàng thế giới (quy đổi theo tỷ giá USD, chưa tính thuế phí) khoảng 15 triệu đồng mỗi lượng.

Cùng với diễn biến vênh nhau về giá, sự phụ thuộc gần như tuyệt đối vào thương hiệu vàng miếng SJC khiến thị trường thiếu cạnh tranh, người dân ít sự lựa chọn, còn DN chế tác vàng trang sức đối mặt khó khăn do nguồn nguyên liệu khan hiếm.

Trong bối cảnh đó, Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ra đời được xem là cú hích quan trọng. Trong chia sẻ từ khi còn đang xây dựng Nghị định, Cục trưởng Cục Quản lý Ngoại hối (Ngân hàng Nhà nước - NHNN) Đào Xuân Tuấn đã cho hay, với cơ chế mới, thị trường sẽ xuất hiện thêm những thương hiệu vàng miếng mới được cấp phép. Người dân có nhiều lựa chọn hơn, thị trường cạnh tranh hơn và sự chênh lệch lớn về giá sẽ từng bước được hạn chế.

Nhưng trong ngắn hạn, yếu tố tâm lý và vấn đề nguồn cung vẫn là những nhân tố chính chi phối giá vàng. Bởi theo phân tích của các chuyên gia Công ty Chứng khoán Guotai Junan Việt Nam, thị trường vàng vận hành theo cơ chế riêng “mua ở đâu, bán ở đó”, song song với tâm lý tích trữ vàng sâu sắc của người Á Đông, cùng với vị thế lâu năm của thương hiệu SJC. Tuy nhiên, về dài hạn, điều dễ nhận thấy là khi nguồn cung trở nên dồi dào và đa dạng hơn, chất lượng sản phẩm và dịch vụ cũng được nâng cao, khoảng cách giữa giá vàng trong nước và thế giới được kỳ vọng sẽ thu hẹp. Những ràng buộc bảo đảm thị trường

Dù “mở cửa” hơn, nhưng Nghị định số 232/2025/NĐ-CP vẫn có những yêu cầu để siết chặt kỷ luật thị trường. Theo đó, DN muốn sản xuất vàng miếng phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng, ngân hàng thương mại cần vốn điều lệ từ 50.000 tỷ đồng trở lên. Cả hai nhóm này còn phải tuân thủ đầy đủ hàng loạt yêu cầu về giấy phép, quy trình nội bộ và tuân thủ pháp luật trong lĩnh vực kinh doanh vàng. Các giao dịch từ 20 triệu đồng trở lên đều phải thực hiện qua tài khoản ngân hàng, nhằm phòng chống rửa tiền và tăng tính minh bạch…

Với điều kiện khắt khe như vậy, theo báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm 2025, chỉ một số ngân hàng lớn như Vietcombank, BIDV, VietinBank, Techcombank, MB, VPBank hay ACB đủ tiêu chuẩn tham gia.

Ở khối DN, PNJ hưởng lợi rõ rệt. Theo phân tích của các chuyên gia Công ty Chứng khoán VNDirect, PNJ từng mất tăng trưởng thị phần vào tay SJC từ năm 2023 do hạn chế giao dịch, nhưng việc khôi phục kinh doanh vàng miếng sẽ giúp PNJ cải thiện lưu lượng khách so với các đối thủ FDI, đồng thời tận dụng mở rộng sang các dòng sản phẩm thời trang, trong khi bán lẻ nội địa vẫn là trọng tâm.

Mặt khác, từ đầu tháng 9 đến nay, không chỉ dừng ở việc ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP, Chính phủ còn đồng thời chỉ đạo nhiều giải pháp nhằm ổn định thị trường vàng. Ngay trong tháng 9 này, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình đã giao Thanh tra Chính phủ chủ trì phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Công an và NHNN thành lập Đoàn thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật của các tổ chức tín dụng và DN trong hoạt động kinh doanh vàng, từ phòng, chống rửa tiền đến việc lập, sử dụng hóa đơn chứng từ liên quan.

Trước đó, tại Công điện số 159/CĐ-TTg ngày 7/9/2025 về định hướng chỉ đạo, điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu NHNN theo dõi sát diễn biến giá vàng trong nước và quốc tế, đồng thời triển khai ngay các công cụ điều tiết thị trường theo thẩm quyền để thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước – quốc tế, không để tình trạng đầu cơ, thao túng, găm hàng gây bất ổn thị trường.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý đối với Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 26/2023/NĐ-CP ngày 31/5/2023 của Chính phủ về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, Danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan, trong đó đề xuất giảm thuế xuất khẩu vàng trang sức, mỹ nghệ từ 1% xuống 0%.

Cần “sàn vàng” để ổn định

Dự báo về diễn biến giá vàng, bà Louise Street - chuyên gia cao cấp của Hội đồng Vàng Thế giới cho hay, những tháng cuối năm 2025, giá vàng có khả năng dao động trong biên độ hẹp, nhưng môi trường vĩ mô khó lường vẫn có thể tạo thuận lợi cho đà tăng. Vì thế, với những diễn biến khó lường từ thị trường quốc tế còn tác động mạnh đến thị trường trong nước, theo các chuyên gia, việc đưa ra các quy định pháp luật chặt chẽ hơn là chưa đủ, mà cần thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia.

Chuyên gia kinh tế PGS.TS. Ngô Trí Long phân tích, sự hiện diện của sàn vàng sẽ minh bạch hóa giao dịch, tăng độ tin cậy thị trường và giúp NHNN điều tiết hiệu quả hơn. Kinh nghiệm từ Trung Quốc với Sàn vàng Thượng Hải hay Thái Lan với Sàn vàng TGJMA cho thấy, mô hình này có thể kéo giảm chênh lệch giá vàng trong nước với thế giới xuống mức rất thấp, chỉ còn 1 - 2%.

Trong buổi họp mới đây với các tổ chức tín dụng, Phó Thống đốc NHNN Phạm Quang Dũng cho biết, NHNN đang khẩn trương nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để đề xuất áp dụng theo lộ trình việc triển khai thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia; hoặc cho phép đưa vàng vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa; hoặc lập Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Có thể thấy, đây là bước đi cần thiết để thị trường vàng thực sự hội nhập với chuẩn mực quốc tế và liên thông với thị trường thế giới, vừa bảo đảm tính cạnh tranh, vừa giữ được sự kiểm soát của Nhà nước, để thị trường vàng vận hành thực sự hiệu quả.