Tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh, nhiều năm nay những người làm công tác quản lý văn hoá, giới văn nghệ sĩ, đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân trông đợi có một hội nghị toàn quốc nhìn nhận lại vai trò của văn hoá, nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng những thành quả đã đạt được, cũng như thiếu sót để thống nhất nhận thức, quan điểm, hành động nhằm chấn hưng và phát triển văn hoá dân tộc.Toàn xã hội, toàn thể Nhân dân Việt Nam, dù làm gì, ở đâu, dân tộc nào, tín ngưỡng, tôn giáo nào, ở trong nước hay nước ngoài đều sẽ được truyền cảm hứng, trách nhiệm và niềm tin để văn hoá nước nhà phát triển rực rỡ hơn, đất nước phát triển nhanh và bền vững hơn. Tinh thần đó sẽ thường xuyên được nhắc lại, được cập nhật.
Với nhiều nội dung, nhiều công việc phải làm thường xuyên, liên tục, Phó Thủ tướng nêu một vài điểm để trong quá trình triển khai Chiến lược phát triển văn hoá thời gian tới.Trước hết, chúng ta phải tiếp tục nâng cao nhận thức về văn hoá, khắc phục tình trạng “dù đã nói quán triệt đầy đủ các nghị quyết, chủ trương, chỉ thị văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về văn hoá nhưng quá trình thực hiện còn yếu kém hay hạn chế về nguồn lực”, thể hiện ở thời lượng, thời gian lãnh đạo dành cho công tác văn hoá, nguồn lực, con người làm văn hoá.Theo Phó Thủ tướng, nhiều nơi, do sức ép về tăng trưởng trong khi công tác văn hoá, xã hội về ngắn hạn không làm ra tiền nên chưa được đặt ngang bằng với kinh tế. Không giống như xây một câu cầu, làm một con đường cao tốc có thể thấy ngay kết quả sau một vài năm, có những vấn đề văn hoá, xã hội phải sau nhiều năm, nhiều chục năm mới có kết quả. Tương tự, có những vấn đề về phát triển kinh tế, kỹ thuật nếu quyết định sai thì thấy ngay hậu quả, xác định rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân nhưng nhiều vấn đề về văn hoá, xã hội chỉ bộc lộ sau khi nhiều năm.Trong giải quyết các vấn đề văn hoá, xã hội, ý kiến của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, người hoạt động thực tiễn lâu năm chưa được tôn trọng đúng mức, dẫn đến việc ra những quyết định chưa đúng của người có trách nhiệm, cũng như sự mai một, hụt hẫng của đội ngũ, chuyên gia, nhà nghiên cứu về văn hoá.Phó Thủ tướng cho biết các tổ chức quốc tế gần đây khi nói đến khái niệm phát triển bền vững không chỉ đề cập đến bảo vệ môi trường, bảo đảm công bằng xã hội, phát triển bao trùm mà còn bao hàm cả văn hoá, xã hội. Bởi một đất nước chỉ chú ý đến phát triển kinh tế, không chú ý đến môi trường sẽ phải mất thành quả phát triển của nhiều chục năm mới khắc phục được các vấn đề về môi trường, còn các vấn đề văn hoá xã hội thì phải mất nhiều thế hệ mới khắc phục được, thậm chí là sụp đổ.“Khi đã nhận thức triệt để những vấn đề mang tính sống còn đối với đất nước, dân tộc thì chắc chắn chúng ta sẽ tìm mọi cách để thực hiện, dồn mọi nguồn lực cả về thời gian, tiền bạc, công sức để làm cho bằng được”, Phó Thủ tướng nói và cho rằng cần nhìn nhận đúng những thành quả đã đạt được trong lĩnh vực văn hoá, xã hội gắn với chính trị, kinh tế, luật pháp, con người... góp phần làm cho “đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế, uy tín quốc tế như ngày hôm nay”.Phó Thủ tướng nêu rõ dân tộc Việt Nam có nền văn hiến rực rỡ hàng nghìn năm, chiến thắng biết bao thiên tai, địch hoạ, vì vậy, những bất cập, biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống trong xã hội như chạy theo đồng tiền, chỉ lo cho bản thân mình… không phải là đặc tính của người Việt Nam.Chúng ta phải có những giải pháp thật thiết thực để chấn hưng văn hoá với một sự thôi thúc, vừa cấp bách, vừa kiên trì, dài hơi.
Việc thực hiện Chiến lược phải góp phần khơi dậy khát vọng toàn dân tộc trong phát triển, chống được tụt hậu, tiếp tục tạo ra những xung lực mới, phát huy toàn bộ sáng tạo, sức mạnh toàn dân để đất nước phát triển nhanh hơn, bền vững hơn.Trong kỷ nguyên mới của khoa học, công nghệ, hội nhập sâu rộng,… văn hoá Việt Nam tiếp thu những giá trị tốt đẹp của nhân loại, giữ gìn bản sắc nhưng cũng cần mạnh dạn thay đổi, điều chỉnh những biểu hiện không còn phù hợp.Nhấn mạnh việc tạo ra môi trường cổ vũ sáng tạo văn hóa, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, Bác Hồ đã từng nói, văn hóa là tất cả mọi sự sáng tạo, phát minh của con người; do đó, phải tạo ra một xã hội, một môi trường cổ vũ, tôn vinh và phát huy được cái mới, tôn trọng các ý kiến khác, thậm chí khác biệt nhưng không đi ngược lại lợi ích của dân tộc, đất nước. "Khi tạo được môi trường, tất cả mọi tài năng được phát huy, được bừng nở, cái mới được tôn vinh, chắc chắn chúng ta sẽ có thể phát triển nhanh hơn", Phó Thủ tướng nói.Về xây dựng con người, Phó Thủ tướng nêu rõ mối quan hệ giữa con người và văn hóa, trong đó phải nhắc đến vai trò quan trọng của đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục trên tinh thần cầu thị và kiên trì. Cùng với đó là văn hóa làm gương, trước hết mỗi cán bộ, đảng viên, người làm văn hóa từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài... phải phấn đấu thành những tấm gương về văn hóa.Phó Thủ tướng mong muốn tất cả các cấp, ngành, bằng hành động cụ thể để chú trọng hơn và dành nhiều thời gian, nguồn lực hơn cho văn hóa; lắng nghe ý kiến của những người nghiên cứu và những người hoạt động thực tiễn, người có kinh nghiệm trước khi đưa ra các quyết định, bởi văn hóa có trong mọi lĩnh vực đời sống.Các cấp, ngành, địa phương cùng với Bộ VHTT&DL cần có nhiều hoạt động, chương trình thiết thực, chắc chắn, từng bước một, lan tỏa tinh thần, đề cao giá trị, truyền thống của dân tộc Việt Nam, tự hào, tự tôn dân tộc, để xây dựng đất nước phát triển phồn vinh vì hạnh phúc của nhân dân; để nền văn hóa Việt Nam bừng sáng, hòa vào dòng chảy văn minh nhân loại.
