Phường Cửa Nam công bố Dự án “Tu bổ hai bức Phù điêu ngoài trời tại phố Hàng Lọng”

Các đại biểu tham dự lễ công bố gồm: Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam Phạm Tuấn Long; Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Cửa Nam Nguyễn Quốc Hoàn; Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam Nguyễn Tùng Lâm; Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT Ngân hàng TMCP Đại chúng Việt Nam PVCombank Nguyễn Đình Lâm; TS Vũ Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Ủy ban ký ức thế giơi UNESCO khu vực Châu Á - Thái Bình Dương; Trưởng phòng Quản lý di sản Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Phạm Thị Lan Anh; các nghệ sĩ tham gia dự án: Họa sĩ, giám tuyển Nguyễn Thế Sơn; TS Trần Hậu Yên Thế; TS Phạm Long; Kiến trúc sư Trần Huy Ánh; thạc sĩ, nhà điêu khắc Trần Công Định.

Tác phẩm nghệ thuật độc đáo có tuổi đời gần 1 thế kỷ

Hai bức phù điêu Ngư nghiệp và Nông nghiệp ra đời gần một thế kỷ trước, đã chinh phục bạn bè năm châu tại Triển lãm Paris năm 1931 – nay vẫn hiện diện trên phố Hàng Lọng (phường Cửa Nam), như những chứng nhân của ký ức đô thị, của nghệ thuật và lịch sử. Đây là những tác phẩm được sáng tạo bởi những nhà điêu khắc, sinh viên Trường Mỹ thuật Đông Dương trước đây, nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Những tác phẩm này đang được phường Cửa Nam tu bổ, với sự đồng hành của nhà tài trợ Ngân hàng TMCP Đại chúng Việt Nam PVCombank và các chuyên gia, nghệ sĩ, họa sĩ, nhà điêu khắc tên tuổi của mỹ thuật Việt Nam đương đại.

Tại lễ công bố, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam Phạm Tuấn Long cho biết: “Sau khi thống nhất với Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam và nhóm chuyên gia, khoa điêu khắc Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam đã triển khai nhiệm vụ tu bổ hai bức phù điêu ngoài trời tại phố Hàng Lọng, phường Cửa Nam. Trong khoảng thời gian ngắn, nhưng với sự đồng hành của nhà tài trợ, các chuyên gia, nghệ sĩ, nhà điều khắc đã bắt tay vào nghiên cứu, triển khai, đảm bảo tiến độ dự án. Chúng tôi hy vọng rằng, dự án sẽ sớm được cộng đồng đón nhận khi hoàn thành”.

Theo Giám tuyển, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn (Đại học Quốc gia Hà Nội), đây là lần đầu tiên công chúng Thủ đô được chiêm ngưỡng hai bức phù điêu Nông nghiệp và Ngư nghiệp được sáng tác cách đây gần 1 thế kỷ, có giá trị rất lớn, tác động đến nhận thức của xã hội về kiến trúc, mỹ thuật công cộng.

“Hai bức phù điêu Nông nghiệp và Ngư nghiệp là 2 trong 4 bức phù điêu Sĩ, Nông, Công, Thương được các chuyên gia sáng tác cách đây gần 1 thế kỷ, mang đậm dấu ấn văn hóa Đông Dương. Phục hồi nguyên vẹn hai bức phù điêu có ý nghĩa lớn, đáp ứng mong mỏi của các thế hệ nghệ sĩ, họa sĩ, điêu khắc, kiến trúc sư. Dự án này cho mọi người nhìn thấy tầm vóc trong gần 100 năm trước, khi tác phẩm phù điêu của các nhà điêu khắc, sinh viên thời kỳ đó đã tham gia triển lãm uy tín thế giới, đưa hình ảnh mỹ thuật Việt Nam giai đoạn đó, manh nha cho mỹ thuật Đông Dương. Giá trị mỹ thuật Đông Dương sau gần 1 thế kỷ vẫn được khẳng định”, giám tuyển, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn khẳng định.

Trong quá trình triển khai dự án, nhóm chuyên gia đã gặp nhiều khó khăn. Theo giám tuyển, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn, câu chuyện về hai bức phù điệu xuất hiện từ khá lâu, nhóm chuyên gia muốn tiếp cận nhưng rất khó khăn. “Thế hệ chúng tôi mới chỉ được nghe các câu chuyện, xem hai bức phù điêu này với nguồn tư liệu rất ít ỏi, chủ yếu là những công bố về di sản Đông Dương trước đây.

Hiện tại, dự án được thực hiện bởi nhà điêu khắc Trần Quốc Thịnh, cùng các cộng sự, sự đồng hành của doanh nghiệp. Khi thực hiện, các chuyên gia đã phải tìm tòi, nghiên cứu kỹ lưỡng qua nhiều khâu như khảo sát, đánh giá thực trạng của hai bức phù điêu, đặc biệt là dấn ấn văn hóa Đông Dương thời kỳ đó,... Đây là quá trình nghiên cứu dài hơi của nhà nghiên cứu, TS Trần Hậu Yên Thế, TS Phạm Long, các nhà nghiên cứu về hội họa, kiến trúc,…

Việc tu bổ hai bức phù điêu chính là đưa chúng về vị trí xứng đáng trong lịch sử của mỹ thuật Việt Nam, đồng thời cũng là sự tiếp nối của các nghệ sĩ - hậu duệ của các tiền bối đi trước, góp phần tri ân các thầy đã đặt nền móng cho nền mỹ thuật đương đại Việt Nam. 

Mở ra hướng đi mới

Đề cập về hướng đi của dự án này trong thời gian tới, giám tuyển, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn cho rằng, hai bức phù điêu sau khi được trùng tu sẽ tạo thành điểm nhấn, không chỉ thu hút công chúng Thủ đô, các du khách mà còn mở ra hướng sáng tác cho các nghệ sĩ Việt Nam và quốc tế, đặc biệt là việc nghiên cứu làm ra 2 phiên bản mới ở hai ô của hai bức phù điêu còn lại là sĩ phu và thương nhân. Đây là 4 bức đầu tiên về hình ảnh sĩ, nông, công, thương hiện lên uy nghi, đầy tính thẩm mỹ.

Dự án mở ra cơ hội rất tốt cho việc đưa nghệ thuật - yếu tố quan trọng để đánh thức ký ức về di sản đô thị, góp phần phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn phường Cửa Nam, giúp công chúng thấy được những mảnh ghép hoàn chỉnh, tầm vóc, đóng góp của mỹ thuật Đông Dương, trong việc đặt nền móng cho mỹ thuật hiện đại Việt Nam.

Theo giám tuyển, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn, câu chuyện tác phẩm ở đây không gói gọn trong lĩnh vực mỹ thuật mà còn trong mỹ thuật ứng dụng, mỹ thuật trong cảnh quan đô thị, tầm nhìn, mỹ thuật công cộng do chính người Việt sáng tạo về ngư dân, nông dân ở tầm vóc lớn, xuất hiện trang trọng trong bối cảnh, không gian đặc biệt.

"Đây thực sự là một niềm may mắn cho lịch sử, giúp các dự án mỹ thuật công cộng của phường Cửa Nam trở nên ý nghĩa, hiện thực hóa Cửa Nam trở thành phường nghệ thuật của Hà Nội, kết nối được những giá trị di sản kiến trúc nghệ thuật, gắn với những sáng tạo của những nghệ sĩ mới. Họ sẽ có những tác phẩm tiếp theo để đối thoại với hai tác phẩm phù điêu này. Đây cũng là sự kết nối, khởi động, gắn kết với những tác phẩm của những nghệ sĩ Việt Nam cũng như quốc tế. Hy vọng dự án nghệ thuật công cộng này sẽ được công chúng đón nhận nồng nhiệt bên cạnh các dự án khác của phường Cửa Nam”, giám tuyển, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn nêu ý tưởng.