Bám rừng ngập mặn mưu sinh
Ông Nguyễn Khương (55 tuổi, thôn Thuận Phước, xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) vừa khua mái chèo, vừa nhẩm tính: “Kể ra đã gắn bó 30 năm mưu sinh ở rừng ngập mặn. 3 đứa con cũng nhờ tôm cá nơi này mà trưởng thành. Dân ở đây bình thường chẳng ai đi chợ để mua đồ ăn đâu, cứ ra bàu Cá Cái thả cái rập là đủ cho bữa ăn. Có đi chợ thì chỉ để bán tôm, bán cá thôi”.
Mấy năm gần đây, thời điểm không có dịch Covid-19, ông Khương lại có thêm thu nhập từ việc chở khách đi du ngoạn, thăm thú cảnh đẹp của bàu Cá Cái.
Rất nhiều hộ dân ở đây, ngoài việc khai thác nguồn lợi thủy sản từ trong bàu, còn nuôi thả cua xanh, nuôi tôm tự nhiên để tăng thu nhập. Rừng ngập mặn bàu Cá Cái như tấm lá chắn bảo vệ xóm làng mỗi mùa mưa bão, đồng thời cũng như lá phổi xanh giúp điều hòa môi trường, tạo không khí mát mẻ.
Theo ông Nguyễn Đại – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh Quảng Ngãi, rừng ngập mặn bàu Cá Cái là loại hình sinh thái rất đặc biệt và quý của tỉnh Quảng Ngãi. Nó góp phần bảo vệ, khôi phục lại môi trường sống của các loài thủy sản nơi đây.
Hiện nay, cò và các loại chim di cư về đây rất nhiều, tạo nên hệ sinh thái rừng ngập mặn rất đa dạng góp phần cho cảnh quan phát triển du lịch cộng đồng và tạo thêm nguồn thu và việc làm cho người dân địa phương từ việc đưa đò chở khách, nuôi tôm, cá và nguồn lợi thủy sản khác. Vài năm trở lại đây, bàu Cá Cái là điểm đến du lịch tham quan của người dân cả trong và ngoài tỉnh.
“Trồng mới rừng ngập mặn những năm gần đây có tín hiệu đáng mừng, thu hút sự tham gia của nhiều tổ chức, các địa phương và hộ dân ven biển và mang lại nhiều kết quả đáng ghi nhận”, ông Đại chia sẻ.
Trồng rừng ngập mặn gặp nhiều khó khăn
Từ năm 2014, rừng ngập mặn tại bàu Cá Cái đầu tiên được trồng bởi “Dự án trồng mới và phục hồi rừng ngập mặn ven biển xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi” do Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi làm chủ đầu tư. Dự án đã trồng hơn 50ha rừng ngập mặn và diện tích này vẫn đang sinh trưởng, phát triển rất tốt.
Từ năm 2019 đến nay, dự án “Tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển Việt Nam” do Quỹ khí hậu xanh (GCF) tài trợ thông qua chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tiếp tục tài trợ cùng với nguồn kinh phí của tỉnh đầu tư, tiến hành trồng mới thêm khoảng 22,52 ha (kế hoạch 25 ha) và hỗ trợ hộ dân nhận khoán bảo vệ 50 ha rừng nói trên để cải thiện sinh kế.
Trước tác động tiêu cực của thiên tai, gây sạt lở, xâm thực nghiêm trọng các địa phương ven biển, đe dọa đến tính mạng và tài sản của người dân, việc khôi phục, trồng mới rừng ngập mặn là giải pháp hữu hiệu. Tuy nhiên, với diễn biến ngày càng cực đoan của thời tiết, đặc biệt năm 2021 tần suất mưa, lụt diễn ra liên tục từ tháng 9 đến tháng 12, việc khôi phục và bảo vệ rừng ngập mặn gặp nhiều khó khăn.
"Qua kiểm tra, đánh giá thực địa vào năm 2020 cho thấy, 22,52ha rừng ngập mặn trồng năm 2019 đã đạt tỷ lệ sống gần 100%. Thế nhưng do ảnh hưởng liên tiếp của các đợt mưa bão năm 2021 đã gây ngập sâu liên tục, nước không rút được nên hệ rễ của cây con bị thối nhũn, làm diện tích cây trồng năm 2019 bị chết trên đến 70%", bà Nguyễn Thị Thùy Dung- Điều phối viên dự án GCF-UNDP cho biết.
Theo ông Nguyễn Đại, để trồng được những dải rừng ngập mặn, ngành chuyên môn đã tính toán đắp đất tạo líp, luống cho phù hợp với mực nước tại nơi trồng. “Dù có tính toán trước nhưng không ngờ biến đổi khí hậu phức tạp như thế. Tần suất mưa kéo dài trong thời gian qua làm số cây mới trồng chưa phát triển đến độ trưởng thành đã bị ngập úng, thối gốc. Trong khi đó, số lượng cây giống trồng dặm lưu vườn không đủ bù lại số cây bị chết”, ông Đại thông tin.
Hiện Sở NN& PTNN tỉnh Quảng Ngãi đã có văn bản gửi nhà tài trợ UNDP cho phép gia hạn thời gian thực hiện hợp phần 2 (trồng rừng ngập mặn) của dự án đến hết năm 2022 để có thời gian khắc phục, trồng bổ sung và chăm sóc diện tích 22,52ha rừng trồng bị thiệt hại do thiên tai.
