Sau khi Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép cho Công ty cổ phần Thép Hòa Phát Dung Quất (Khu kinh tế Dung Quất, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) nhận chìm hơn 15 triệu mét khối vật chất nạo vét từ khu vực cảng Dung Quất, có không ít ý kiến trái chiều đề cập đến những tác động tiêu cực đến môi trường khi thực hiện việc nhận chìm vật chất. Đồng thời, chính quyền tỉnh đã vào cuộc tìm giải pháp tối ưu hơn để thay thế.
Nhiều âu lo
Nhiều người dân xã Bình Đông (huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) bày tỏ lo lắng trước thông tin nhận chìm hơn 15 triệu mét khối vật chất nạo vét. Bởi lẽ, hồi đầu tháng 10/2018, chỉ từ hoạt động hút cát, xả bùn tại khu vực cảng Dung Quất của một số tàu nhỏ mà đã có gần 100 lồng cá nuôi của ngư dân gần đó chết hàng loạt, thiệt hại hàng tỷ đồng.
Kỹ sư hàng hải Trương Thành Lâm - Giám đốc chi nhánh Công ty cổ phần Phúc Hoàng Ngọc tại Quảng Ngãi phân tích: Khối lượng vật chất được nạo vét tại cảng gần 15,4 triệu mét khối, bao gồm 86,4% cát nhiễm mặn, 13,6% bùn sét. Với tỷ lệ 13,6% vật chất bùn sét, tương đương hơn 2 triệu mét khối là vô cùng lớn. Khi các tàu xả vật chất từ mặt biển xuống độ sâu hơn 50m, quá trình rơi trong nước biển, với dao động của sóng, tác động của dòng hải lưu và nước từ cửa sông Trà Bồng đổ ra, gần như toàn bộ bùn sét sẽ hòa tan trong nước biển, giả sử chỉ ở tỷ lệ 5% trong nước, sẽ là 40 triệu mét khối nước biển bị vẩn đục, ô nhiễm.
“Khi đó, không chỉ vùng biển Bình Sơn, mà cả Lý Sơn, rồi tiếp đó là các vùng biển phía Nam huyện Bình Sơn sẽ bị ô nhiễm, ảnh hưởng đến việc đánh bắt, nuôi trồng thủy hải sản ven bờ không chỉ của tỉnh Quảng Ngãi, mà cả các tỉnh Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa cũng có thể bị ảnh hưởng”, kỹ sư Lâm nhận định.
Bà Hà Thị Anh Thư - Bí thư Huyện ủy Bình Sơn chia sẻ: “Vấn đề nhận chìm vật chất xuống biển là rất nhạy cảm, dư luận và bà con nhân dân rất quan tâm vì sẽ tác động không tốt đến môi trường, ảnh hưởng đến nguồn lợi thủy sản, ảnh hưởng đến kế sinh nhai của ngư dân ven biển”.
Nên tìm phương án thay thế nhận chìm
Theo ông Nguyễn Minh Tài - Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế (KKT) Dung Quất và các khu công nghiệp (KCN) Quảng Ngãi, tại KKT Dung Quất đang triển khai một số dự án với tổng diện tích lên đến hàng trăm ha ở vùng trũng sâu, nhiễm mặn ven sông, ven biển, với độ sâu cần san lấp từ 5 - 7 mét, cần một khối lượng lớn vật liệu san lấp mặt bằng. Vì vậy, việc tận dụng vật chất nạo vét từ các luồng cảng dự án thép Hòa Phát, nhà máy Lọc dầu hay cảng Hào Hưng là hợp lý và hiệu quả hơn nhiều.
Ông Tài lý giải, cát nhiễm mặn cũng là tài nguyên khoáng sản nên phải được tận dụng tối đa, tránh lãng phí. Hơn nữa, việc tận dụng cát nhiễm mặn làm vật liệu để san lấp mặt bằng cho các dự án có địa hình trũng sâu sẽ hạn chế vấn đề ô nhiễm môi trường và xử lý môi trường sẽ dễ hơn đối với việc nhận chìm ở biển, góp phần tăng nguồn thu từ thuế tài nguyên, tiết kiệm thời gian và giảm chi phí cho nhà đầu tư khi phải nhận chìm ở biển.
Cùng quan điểm tận dụng cát nhiễm mặn, ông Đỗ Minh Hải - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi cho biết: Hiện nay, ngoài các khu vực dự án vùng trũng sâu, nhiễm mặn đã được các nhà đầu tư đăng ký, dọc 2 bờ sông Trà Bồng từ cửa biển vào sâu trong đất liền gần 10km có rất nhiều khu vực trước đây là hồ nuôi tôm của người dân, nhưng những năm gần đây sản xuất không hiệu quả, đất nhiễm mặn không trồng trọt được nên người dân bỏ hoang, với diện tích cũng gần 100ha. Những vị trí này đều nằm trong KKT Dung Quất và được phép triển khai các dự án về công nghiệp sạch, du lịch hoặc đô thị, khu dân cư.
“Nếu UBND tỉnh, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho phép san lấp bằng vật chất nạo vét từ cảng biển là rất an toàn, hiệu quả, khi có thể giải quyết từ 50 - 70% lượng cát nhiễm mặn được nạo vét. Hơn nữa, vừa giải quyết bài toán kinh tế cho chủ đầu tư, cho địa phương, vừa bảo đảm cuộc sống người dân các xã ven biển của huyện Bình Sơn”, ông Hải nói.
Trước những băn khoăn, lo lắng của dự luận và người dân, lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi đã chủ động giao các cơ quan chức năng tìm giải pháp tối ưu hơn, thay thế cho việc nhận chìm vật chất từ quá trình nạo vét cảng. Ông Lê Viết Chữ - Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi đã trực tiếp đi khảo sát hiện trường và làm việc với các cơ quan chức năng của tỉnh. Theo ông Chữ, hướng xử lý hiệu quả nhất là tận dụng khối lượng cát nhiễm mặn trong quá trình nạo vét, nâng cấp luồng tàu vào cảng Hòa Phát Dung Quất để san lấp một số vị trí dự án đã được quy hoạch tại KKT Dung Quất.
UBND tỉnh Quảng Ngãi đã chỉ đạo các cơ quan liên quan và UBND huyện Bình Sơn đẩy nhanh tiến độ bồi thường, giải phóng mặt bằng tại một số dự án trong KKT Dung Quất, nhất là dự án vùng trũng thấp, nhiễm mặn. Đồng thời, đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét, chấp thuận việc sử dụng cát nhiễm mặn từ quá trình nạo vét cảng để san lấp mặt bằng ở những vùng trũng sâu, nhiễm mặn theo đúng quy định.
