Bùn, cát bồi lấp gần 2/3 cửa biển Cửa Tùng
Từ trên cầu Cửa Tùng nối liền thị trấn Cửa Tùng với xã Trung Giang (huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị) dễ dàng nhận thấy đáy là cả một tầng cát dày bồi lấp khoảng 2/3 cửa biển Cửa Tùng. Nhiều tàu cá công suất nhỏ, đánh bắt gần bờ mới có thể men về phía Bắc của cửa biển để vào khu vực cảng cá Cửa Tùng và khu neo đậu tránh bão Cửa Tùng.
Theo phản ánh của các ngư dân xã Trung Giang và thị trấn Cửa Tùng, tình trạng luồng lạch ra, vào cửa biển bị bồi lấp diễn ra nhiều năm trước. Đặc biệt, sau mỗi đợt mưa lũ hàng năm, một lượng lớn bùn cát từ sông Bến Hải đổ về khiến tình trạng bồi lấp càng tăng.
Có thời điểm, bùn cát bồi lấp khiến nhiều đoạn luồng lạch chỉ rộng còn từ 4-5m, độ sâu chỉ từ 0,2-0,8m. Trong khi mớn nước của tàu cá công suất lớn đánh bắt xa bờ phải có độ sâu ít nhất là 2,1m.
Trước tình trạng trên, năm 2019, tỉnh Quảng Trị đã đầu tư 5 tỷ đồng để nạo vét luồng lạch ra, vào cửa biển Cửa Tùng. Thế nhưng, sau đợt mưa lũ lịch sử năm 2020 đến nay, tình trạng bồi lấp luồng lạch lại tái diễn, gây không ít khó khăn và thiệt hại cho ngư dân có tàu công suất lớn.
Mới đây, vào ngày 16/4, tàu cá công suất 400CV của ngư dân tỉnh Quảng Ngãi khi di chuyển vào cảng cá Cửa Tùng đã bị mắc cạn do luồng lạch bị bồi lấp, khiến tàu cá bị nghiêng gây hư hại tài sản. Chưa kể, việc vào, xuất bán thủy hải sản cũng bị ảnh hưởng.
Ngày sau, chỉ đến khi thủy triều lên và sự hỗ trợ, giúp đỡ của chủ phương tiện khác, tàu cá Quảng Ngãi mới được lai dắt vào nơi an toàn.
Ngư dân kêu cứu
Trong khi đó, nhiều tàu cá công suất lớn của ngư dân tỉnh Quảng Trị gặp bất an. 14 ngư dân có tàu cá công suất lớn đã làm đơn kêu cứu đến chính quyền địa phương và cơ quan chức năng.
Theo các ngư dân của thị trấn Cửa Tùng và xã Trung Giang, hiện nay, luồng lạch ở Cửa Tùng lại bị cạn trở lại, hầu hết các tàu không ra cửa biển được nên buộc phải nằm bờ. Trong khi đó, nhiều ngư dân vay vốn chỉnh trang tàu cá, đóng thêm tàu mới để bám biển.
Việc luồng lạch Cửa Tùng bị bồi lấp đã khiến ảnh hưởng đến việc đánh bắt, thu nhập nuôi sống gia đình và trả lãi, nợ ngân hàng.
Ngư dân Nguyễn Văn Phước (thị trấn Cửa Tùng) chia sẻ: "Việc luồng lạch bị bồi lấp nên tàu công suất lớn của tôi đành phải vào cảng Cửa Việt hoặc cảng cá lân cận để cập cảng đưa hải sản lên bờ. Một số tàu cá công suất lớn muốn đưa hải sản cập cảng cá Cửa Tùng thì phải neo đậu ở ngoài cửa biển, sau đó dùng thuyền nhỏ để đưa hải sản vào bờ".
Cảng cá Cửa Tùng được đưa vào sử dụng từ năm 2008 và cùng với cảng cá Nam Cửa Việt (xã Triệu An, huyện Triệu Phong) là hai cảng cá chỉ định. Theo đó, các tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên bắt buộc phải cập hai cảng cá này nhằm chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Tuy nhiên, việc đầu tư, nâng cấp, mở rộng cảng cá Nam Cửa Việt và cảng cá Cửa Tùng (dự án xây dựng, nâng cấp cơ sở hậu cần nghề cá) chậm tiến độ, kéo dài đã phần nào gây khó khăn cho công tác kiểm soát sản lượng, nguồn gốc hải sản khai thác, nhật ký khai thác… Chưa kể, tình trạng bồi lấp luồng lạch tại khu vực cửa biển Cửa Tùng cũng ảnh hưởng đến công tác phòng chống IUU.
Nhiều tàu cá công suất lớn của tỉnh Quảng Trị hoặc của tỉnh bạn muốn đưa tàu cập cảng Cửa Tùng phải chờ thủy triều lên, có tàu lai dắt, hướng dẫn mới có thể di chuyển an toàn.
Bên cạnh đó, khu neo đậu tránh trú bão Cửa Tùng cũng bị ảnh hưởng bởi tình trạng luồng lạch bồi lấp khiến việc tàu thuyền ra vào cũng bị ảnh hưởng. Trong khi đó, khu neo đậu này được xây dựng và đưa vào sử dụng từ năm 2017 với sức chưa 250 tàu cá các loại.
Chưa kể, khu vực cửa biển Cửa Tùng thường có sương mù dày đặc vào thời điểm nửa đêm đến rạng sáng khiến tầm nhìn bị hạn chế. Thế nên, cùng với việc luồng lạch bị bồi lấp khiến việc di chuyển của các tàu cá công suất lớn dễ xảy ra tai nạn.
Trước tình trạng trên, UBND huyện Vĩnh Linh đã có văn bản gửi Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Trị về việc nạo hút, khơi thông luồng lạch tại cảng cá Cửa Tùng.
Sở cũng đã có văn bản gửi Sở GT&VT Quảng Trị kiến nghị tiếp tục duy tu, nạo vét vùng nước cảng cá Cửa Tùng vốn thường xuyên bị bồi lấp sau mùa mưa bão hàng năm, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho tàu, thuyền ra, vào thuận lợi, bà con ngư dân yên tâm vươn khơi bám biển.
Đồng thời, tăng khả năng tiêu thoát lũ cho sông Bến Hải, kết nối phát triển ngành nghề thủy sản giữa tỉnh Quảng Trị với các tỉnh lân cận, góp phần phát triển KT-XH của địa phương.
Trao đổi với Kinh tế & Đô thị, ông Trần Ngọc Sơn, Phó Giám đốc Sở GTVT tỉnh Quảng Trị chia sẻ: Trước tình trạng bồi lấp tại các cửa biển trên địa bàn, cuối năm 2022, Sở đã có tờ trình gửi Cục Đường thủy nội địa Việt Nam (Bộ GTVT) bố trí nguồn vốn để nạo vét thường xuyên các luồng lạch bị bồi lấp trên địa bàn.
Tuy nhiên, Cục vẫn chưa bố trí nguồn vốn nay. Trong khi đó, đến thời điểm này, Bộ GTVT đã có văn bản về việc thôi ủy quyền nạo vét cho UBND tỉnh cũng như Sở GTVT, việc nạo vét này được giao cho Cục Đường thủy nội địa Việt Nam quản lý.
"Đối với việc luồng lạch cửa Cửa Tùng đang bị bồi lấp nghiêm trọng gây nguy hiểm đến tàu thuyền ra vào, Sở đã có ý kiến với UBND tỉnh Quảng Trị cần có phương án nạo vét khẩn cấp để đảm bảo an toàn cho tài sản, tính mạng của người dân. Trong đó, Sở đang họp bàn phương án giao UBND huyện Vĩnh Linh chủ trì, tổ chức báo cáo phương án nạo vét khẩn cấp này cho UBND tỉnh Quảng Trị", ông Trần Ngọc Sơn cho biết.
