Sản xuất bền vững để tránh rủi ro thương mại
Kinhtedothi - Các doanh nghiệp (DN) Việt Nam không chỉ đứng trước cơ hội mở rộng thị trường mà còn đối mặt với những rào cản kỹ thuật, chính sách bảo hộ từ thị trường EU. Vì vậy, sản xuất bền vững, nâng cao chất lượng sản phẩm được xem là giải pháp tối ưu giảm thiểu nguy cơ rủi ro.
Gia tăng điều tra lẩn tránh thuế
Thị trường EU đang ngày càng siết chặt hàng rào kỹ thuật đối với hàng hoá nhập khẩu. Theo đó, các cam kết về quy tắc xuất xứ của EU rất chặt chẽ, thông thường các mặt hàng muốn được hưởng ưu đãi thuế quan, nguyên liệu phải đáp ứng được một tỷ lệ về hàm lượng nội khối nhất định (nguyên liệu có xuất xứ tại EU hoặc Việt Nam).
Thị trường EU đang ngày càng siết chặt hàng rào kỹ thuật đối với hàng hoá nhập khẩu. Ảnh minh họa
Đặc biệt, trong bối cảnh các rào cản thuế quan dần bị gỡ bỏ, EU có xu hướng tăng cường sử dụng công cụ phòng vệ thương mại như thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp, và tự vệ như một lá chắn mới để bảo vệ ngành sản xuất nội địa.
Đáng chú ý, theo Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương), trong bối cảnh căng thẳng thuế quan trên toàn cầu, EU dự kiến sẽ tiếp tục chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, tập trung vào việc đảm bảo hiệu quả của các biện pháp thương mại như thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp.
Các cuộc điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại của EU dựa trên các quy định cụ thể trong quy định cơ bản. Các quy định này cung cấp cơ sở pháp lý để khởi xướng các cuộc điều tra, gia hạn các biện pháp và xác định hướng hành động phù hợp trong các trường hợp lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại. Ngoài ra, Ủy ban châu Âu (EC) cũng sử dụng các công cụ phòng vệ thương mại hiện có, chẳng hạn như các biện pháp chống bán phá giá và điều tra chống trợ cấp để giải quyết các hành vi thương mại không công bằng.
Bên cạnh đó, EC sẽ điều tra xem liệu các hoạt động như chuyển đổi sản xuất hoặc sửa đổi hàng hóa ở mức độ nhỏ, có được sử dụng để lẩn tránh thuế chống bán phá giá hay thuế chống trợ cấp hiện hành hay không. Điều này có thể liên quan đến việc xem xét các mô hình thương mại, quy trình sản xuất và đặc điểm của hàng hóa nhập khẩu để xác định xem có hành vi lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại hay không.
Các cuộc điều tra giúp EU chủ động ngăn chặn các các hoạt động trốn thuế bằng cách mở rộng các biện pháp sang các nước thứ ba và các hàng hóa liên quan hoặc nghi ngờ là chỉ có chỉnh sửa nhỏ so với hàng hóa thuộc diện bị áp thuế. Thực tế, gần đây, EU đã tiến hành điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và mở rộng các biện pháp trong nhiều lĩnh vực, bao gồm các hàng hóa nông nghiệp, hóa chất và đặc biệt là hàng chế biến, chế tạo.
Nâng cao năng lực sản xuất theo hướng bền vững
Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) đánh giá, dự kiến EU sẽ tiếp tục theo dõi các mô hình thương mại và tích cực điều tra mọi trường hợp lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại. Các nỗ lực chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại của EU trong năm 2025 tập trung vào các nội dung: theo dõi số liệu, hiện tượng, phát hiện và điều tra các trường hợp công ty hoặc hàng hóa trốn thuế chống bán phá giá hoặc các biện pháp phòng vệ thương mại khác.
Trước tình hình này, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) Chu Thắng Trung khuyến nghị, các DN cần trang bị đầy đủ kiến thức về quy định thương mại của EU, chủ động nâng cao năng lực sản xuất theo hướng bền vững, minh bạch hóa nguồn gốc nguyên liệu. Đồng thời, cần thường xuyên theo dõi cảnh báo thương mại, hợp tác chặt chẽ với cơ quan chức năng trong quá trình xử lý nếu không may bị khởi kiện điều tra.
Các hiệp hội ngành hàng cũng đóng vai trò then chốt, không chỉ làm cầu nối giữa DN và cơ quan quản lý mà còn là tiếng nói đại diện trong các vụ việc quốc tế. Việc cập nhật thông tin, cảnh báo rủi ro, tổ chức các chương trình đào tạo pháp lý và kỹ thuật, hỗ trợ hồ sơ… là những nhiệm vụ cần tiếp tục được triển khai mạnh mẽ.
Để tận dụng hiệu quả Hiệp đinh Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA), cũng như duy trì vị thế cạnh tranh tại EU, Tham tán Thương mại của Việt Nam tại Bỉ và EU Trần Ngọc Quân cho rằng, Nhà nước cần xây dựng cơ chế, chính sách, thu hút đầu tư của Việt Nam phải bắt kịp xu hướng chính sách thương mại của EU, đó là xu hướng phát triển xanh, giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi năng lượng sạch, kinh tế tuần hoàn.
Song song đó là rà soát và hoàn thiện hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm, bền vững… phù hợp và tham chiếu các tiêu chuẩn EU. Cùng với đó, xây dựng 2 liên minh lớn giữa các nhà xuất khẩu trái cây và thủy sản để xây dựng chuỗi cung ứng và kênh phân phối ổn định ở thị trường EU theo kênh siêu thị thực phẩm tại EU. Mặt khác, cần thúc đẩy xây dựng thương hiệu quốc gia cho sản phẩm cà phê, tiêu, điều, tôm, cá tra xuất khẩu vào thị trường này.
