Doanh nghiệp, hợp tác xã, người nông dân được hưởng lợi
Theo dự thảo Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long” đang được Bộ NN&PTNT lấy ý kiến rộng rãi, dự kiến sẽ có 12.000 tỉ đồng được rót vào Đề án. Trong đó, 3.000 tỉ đồng từ vốn ngân sách nhà nước, 8.400 tỷ đồng vốn xã hội hóa, còn lại là từ các nguồn vốn khác.
Vốn ngân sách nhà nước thực hiện Đề án được lồng ghép trong các chương trình, dự án của Trung ương và địa phương, với mục đích chính là đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng ở vùng sản xuất liên kết, ứng dụng khoa học công nghệ và khuyến nông; đào tạo và tập huấn cho hợp tác xã và thực hiện các chính sách hỗ trợ nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp tham gia liên kết.
Kế hoạch từ nay đến năm 2025, vùng Đồng bằng sông Cửu Long sẽ có 500.000ha vùng chuyên canh lúa chất lượng cao. Lợi nhuận bình quân của nông dân đạt trên 35%. Đến năm 2030, vùng sẽ đạt 1 triệu ha, lợi nhuận bình quân được nâng lên 40%.
Chia sẻ tại hội nghị tham vấn cho các nội dung thuộc Đề án tổ chức chiều 29/3, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) Lê Thanh Tùng, cho biết khi tham gia vào Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nông dân sẽ được hỗ trợ 30% chi phí mua giống lúa; được vay ngân hàng không thế chấp tối đa 20 triệu/vụ sản xuất (thời gian vay trong 6 tháng) trong thời gian tham gia liên kết.
Các hợp tác xã sẽ được ưu tiên đầu tư nâng cấp hệ thống thủy lợi và giao thông nội đồng, kiến thiết đồng ruộng; được vay vốn ưu đãi không thế chấp để xây dựng kho, máy sấy và máy móc, thiết bị phục vụ cho sản xuất lúa, để phát triển các dịch vụ phục vụ sản xuất của hợp tác xã hoặc các cơ sở chế biến phụ phẩm lúa gạo.
Đối với các doanh nghiệp, khi tham gia Đề án, sẽ được vay ngân hàng đủ vốn ngắn hạn cho tiêu thụ lúa từ vùng liên kết và đủ vốn dài hạn cho đầu tư xây dựng kho, hệ thống sấy, chế biến. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn được hỗ trợ 50% chi phí chứng nhận sản phẩm đạt các tiêu chuẩn sản xuất tốt (GAP) trong nước hoặc quốc tế, và 100% chi phí chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn các-bon thấp.
Hoàn thiện đề án trong tháng 4/2023
Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, lúa gạo là ngành hàng trọng yếu đảm bảo an ninh lương thực và ngành hàng lợi thế của Việt Nam. Sản xuất lúa gạo góp phần quan trọng nâng cao thu nhập và vị thế của người nông dân, góp phần quan trọng đảm bảo an ninh lương thực quốc gia cũng như trách nhiệm xã hội toàn cầu.
Trong những năm qua, ngành lúa gạo Việt Nam không ngừng phát triển với nhiều giống mới chất lượng cao, hạ tầng được đầu tư đồng bộ hơn, nhiều doanh nghiệp đầu tư công nghệ hiện đại vào chế biến, thương mại. Trong khâu sản xuất, lúa gạo cũng đã có những chuyển đổi tích cực theo hướng bền vững hơn, áp dụng các quy trình canh tác bền vững như 1 phải 5 giảm, 3 giảm 3 tăng, các biện pháp tưới khô xen kẽ (AWD), quy trình canh tác lúa bền vững (SRP) hay sản xuất lúa hữu cơ. Khoảng trên 75% diện tích ở các vùng chuyên canh sử dụng lúa chứng nhận...
Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho rằng, những thành quả trên có một phần hỗ trợ rất lớn của các tổ chức quốc tê như WB, ADB, IRRI, SNV, GIZ, Oxfarm… Bên cạnh đó là sự hỗ trợ rất lớn của các tổ chức tín dụng như ngân hàng BIDV, Agribank, ICF và toàn bộ hệ thống các ngân hàng thương mại tại Việt Nam hỗ trợ tín dụng cho người sản xuất và các doanh nghiệp vay đầu tư nhà máy chế biến lúa gạo.
Tuy nhiên, hiện nay ngành lúa gạo còn thiếu các vùng chuyên canh lúa quy mô lớn có sự liên kết, hợp tác giữa người trồng lúa với hợp tác xã, doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các biện pháp canh tác vẫn còn chưa bền vững, người dân sử dụng đầu vào như thuốc bảo vệ thực vật, phân bón chưa phù hợp. Với hệ thống canh tác hiện tại sẽ gây lãng phí và còn làm phát thải khí nhà kính.
Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long” được Bộ NN&PTNT tích cực xây dựng, được kỳ vọng có ý nghĩa lớn trong chuyển đổi tư duy sản xuất từ nâng cao chất lượng, tạo giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Đây cũng là Đề án đặt ra rất nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi có thời gian và lộ trình cụ thể.
Tại hội nghị tham vấn cho nội dung Đề án chiều 29/3, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết, hiện nay Bộ đang lấy ý kiến tham vấn rộng rãi của các tổ chức quốc tế trong nước và quốc tế, các tổ chức tín dụng, các doanh nghiệp, hợp tác xã… Dự kiến trong tháng 4/2023, Bộ NN&PTNT sẽ hoàn thiện Đề án, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, thông qua.
Những năm gần đây, Việt Nam luôn là một trong những nước xuất khẩu lúa gạo lớn nhất trên thế giới. Trong giai đoạn 2016 - 2022, tổng lượng gạo tiêu dùng của Việt Nam dao động từ 20 - 25 triệu tấn/năm; sản lượng gạo xuất khẩu dao động từ 5 - 7 triệu tấn/năm; giá trị xuất khẩu luôn đạt trên 2 tỷ USD/năm. Năm 2022, xuất khẩu gạo đạt 7,17 triệu tấn, đạt kim ngạch 3,49 tỷ USD, tăng 6,2% về giá trị so với năm 2021.
