Đến xã Chuyên Mỹ (huyện Phú Xuyên) những ngày cuối năm cận Tết, du khách dễ dàng bắt gặp, nghe thấy tiếng lách cách đục, tỉa từ những ngôi nhà, những nhà xưởng phát ra; có khi là tiếng máy, tiếng cưa xoèn xoẹt đang cắt, đục những mảnh trai, ốc, gỗ.
Ghé làng Chuôn ngọ, du khách còn được tham quan di tích đền thờ Tổ nghề khảm trai. Cụm công trình đã được Bộ Văn hoá công nhận là Di tích cấp Quốc gia vào năm 1995.
Đền thờ được xây dựng từ lâu đời, tọa lạc trên doi đất cao giữa làng, ngoảnh hướng Đông Nam. Khu di tích gồm những công trình kiến trúc chính như cổng vào, nhà bia, nhà tiền tế và hậu cung.
Nhà bia mới được làm sau khi di tích được Nhà nước xếp hạng. Kiến trúc cổ của ngôi đền chủ yếu là nhà tiền tế và hậu cung nằm trên một mặt bằng tổng thể làm theo kiểu chữ Đinh.
Trong đền còn lưu giữ được nhiều hiện vật có giá trị như hương án, hoành phi, câu đối, long ngai bài vị, 1 bát hương gốm, 1 bản khảm khắc tên tuổi chức sắc của tổ nghề.
Trải qua nhiều thế kỷ hình thành và phát triển, đến nay, nghề tranh khảm trai ở xã Chuyên Mỹ đã phát triển đến đỉnh cao với việc xuất hiện một lớp nghệ nhân khảm vẽ truyền thần chân dung. Mặc dù vậy, trải qua thời gian dài, các hạng mục thuộc di tích Di tích Quốc gia đền thờ Tổ nghề khảm trai đang có dấu hiệu xuống cấp ngày một nghiêm trọng.
Đước biết, UBND huyện Phú Xuyên đã đưa dự án vào danh mục đầu tư cải tạo nâng cấp. Tuy nhiên, tiến độ triển khai dự án rất chậm. Người dân địa phương khi được hỏi bày tỏ mong muốn chính quyền các cấp sớm quan tâm đầu tư để di tích Quốc gia đền thờ Tổ nghề khảm trai sớm được nâng cấp đồng bộ.
