Starbase - Thành phố tương lai của tỷ phú Elon Musk

Ngày 3/5/2025, một cột mốc lịch sử được ghi dấu tại bang Texas (Mỹ) khi Starbase - thị trấn công ty của tỷ phú Elon Musk, chính thức trở thành thành phố mới nhất của Mỹ. Với 212 phiếu thuận và chỉ 6 phiếu chống, cộng đồng chủ yếu là nhân viên SpaceX tại khu vực trước đây mang tên Làng Boca Chica đã biến tầm nhìn của Musk về một đô thị phục vụ sứ mệnh không gian thành hiện thực.

Starbase, tọa lạc trên dải đất ven biển rộng gần 2.600 m vuông gần biên giới Mỹ - Mexico, vốn là một khu vực thưa thớt dân cư trước khi bắt đầu được SpaceX mua lại vào năm 2012. Trong hơn một thập kỷ, Elon Musk đã biến nơi đây thành trung tâm thử nghiệm và phóng tên lửa Starship, được thiết kế để đưa con người lên Sao Hỏa và thực hiện các sứ mệnh không gian khác theo hợp đồng với Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA).

Với gần 500 cư dân, chủ yếu là nhân viên SpaceX và gia đình, Starbase giờ đây không chỉ là một khu phức hợp công nghiệp mà còn là một cộng đồng đô thị với quyền tự quản, đánh dấu bước ngoặt trong chiến lược của người giàu nhất thế giới nhằm xây dựng các khu định cư tự chủ, không chỉ trên Trái Đất mà còn ở các hành tinh khác.

Từ "vùng đất hoang" đến "miền đất hứa"

Hành trình hình thành Starbase bắt nguồn từ tham vọng của Elon Musk về việc tạo ra một trung tâm không gian tiên tiến. Năm 2014, SpaceX chọn Quận Cameron, bang Texas làm địa điểm phóng tên lửa nhờ vị trí gần đường Xích đạo, dân cư thưa thớt và các ưu đãi thuế hấp dẫn.

Chính quyền địa phương đã cấp cho công ty quyền miễn thuế tài sản trong 10 năm, với kỳ vọng thúc đẩy phát triển kinh tế tại một trong những khu vực khó khăn nhất của Texas. Kể từ đó, SpaceX đã đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng, biến làng Boca Chica thành Starbase, nơi có cổng chào "độc nhất vô nhị" với dòng chữ “Cổng vào Sao Hỏa”.

Cuộc bỏ phiếu thành lập thành phố diễn ra với sự tham gia của gần 300 cư tri đủ điều kiện, hầu hết là nhân viên SpaceX. Kết quả áp đảo 97,7% ủng hộ phản ánh sự kiểm soát chặt chẽ của công ty đối với khu vực, nơi SpaceX sở hữu gần như toàn bộ tài sản.

Sau khi các lá phiếu được kiểm đếm và chứng nhận bởi Tòa án Ủy viên Quận Cameron, Starbase chính thức trở thành thành phố, với quyền tự quản về phân vùng, thu thuế và ban hành luật địa phương. Kathryn Lueders - Tổng giám đốc SpaceX, nhấn rằng bước tiến này sẽ góp phần xây dựng một cộng đồng lý tưởng cho những người tiên phong trong lĩnh vực không gian.

Hiện tại, chính quyền Starbase được lãnh đạo bởi Bobby Peden - Phó Chủ tịch phụ trách thử nghiệm và phóng tên lửa tại chi nhánh Texas của SpaceX, người được bầu làm thị trưởng mà không có đối thủ. Hai ủy viên, Jenna Petrzelka và Jordan Buss, cũng là nhân viên SpaceX, với bà Petrzelka từng là giám đốc kỹ thuật vận hành và ông Buss giữ vai trò giám đốc cấp cao về sức khỏe và an toàn môi trường.

"Bản vẽ" cho đô thị ngoài không gian

Starbase không chỉ là một thành phố công ty, mà còn là một phần trong tầm nhìn lớn hơn của Elon Musk về việc "thuộc địa hóa" Sao Hỏa. Tên lửa Starship, cao hơn 120 m, là tâm điểm của các hoạt động tại Starbase, với mục tiêu thực hiện sứ mệnh không người lái lên Sao Hỏa vào năm 2026 và đưa con người lên hành tinh này vào năm 2031.

Ông chủ của SpaceX tin tưởng rằng, một căn cứ tự duy trì trên sao Hỏa sẽ là nền tảng để nhân loại trở thành nền văn minh đa hành tinh, đảm bảo sự sống còn sau những thảm họa tiềm tàng trên Trái Đất. Starbase, với cơ sở hạ tầng hiện đại và lực lượng lao động tận tâm, được xem như bản thiết kế cho các khu định cư tương lai ngoài không gian.

Tuy nhiên, sự phát triển của Starbase không tránh khỏi tranh cãi. Các nhà hoạt động môi trường, như Bekah Hinojosa từ Mạng lưới Công lý Môi trường Nam Texas, cảnh báo rằng hoạt động phóng tên lửa thường xuyên có thể gây hại cho hệ sinh thái địa phương, đặc biệt là rùa biển và các loài động vật có vú dưới biển. Vụ nổ tên lửa Starship năm 2023, gây hỏa hoạn tại một công viên gần đó, cùng các cáo buộc về vi phạm xả thải của SpaceX, càng làm gia tăng lo ngại về tác động của thành phố môi trường.

Một vấn đề khác là quyền tiếp cận Bãi biển Boca Chica, nơi thu hút hàng chục nghìn du khách mỗi năm. SpaceX đang thúc đẩy một dự luật cho phép Starbase kiểm soát việc đóng cửa bãi biển vào các ngày trong tuần để phục vụ phóng tên lửa, một động thái bị người dân địa phương phản đối vì lo ngại mất quyền tiếp cận công cộng.

Những căng thẳng này phản ánh mối quan hệ phức tạp giữa SpaceX và cộng đồng cư dân phía nam bang Texas, nơi công ty mang lại hàng nghìn việc làm và đầu tư kinh tế, nhưng cũng làm gia tăng chi phí nhà ở và hạn chế quyền lợi cộng đồng.

Tầm nhìn tương lai hay "phản địa đàng"?

Ngoài Starbase, Elon Musk đang phát triển Snailbrook, một khu định cư khác ở Quận Bastrop, gần thành phố Austin (bang Texas), với hơn 100 ngôi nhà, cửa hàng tạp hóa và trường giáo dục theo phương pháp Montessori mang tên Ad Astra, nghĩa là “đến các vì sao”. Snailbrook, nằm gần các cơ sở của Tesla, The Boring Company và Neuralink, được vị tỷ phú này hình dung như một thành phố lý tưởng của Texas, kết hợp công việc, cuộc sống và giải trí.

Nhà sử học đô thị Sam Gennawey so sánh các khu định cư của Musk với các thị trấn công ty trong lịch sử Mỹ như Pullman, nơi chủ lao động kiểm soát nhà ở để kỷ luật nhân viên. Với văn hóa làm việc cường độ cao tại SpaceX và các công ty khác của Elon Musk, một số ý kiến cho rằng Starbase và Snailbrook có nguy cơ trở thành “phản địa đàng”, nơi ranh giới giữa công việc và cuộc sống bị xóa nhòa.

Tuy nhiên, những người ủng hộ như Kit Frederic, một cư dân từ bang Oregon mới chuyển đến khu vực gần Starbase, tin rằng thành phố này đại diện cho tương lai của sự đổi mới đô thị. Trong cuộc phỏng vấn với báo Politico, Frederi lập luận rằng việc tích hợp công việc, cuộc sống và công nghệ tiên tiến trong một cộng đồng như Starbase không chỉ thúc đẩy hiệu quả mà còn tạo ra một môi trường lý tưởng cho những bộ óc sáng tạo.

Những người ủng hộ cũng chỉ ra rằng các khoản đầu tư của SpaceX, như tòa nhà cộng đồng trị giá 22 triệu USD và trung tâm giải trí 13,5 triệu USD, đang biến Starbase thành một điểm đến hấp dẫn, không chỉ cho nhân viên mà còn cho những ai khao khát tham gia vào sứ mệnh chinh phục vũ trụ. Kênh Youtube Muskuniverse nhấn mạnh rằng, nếu thành công, mô hình này có thể được nhân rộng trên toàn cầu, định hình các trung tâm công nghệ tương lai với sự kết hợp liền mạch giữa cơ sở hạ tầng hiện đại và tầm nhìn không gian.